simplificator-babel 0.0.4 → 0.1.0

data/lib/data/udhr_txt/udhr_ctd.txt

@@ -1,222 +0,0 @@
-Universal Declaration of Human Rights - Chin, Tedim
-© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
-This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
-project, http://www.unicode.org/udhr.
----
-
-Leitung gambup vannuai Mihingte’ Thuneihnate Tangkokhiatna
-      Thumapi
-      Leitung mihing innkuan khempeuh in pianpih thupitna leh liangko kikim a thuneihnate aneih uh ciaptehsakna in mi khempeuh ii suahtakna, diktatna leh leitung ah kilemna ii abulpi ahihmah bang in,
-      Mihing thuneihnate thulimsim saklo-in simmawhbawl sakna hangin mite lungsimtawng sukha in thangpaihna tawh ngongtatna piangsak ahih manin, suakta takin thu gentheihna ding, upna leh kimuanna neih theih nading, lauthawnna leh giautauna omlo a nuntak theihna apiangsak leitung khat hong suah zawh nading in mikim ii lunggulh pen hi ci-in kipulak khiata ahihmah bang in,
-      Mi khatpeuh in bangmah thukhuallo a, gitlohna leh zawhthawhbawlna tawh ki-ukna a deihloh manin atawpkhakna ah thauvui thautang tawh lehdona apian loh nading in upadi khutletna tawh hut zawh ding akisam ahihmah bang in,
-      Gam khat leh khat kilawmtatna leh ki-itna khantoh semsem nading akisam ahihmah bang in,
-      Leitung gambup Kipawlna ah a lut mipite in mihingte’ thuneihna abulpite ahizong in, mihingte thupitna leh manphatna ahizong in, pasal leh numei liangko kikim a thuneihna thupi lak in Kithukimnalai sungah akipsak khit ban-ah tangpi nuntakna manawt zawh nading leh suakta zawtham a nuntakzia khaisan zawh nading thupi kisa ahihmah bang in,
-      Leitung Kipawlna gamte in Leitung gambup Kipawlna tawh mapang khawm in leitung gambup vannuai mihingte thuneihna leh suahtakna bulphuh kawm in lapsang zawh nading thupi lak-in sepzawh nading kiciamsa ciat ahihmah bang in,
-      Hih kiciamna tangtunsak zawh nading in hih thuneihna leh suahtakna teltheih leh laksiam ciatna in athupi pen ahihman in,
-      Tu in
-      Leitung Kipawlna Khawmpi in
-      hih
-      Khuavannuai Mihingte Thuneihna
-      Tangkona ah
-      mikhempeuh in kipawlna kim in lungsimtawng ciat-ah guang in leitung gam khempeuh ah tua thuneihna leh suahtaknate thupilak zahtak tekin, thu kihilhsawnna tawh hanciam ciatni cih ahizong in, leitungbup a kipawl gamte ah amau gam ciat ah a uk thuneite i ukna gamsungah om tangpi tangtate kiangah tua thute a tangzaitak leh lawhcing takin sangin zuihciat nading in hanciam ciatni ci-in deihsakna tawh akipawl gam khempeuh tungah hih khuavannuai thu tangkona pen gamkip leh mikim in akibanga zatciat theih nadingin tu-in hong tangko khia ahi hi.
-   
-      Thu 1
-      Mihingte khempeuh in thupitak leh thuneihna tawh suakta tak leh akibang in kipiang ciat ahi hi. Asia leh apha khentel thei thungaihsutna nei ciat uh ahihman in khat leh khat sanggam unau lungsim tawh kithuah khop ding hi.
-   
-      Thu 2
-      Mikim in Mihingte thuneihna leh suahtakna ah hih Thupulakkhiatna sung ah a om bangin thunei thei kim ciat hi. Minam hang, ci leh sa hang, numei pasal hang, kampau hang, biakna hang, gam ki-ukna thu paizia leh lungsim puakzia hang, gam mi ahihkeileh pianna puahna hang, neih leh lam hang, beh leh phung hang leh adang nuntakzia hang ahizong in kideidanna om sak loh ding hi.
-      Tuaban-ah agam uh ki-ukna dan hang, thukhenzia hang, leitung gamte lak ah aniam asanna bulphuhna hang, a gam uh in ukna aana neihna ah asuakta gam hihna hang, midangte ukna hang, amau leh amau ki-uk khalo gam hihna hangin ahihkeileh adang paulam in kideidanna om sak lo ding hi.
-   
-      Thu 3
-      Mikim in nuntak na ah, zalen suahtakna leh bittak in lungmuan theihna ding nei thei ciat hi.
-   
-      Thu 4
-      Akuamahpeuh sila saltang ahihkeileh sawltak ding in omsak lo-in, sal leh sal kizuakna namkimte kikham hi.
-   
-      Thu 5
-      Akuamahpeuh bawlsiatna leh khelbawl a, mihing dan ahilo vangkiamsak zah dong a kibawlna leh dan kipiaknate kizanglo hi.
-   
-      Thu 6
-      Mikim in upadi vai khempeuh ah mihing khat hihna bang a theihpihna nei ciat hi.
-   
-      Thu 7
-      Mikhempeuh in upadi vai ah akikim ban uah, upadi in huamkim in hutna ah kideidan selo ding hi. Hih tangko thukimna sungah a om thute deidan a palsatna leh deidan sak thei hasuannate a omloh nading in upadi in humbit ding hi.
-   
-      Thu 8
-      Gam ki-ukna thubullet sung leh adang upadi khatpeuh sungah akikoihsa mikim thuneihna bulpite apalsatna hangin apiang supna baina athuakte in a gam sung uah aana nei thukhen zumpi in acingtak phatuam sakna pia ding hi.
-   
-      Thu 9
-      Akuamahpeuh athu omlopi in kimat kihen mawkmawkna leh gamsung pan hawlkhiat thuak sak mawkmawk cih om theilo ding hi.
-   
-      Thu 10
-      Mikim in thuneihna, vaipuakte sepna leh khialhna hanga thubawlna a thuak khakna ah thu khensatna ding a kisap ciangin mimai enlo a, a diktat leh aana nei thukhen zum ah mipite mai-ah thusitna nei in thu kikhensat sak ding hi.
-   
-      Thu 11
-      
-         
-            Mipi mai-ah upadi om bangin thu kisit in mawhtatak hi cih akiciat masiah amah leh amah kihut theihna akim in nei ahihman in akuamah peuh mawhneilo in kingaihsun phot ding hi
-         
-         
-            Mi khat peuh agam uh upadi leh leitung gamte upadi tawh ahizong in mawhsak huailo thu ahihkei nakleh thulimsim saklo a thukhensat sak mawkmawk cih om theilo ding hi. Amawh leh zong tua thu apian hun laitak a om zah danpiakna ding sang a kilawmlo leh a gikzaw in dan pialo ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 12
-      Akuamahpeuh ii aituam vai, a innkuanpih vai, a inn a lo vai leh laikhak kizopna vaite ah ut thu mawkmawk tawh a thu omlopi in kinawngkai sak loding hi. Ama minsiat puamsiat nading in zong kibuluh thei mawkmawk lo hi. Tua bang a kinawngkai sakna leh kibuluhnate upadi tawh kikhaam ding hi.
-   
-      Thu 13
-      
-         
-            Mikim in amau gamsung ah utna mun peuhpeuh ah lal thei, teeng thei hi.
-         
-         
-            Mikim in ama gam leh gam khat pepeuh pan lal khia thei, a gam uh zuankik thei hi.
-         
-      
-   
-      Thu 14
-      
-         
-            Mikim in genthei bawlsiatna a thuakkhak loh nading in gam dang khat peuhpeuh ah sutpom thei hi.
-         
-         
-            Gam-ukna vaihang tawh ahilo thu leh leitung gambup kipawlna i ngimna leh thubulphuhte palsatna tawh a piang thute ah atung a thuneihnate kizang khalo ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 15
-      
-         
-            Mikhempeuh in gam khat teitei ii gammi khat suah theihna nei hi.
-         
-         
-            Akua peuhmah a gammi suahna leh a gammi suahna kheltheihna thu kinial theilo ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 16
-      
-         
-            Akum cingsa pasalte leh numeite in a minam hang, a gammi hihna hang, ahihkeileh biakna hang tawh ciangtan paulap zong selo-in kiteeng thei, inn leh lo suang thei hi Kitenna, kiten hun sung leh kikhen kibalna thu ah zong akikim in thuneihna nei uhi.
-         
-         
-            Kiten a sawm tegel ii utna leh lungkimna bek mah tawh kiteeng ding uhi.
-         
-         
-            Innkuan in mihingte nuntak khuasakna ah abulpi pen hi a, a khua a tui leh kumpite ii hutna leh venna ngah ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 17
-      
-         
-            Mikim in a mimal in ahizong in midangte tawh kipawl in ahizong in neih leh lam nei thei hi.
-         
-         
-            Kuama neihsa kisutkhia mawkmawk theilo hi.
-         
-      
-   
-      Thu 18
-      Mikim in suakta takin thu ngaihsun thei, lungngai thei, suaktatak a upna leh biakna nei thei hi. Hih thuneihna ah ama biakna, upna leh a suahtakna ah a ut bangbang in kheel thei hi Amah guak ahihkeileh veeng leh paam, innsak innnkhang tawh kipawl in mipi mai ah aituam in ama biakna leh upna bangin suakta tak in pulak thei, genkhia thei, hilh thei, zui thei, bia thei leh zang thei hi.
-   
-      Thu 19
-      Mikim in suakta takin lungsim geel a ngaihsutna leh thugen khiat theihna nei hi.Tua thuneihna sungah kuamah kinawngkaisak lo-in upmawh sansat theihna ah a gam a lei kikhen lo-in thu leh la, kan thei, sang thei, puaksawn thei hi.
-   
-      Thu 20
-      
-         
-            Mikim in lungmuang suakta takin kituahkhawm thei leh kipawlkhawm thei hi.
-         
-         
-            Akuamah peuh kipawlna khat ah lut dingin hahtang in kisawl theilo hi.
-         
-      
-   
-      Thu 21
-      
-         
-            Mikhempeuh in amau gam kumpi sungah tangtak in amah tektek in ahihkeileh zong ama teel taangmi khat peuhpeuh tung tawn in kizom thei hi.
-         
-         
-            Mikim in amau gam kumpina sepna ah akibang in lut theihna nei hi.
-         
-         
-            Mipi’ deihna in kumpite aana neihna abulpi hi. Tua mipi deihna pen ahun hun a kiteelna tatak tawh kilangsak ding hi. Kiteelna ah zong mikim in akilanglo in me pia sak ahihkeileh tua tawh akibang leh suakta lungkim tak in me pia ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 22
-      Mikim in khua leh tui khat a teen khopna sungah kihel ahihmah bangin khua leh tui humbit muanhuaina a neih khit banah a gam i hanciamna ahizong in, leitung gamte panpihna tawh ahizong in, a gam i neih leh lam leh kilamzia tawh kizawitawn in a ma vaang neihna leh gamtat luheek zia suaktatak in a khantoh nading in omloh pelmawh akisam ahi neihna, mipi omdan leh ngeina lam thuneihnate avek in zeek thei hi.
-   
-      Thu 23
-      
-         
-            Mikim in na sep ciat theihna, nasep ding deihteel theihna, akilawm akituak leh anopci nasepna mun ngahna leh nasep neilo ahih khakloh nading in humbitna nei hi.
-         
-         
-            Mikim in kideidanna omlo in akibang nasepna ah a thaman kikim ding hi.
-         
-         
-            Na a sem khempeuh in amah leh a innkuanpihte aading in mihing khat ii vangneihna tawh kituak in neek leh dawn a cingtakzo sak sep thaman a kilawm zah in a ngah theih ban-ah a kisamlaite ah zong mite panpihna ngah thei lai hi.
-         
-         
-            Mikim in ama ngah dingte a vaan ding in nasemte kipawl khopna neihna ah kihel in kizom ding hi
-         
-      
-   
-      Thu 24
-      Mikim in a kilawm zah tawh kituak in a nai ciangtan zah nasep sep hun a neih theih ciat ban-ah a hun hun in khasum tawh awl hun leh tawlngak hun zong nei thei hi.
-   
-      Thu 25
-      
-         
-            Mikim in amah leh a innkuan pihte tawh cidam lungnuam a nuntak nopsak theih nading, annek tuidawn, silh leh teen, inn leh lo, zatui zaha tawh kikep nading leh khat leh khat kilunghimawhna tawh nuntak nuam khat ngah thei hi. Tua ban-ah ama’ ut thu a hilo in nasep a neih loh ciang, a cidam loh ciang, a hat nawnloh ciang, a meigon ciang, teek leh guai hun ciang ahihkeileh amah leh amah    akikepzawh nawnloh ciang, anneek tuidawn a giautau ciangin zong kitasam tuan hetlo in a lungmuan theih ding kul hi.
-         
-         
-            Nauneih nupi hun leh naupangte in kep leh khoi akisap phat laitak hun in huh ding kisam phadiak hi. Ngeina bang a kiteen kigiahna pan ahizong in, kitenna omlopi in ahizong in a piang naupang khempeuh in mite’ don leh kepna ngah ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 26
-      
-         
-            Mikim in pilsinna nei thei ding hi. Pilsinna ah atawm pen in laisin ding patcilna leh abulpi lam-ah akhawnkhong in sin thei hi. Patcilna primary sang ciang peuhmah pello a mikim in pilna kisinsak ding hi. Siamsil sinna leh nuntak kivaakna ding pilsinna pen a ut peuh in sin in, a tansang lam pilsinna ahihleh apilna uh tawh kizui in sin thei kim ding hi.
-         
-         
-            Pilsinna in mihingte omzia a huamkim in a khangtosak ahih ban-ah mihingte thuneihnate leh suahtakna bulpite thupilaak in thapiak sawn nading ahi hi. Pilsinna in gam khempeuh ah, minam phung leh tang ahihkeileh biakna pawlte ah khat leh khat kitheihsiamna, kithuak siamna leh ki-it kingaihna a piangsak hi ding hi.Tua ban-ah kilemna leh daihna a om tawntung zawh nading in leitung gambup kipawlna in a vaihawmna ah zong panpih thapiakna hiding hi.
-         
-         
-            Nu leh Pa te’n atate un bang pilsinna lam sinsak huai hiam cih a teelsak masa thei ahi uhi.
-         
-      
-   
-      Thu 27
-      
-         
-            Mikim in amau khua leh tui ciat ah a zat ngeinate ah nuamtak in bual in, lasak leh laamna ah nuamsa in, natethu pilsinna lam ah zong a mainawtna leh a hamphat lawhna teng a tangkha thei hiding hi.
-         
-         
-            Mikim in natethu pilna pan hitaleh, lailam nasep pilna pan hitaleh, lasak leh laam siamna pan hitaleh, amah tektek ii pilna leh siamna tawh a sepkhiatna leh a matutpihna hangin min neihna leh met ngahnate tang thei hi.
-         
-      
-   
-      Thu 28
-      Mikim in hih tangkona laipi sungah kihel thuneihna leh suahtaknate a tangtun sak nading in amau sung leh leitung dong in thupiak sawlna ah lawhcing sak ding hi.
-   
-      Thu 29
-      
-         
-            Mikim in ama pianzia noptak leh a picing sak thei pen ahi ama omna khua leh tui tungah vaipuakna tavuan a nei hi.
-         
-         
-            Ama thuneihna leh suahtakna thute a zat ciangin mikim in midangte thuneihna zong theihsak a, thukhualna tawh ahizong in, democracy nuntak paizia a zang khuasakna munte ah gamtat hoih nading, mipite paidan siamna leh phattuam nading a piangsak zo ahih nading in upadi tawh akiphalzah ciang bek zang ding hi.
-         
-         
-            Tua akilawmzah phalna leh suahtaknate pen Gam khempeuh Kipawlna ii ngimna leh thubullette tawh kilehbulh in zang ngeilo ding hi.
-         
-      
-   
-      Thu 30
-      Hih thutangkona sungah akihel thuneihna leh suahtakna a siat theih nading ngimna tawh gam khat ading in hitaleh, mi pawlkhat ading in hitaleh, milip ading in hitaleh, kihel in sem thei lel hi ci-in deihkaih in khia theilo ding hi.
-   

data/lib/data/udhr_txt/udhr_cym.txt

@@ -1,222 +0,0 @@
-Universal Declaration of Human Rights - Welsh
-© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
-This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
-project, http://www.unicode.org/udhr.
----
-
-DATGANIAD CYFFREDINOL O HAWLIAU DYNOL
-      Rhagair
-      Gan mai cydnabod urddas cynhenid a hawliau cydradd a phriod holl aelodau’r teulu dynol yw sylfaen rhyddid, cyfiawnder a heddwch yn y byd,
-      Gan i anwybyddu a dirmygu hawliau dynol arwain at weithredoedd barbaraidd a dreisiodd gydwybod dynolryw, a bod dyfodiad byd lle y gall pob unigolyn fwynhau rhyddid i siarad a chredu a rhyddid rhag ofn ac angau wedi ei gyhoeddi yn ddyhead uchaf y bobl gyffredin,
-      Gan fod yn rhaid amddiffyn hawliau dynol a rheolaeth cyfraith, os nad yw pob unigolyn dan orfod yn y pendraw i wrthryfela yn erbyn gormes a thrais,
-      Gan fod yn rhaid hyrwyddo cysylltiadau cyfeillgar rhwng Cenhedloedd,
-      Gan fod pobloedd y Cenhedloedd Unedig yn y Siarter wedi ail ddatgan ffydd mewn hawliau sylfaenol yr unigolyn, mewn urddas a gwerth y person dynol ac mewn hawliau cydradd
-      gwr a gwragedd, ac wedi penderfynu hyrwyddo cynnydd cymdeithasol a safonau byw gwell mewn rhyddid helaethach,
-      Gan fod y Gwladwriaethau sy'n Aelodau wedi ymrwymo, mewn cydweithrediad â'r Cenhedloedd Unedig, i sicrhau hyrwyddo parch cyffredinol i hawliau dynol a'r rhyddfreintiau sylfaenol, a'u cadw,
-      Gan fod deall yr hawliau a'r rhyddfreintiau hyn gan bawb o'r pwys mwyaf i lwyr sylweddoli'r ymrwymiad hwn,
-      Felly, y mae'r
-      Cynulliad Cyffredinol
-      yn awr yn cyhoeddi'r
-      Datganiad Cyffredinol hwn o Hawliau Dynol
-      yn ddelfryd cyffredin i'r holl bobloedd a'r holl genhedloedd ymgyrraedd ato, fel y bo i bob person ac i bob offeryn cymdeithasol, gan ddal y Datganiad hwn mewn cof yn wastad, ymdrechu trwy ddysgu a hyfforddi i sicrhau parch i'r hawliau a'r rhyddfreintiau hyn, a thrwy ffyrdd blaengar, cenedlaethol a chydgenedlaethol, i sicrhau eu cydnabod a'u cadw yn gyffredinol ac yn effeithiol, ymysg pobloedd y Gwladwriaethau sy'n Aelodau eu hunain yn ogystal ag ymysg pobloedd y tiriogaethau sydd dan eu rheolaeth.
-   
-      Erthygl 1
-      Genir pawb yn rhydd ac yn gydradd â'i gilydd mewn urddas a hawliau. Fe'u cynysgaeddir â rheswm a chydwybod, a dylai pawb ymddwyn y naill at y llall mewn ysbryd cymodlon.
-   
-      Erthygl 2
-      Y mae gan bawb hawl i'r holl hawliau a'r rhyddfreintiau a nodir yn y Datganiad hwn, heb unrhyw wahaniaeth o gwbl, yn arbennig unrhyw wahaniaeth hil, lliw, rhyw, iaith, crefydd, barn boliticaidd neu unrhyw farn arall, tarddiad cenedlaethol neu gymdeithasol, eiddo, geni neu safle arall.
-      Ymhellach, ni ddylid gwahaniaethu ar sail safle politicaidd, gyfreithiol na chydwladol unrhyw wlad neu diriogaeth y mae pawb yn perthyn iddi, p’un ai yw honno’n annibynnol, dan nawdd, heb hunanlywodraeth, neu dan unrhyw gyfyngiad arall ar ei sofraniaeth.
-   
-      Erthygl 3
-      Y mae gan bawb hawl i fywyd, rhyddid a diogelwch.
-   
-      Erthygl 4
-      Ni ddylid dal neb yn gaethwas nac mewn caethiwed; dylid gwahardd caethwasiaeth a'r fasnach gaethweision ym mhob un o’u hagweddau.
-   
-      Erthygl 5
-      Ni ddylid poenydio neb, na thrin na chosbi neb yn greulon, annynol na’n ddiraddiol.
-   
-      Erthygl 6
-      Y mae gan bawb hawl i gael cydnabyddiaeth ym mhobman fel person yng ngydd y gyfraith.
-   
-      Erthygl 7
-      Y mae pawb yn gydradd yng ngolwg y gyfraith gyda’r hawl yn ddiwahân i'r un amddiffyniad gan y gyfraith. Y mae gan bawb hawl i'r un amddiffyniad yn erbyn unrhyw wahaniaethu sy’n groes i’r datganiad hwn neu unrhyw anogaeth i wahaniaethu.
-   
-      Erthygl 8
-      Y mae gan bawb hawl i ymwared effeithiol gan y llysoedd cenedlaethol cymwys rhag gweithredoedd sy’n troseddu'r hawliau sylfaenol a roddwyd iddynt gan y cyfansoddiad neu gan y gyfraith.
-   
-      Erthygl 9
-      Ni ddylai neb gael eu dwyn i ddalfa, na'u caethiwo na'u halltudio yn fympwyol.
-   
-      Erthygl 10
-      Y mae gan bawb hawl, mewn cydraddoldeb llawn, i gael gwrandawiad teg a chyhoeddus gan lys annibynnol a diduedd, wrth benderfynu eu hawliau a’u rhwymedigaethau ac unrhyw gyhuddiad troseddol yn eu herbyn.
-   
-      Erthygl 11
-      
-         
-            Y mae gan bawb a gyhuddir o drosedd gosbadwy hawl i gael eu hystyried yn ddieuog tan y profir hwynt yn euog yn ôl y gyfraith mewn prawf cyhoeddus lle y byddant wedi cael pob gwarant angenrheidiol at eu hamddiffyniad.
-         
-         
-            Ni ddylid dyfarnu neb yn euog o drosedd gosbadwy oherwydd unrhyw weithred neu wall nad oedd yn drosedd, yn ôl cyfraith genedlaethol neu ryngwladol, pan gyflawnwyd hi. Ni ddylid ychwaith osod cosb drymach na’r un a oedd yn gymwys ar yr adeg y cyflawnwyd y drosedd gosbadwy.
-         
-      
-   
-      Erthygl 12
-      Ni ddylid ymyrryd yn fympwyol â bywyd preifat neb, na'u teulu, na'u cartref, na'u gohebiaeth, nac ymosod ar eu hanrhydedd na'u henw da. Y mae gan bawb hawl i amddiffyniad gan y gyfraith rhag y fath ymyrraeth ac ymosod.
-   
-      Erthygl 13
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i symud fel y mynnant ac i breswylio lle y mynnant o fewn terfynau'r Wladwriaeth.
-         
-         
-            Y mae gan bawb hawl i adael unrhyw wlad, gan gynnwys eu gwlad eu hunain, a hawl i ddychwelyd iddi.
-         
-      
-   
-      Erthygl 14
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i geisio ac i gael mewn gwledydd eraill noddfa rhag erledigaeth.
-         
-         
-            Ni ellir hawlio hyn mewn achosion o erledigaeth sy'n gwir ddilyn troseddau anwleidyddol neu weithredoedd croes i amcanion ac egwyddorion y Cenhedloedd Unedig.
-         
-      
-   
-      Erthygl 15
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i genedligrwydd.
-         
-         
-            Ni ddylid amddifadu neb yn fympwyol o'u cenedligrwydd na gwrthod iddynt yr hawl i newid eu cenedligrwydd.
-         
-      
-   
-      Erthygl 16
-      
-         
-            Y mae gan bawb mewn oed, yn wryw a benyw, heb unrhyw gyfyngiadau o ran hil, cenedligrwydd na chrefydd, hawl i briodi a sefydlu teulu. Y mae ganddynt hefyd hawliau cyfartal yngln â phriodas, yn ystod priodas ac wrth ei diddymu.
-         
-         
-            Ni ddylid priodi ond o lwyr fodd y ddau sy'n golygu gwneud hynny.
-         
-         
-            Y teulu yw uned naturiol a sylfaenol cymdeithas a chanddo’r hawl i amddiffyniad gan gymdeithas a’r Wladwriaeth.
-         
-      
-   
-      Erthygl 17
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i feddu eiddo unigol yn ogystal â chydag eraill.
-         
-         
-            Ni ddylid amddifadu neb o'u heiddo yn fympwyol.
-         
-      
-   
-      Erthygl 18
-      Y mae gan bawb hawl i ryddid meddwl, cydwybod a chrefydd; fe gynnwys hyn ryddid iddynt newid eu crefydd neu eu cred, a rhyddid hefyd, naill ai ar eu pen eu hunain neu gydag eraill, yn gyhoeddus neu'n breifat, i amlygu eu crefydd neu ei gred trwy addysgu, arddel, addoli a chadw defodau.
-   
-      Erthygl 19
-      Y mae gan bawb ryddid barn a mynegiant; fe gynnwys hyn yr hawl i ryddid barn, heb ymyrraeth gan neb, a rhyddid i geisio, derbyn a chyfrannu gwybodaeth a syniadau trwy unrhyw gyfryngau, heb ystyried ffiniau gwlad.
-   
-      Erthygl 20
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i ryddid ymgynnull a chymdeithasu heddychlon.
-         
-         
-            Ni ellir gorfodi neb i berthyn i unrhyw gymdeithas.
-         
-      
-   
-      Erthygl 21
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i gymryd rhan yn llywodraeth eu gwlad, yn uniongyrchol neu drwy gynrychiolwyr wedi eu dewis yn agored.
-         
-         
-            Y mae gan bawb hawl gyfartal i wasanaeth cyhoeddus yn eu gwlad.
-         
-         
-            Ewyllys y bobl fydd sail awdurdod llywodraeth; mynegir yr ewyllys hon drwy etholiadau dilys o bryd i'w gilydd, drwy bleidleisio cyffredinol a chyfartal, a thrwy bleidlais ddirgel neu ddull pleidleisio rhydd tebyg.
-         
-      
-   
-      Erthygl 22
-      Y mae gan bawb, fel aelod o gymdeithas, hawl i ddiogelwch cymdeithasol, i allu mwynhau hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol sy'n anhepgorol i'w hurddas ac i ddatblygiad rhydd eu personoliaeth, trwy ymdrech genedlaethol a chydweithrediad rhyngwladol ac yn unol â threfniadaeth ac adnoddau pob Gwladwriaeth.
-   
-      Erthygl 23
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i waith, i ddewis eu gyrfa yn rhydd, i amodau gwaith cyfiawn a boddhaol, ac i amddiffyniad rhag diweithdra.
-         
-         
-            Y mae gan bawb, yn ddiwahân, hawl i dâl cyfartal am waith cyfartal.
-         
-         
-            Y mae gan bawb sy'n gweithio hawl i dâl teg a boddhaol gan sicrhau iddo'u hunain ac i'w teulu fodolaeth deilwng o urddas dynol, ac ychwanegu at hynny, os bydd rhaid, drwy ffyrdd eraill o nawdd cymdeithasol.
-         
-         
-            Y mae gan bawb hawl i ffurfio undebau llafur ac i ymuno â hwy i amddiffyn eu buddiannau.
-         
-      
-   
-      Erthygl 24
-      Y mae gan bawb hawl i orffwys a hamdden gan gynnwys cyfyngiad rhesymol ar oriau gwaith, ac i wyliau cyfnodol gyda thâl.
-   
-      Erthygl 25
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i safon byw digonol i'w hiechyd a'u ffyniant eu hunain a'u teulu, gan gynnwys bwyd, dillad, annedd a gofal meddygol ac i wasanaethau cymdeithasol angenrheidiol; a hawl i sicrwydd cynhaliaeth os digwydd diweithdra, afiechyd, anabledd, gweddwdod, henaint neu unrhyw fethiant bywoliaeth arall pan fo’r amgylchiadau tu hwnt i’w rheolaeth.
-         
-         
-            Y mae gan famolaeth a phlentyndod hawl i ofal a chymorth arbennig. Dylai pob plentyn, p’un ai wedi eu geni o fewn neu du allan i briodas, fwynhau'r un diogelwch cymdeithasol.
-         
-      
-   
-      Erthygl 26
-      
-         
-            Y mae gan bawb hawl i addysg. Dylai addysg fod yn rhydd, o leiaf addysg elfennol a sylfaenol. Dylai addysg elfennol fod yn orfodol. Dylid gwneud addysg dechnegol a phroffesiynol yn agored i bawb, a dylai fod mynediad llawn a chydradd i bawb i addysg uwchradd ar sail teilyngdod.
-         
-         
-            Dylai addysg amcanu datblygu personoliaeth llawn yr unigolyn a chryfhau parch i hawliau dynol a'r rhyddfreintiau sylfaenol. Dylai hyrwyddo dealltwriaeth, goddefgarwch a chyfeillgarwch ymysg yr holl genhedloedd ac ymysg grwpiau hiliol neu grefyddol, a dylai hefyd hyrwyddo gwaith y Cenhedloedd Unedig dros heddwch.
-         
-         
-            Gan rieni y mae'r hawl cyntaf i ddewis y math o addysg a roddir i'w plant.
-         
-      
-   
-      Erthygl 27
-      
-         
-            Y mae gan bawb yr hawl i gymryd rhan ym mywyd diwylliannol eu cymdeithas, i fwynhau'r celfyddydau ac i gyfranogi o gynnydd gwyddonol a’i fuddiannau.
-         
-         
-            Y mae gan bawb yr hawl i fynnu diogelwch i'r buddiannau moesol a materol sy'n deillio o unrhyw gynnyrch gwyddonol, llenyddol neu artistig y maent yn awdur iddo.
-         
-      
-   
-      Erthygl 28
-      Y mae gan bawb hawl i drefn gymdeithasol a rhyngwladol lle y gellir llawn sylweddoli'r hawliau a'r rhyddfreintiau a nodir yn y Datganiad hwn.
-   
-      Erthygl 29
-      
-         
-            Y mae gan bawb eu dyletswyddau i gymdeithas, lle yn unig y mae datblygiad rhydd a llawn eu personoliaeth yn bosibl.
-         
-         
-            Ni ddylid cyfyngu ar neb, wrth iddynt arfer eu hawliau a'u rhyddfreintiau, ond pan bennir hynny gan gyfraith gyda'r unig amcan o sicrhau cydnabod a pharchu hawliau a rhyddfreintiau pobl eraill, ac i gyfarfod â gofynion cyfiawn moesoldeb, trefn gyhoeddus a ffyniant cyffredinol mewn cymdeithas ddemocrataidd.
-         
-         
-            Ni ellir arfer yr hawliau a'r rhyddfreintiau hyn mewn unrhyw achos yn groes i amcanion ac egwyddorion y Cenhedloedd Unedig.
-         
-      
-   
-      Erthygl 30
-      Ni ellir dehongli dim yn y Datganiad hwn i olygu bod gan Wladwriaeth, grp neu berson unrhyw hawl i ymroddi i unrhyw weithgarwch neu i gyflawni unrhyw weithred gyda'r bwriad o ddistrywio unrhyw un o'r hawliau a'r rhyddfreintiau a nodir yma.
-   

data/lib/data/udhr_txt/udhr_dag.txt

@@ -1,217 +0,0 @@
-Universal Declaration of Human Rights - Dagbani
-© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
-This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
-project, http://www.unicode.org/udhr.
----
-
-ZAL'SHƐŊA ŊAN KPAŊSIR' ZƆSIMDI NI NAŊGBAŊ YINI ANDUNIA TIŊGBANA SUNSUUNI
-      LAHABAL' TUULI
-      Yɛlimaŋli, bɛhigu kam yi yɛn mali kɔre ni dariza zaŋ n chaŋ sal' mini o kpee sunsuuni faashee ka bɛ chɛ tab' bɔbbu ni tab' muɣsubu yiruŋ yiruŋ. Din lan pahi, di bi tu ka bɔliyoli be bɛ nimdi ni. Din nyaaŋa, di bi lan tu ka zab chɔɣima ŋan ka alifaani gɔr be bɛ sunsuuni. Yɛltɔɣ' yoya lala n yi dɔɣsi nam tɔbu, ka bebu kɔŋ tulaale. Sal-nim yi lihimi ʒem zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni ka zilsigu ni fabila nabigi m-maan pahi nabili bɛ sunsuuni. Ashee tɔɣsigu ni shaawara ni be shɛli, fabila ni yolitem ka ka di beni.
-      Din ni chɛ ka fukumsi ni muɣsigu saɣim zɔsimdi ka sokam ti zɔr' n bahiri o sol' la, di tuya ka ti niŋ kookali niŋ ti suhu ni, ka zal' shɛŋa ŋankam be litaafi ŋɔ ni daalifaani tabili sokam. Zal' shɛŋa din be litaafi ŋɔ ni lan nyɛla din tɔŋdi aminsi ni zɔsimdi ka bukaata kam maana.
-      Tiŋgbana Naŋgban Yini Laɣiŋgu shɛli bɛ ni bɔli yubɔlig' Yunaitid Neishins la nim zaa dihi nuu gbɔŋ ni ka dama bɛ zaa yuya ni di kpaŋsi zal' shɛŋa ŋan zaa nyɛ ŋan kpaŋsir zɔsimdi ni tɔɣsigu tiŋgbana sunsuuni. Binnamda Naa yiko puuni, paɣa bi gari doo, doo mi bi gari paɣa. Bɛ zaa la yim. Ni dinzuɣu bɛ bɔr' ni yɛda ni suhupiɛlli be ti sunsuuni, ka ti puha yooi tab' zuɣu, ka yɛlli kam ku nyaŋ ti. Din ni kpaŋsi ka zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni maali sokam buchi, sokam maaimi o nii n karim litaafi ŋɔ ka di kpe o tibili ni venyɛlinga.
-      Dinzugu, pumpɔŋɔ,
-      Jɛneral Asɛmbli Laɣiŋgu ni di
-      ti sokam lahabali ka dama
-      ZAL' SHƐŊA ŊAN BE LITAAFI ŊƆ NI ŊƆ NYƐLA
-      ŋan ni niŋ tiŋgbana ni sokam alifaani. Sokam, zaŋ n-ti tabli dunia-yili laɣiŋgu balibu kam zaŋim zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni n-niŋ waaʒibu, ka bɔ daliri din ni chɛ ka ŋa niŋ bayaana ni achiika: Wuliŋpuhili, Wuliŋluhili, Nudirigu, Nuzaa, ni luɣulikam. Amaa Zal' shɛŋa bɛ ni yu ni ti zaasa kpaŋsi maa n-dii mbɔŋɔ.
-   
-      N-dam 1
-      Sal' la sala. Bɛhig' be sokam sanimi, din pa la amii. Suhizɔbo be sokam sani; ka nambɔɣu beni. Suhubɔhibo mi bi lan kɔŋ yigunaadam kam sani. Dinzuɣu dimbɔŋɔ zaa wuhiya ka dama di tu kamaata ka ti zaa yu tab' hali ni ti puuni.
-   
-      N-yi 2
-      Zaligu dinkam be litaafi ŋɔ ni nyɛla din maani yigunaadam bukaata zaŋ n chaŋ bɛhigu polo. Zaligu bi ti soli ni so gahimmi o kpee. Gbampielli ka soli ka o gahim Gbansabilli; doo di biɛhim paɣa; so mi di zaŋ o daadiini din par' o n zaŋ bɔbi o taba, o yaa zuɣu. So mi di tɛhi ni o bɛhig' bee o buni bee o dɔɣim dahibarka bee o bilichiinsi zuɣu o mali yiko din ʒemdi o kpee bee n zaɣsir' o.
-      Din nyaaŋa di ka soli ka so ʒem o kpee ni o tiŋ viɛl' zuɣu. Ŋun ya-nim nya sumaŋ-tali di pirim ni o ya nyaɣs' zuɣu n lihi ʒem ban na be Soomanji-tali waamaa dabtim ni.
-   
-      N-ta 3
-      So di pirim o wɔɣiritali zuɣu yɛli ni o tum tuun shɛli din gbarigir' bɛhig' ka zal' shɛŋa ŋan be kpe bi ti o yɛlli. Di veeni ka kookali be sokam sanimi ka fawɔɣili kani.
-   
-      N-nahi 4
-      Zaligu bi lan n saɣi ni so zaŋ o ygunaadam kpee niŋ o bilaa; dama dabtim daawabu gariya ka di bi pɔra. Dinzuɣu, taali n nyɛ li ni achiika ni nir' kɔhi dabili bee n da o.
-   
-      N-nu 5
-      Zaligu bi lan saɣi ni bɛ niŋ so alaka bee fukumsi biɛɣu din ka albarika di tooni ni di nyaaŋa.
-   
-      N-yobu 6
-      Zaŋ n chaŋ dunia-yili lɔɔ bee dunia-yili zaligu polo, soli kani ka bɛ tooi pii kaɣili ti so, ka pii dɔɣu n ti so. Baŋ veeni nudirigu maa ka veeni nuzaa gba.
-   
-      N-yopɔin 7
-      Zaŋ n chaŋ zal' shɛŋa ŋan be kundi puuni, yɛlli din dir' tarima dir' bilchina. Sariya dol' la yɛlimaŋli, di bi doli ʒiri.
-   
-      N-nii 8
-      Sariya dibu shee, Gbampiɛlli dini ka la di kɔ ka chɛ Gbansabilli dini; dama ti zaa la yigunaadam-nima.
-   
-      N-wei 9
-      Zaligu bi saɣi ni yɛlwums' chɔɣima zuɣu bɛ niŋim nir' fukumsi, bee n kpɛh' o duu, bee n kar o o yaannim tiŋ' ni, o ba-nim tiŋ ni ka di ka soli.
-   
-      Pia 10
-      Zaligu maa lan wuhi ni solibeni ka nir ni bɔ soya n tahi o sariya bɛn ni di li luɣushɛli ka zualinsi kani, bɛ yi di o sariya ka di bi tiɣi o nini.
-   
-      Piniyini 11
-      
-         
-            Kootu yi di nir' sariya, n yi kpɛh o la sarika, o mali yiko din zabiri omaŋ zuɣu, n bɔr lɔya-nima, ka bɛ zaani o nyaaŋa; ka naɣila ŋun gba nyami ka lala nyɛla niŋgbuŋ-duɣili.
-         
-         
-            Zaligu lan yɛli ni di ka soli ka bɛ niŋ nir fitiina ka di lan bi tum m birigi tiŋgban shɛli puuni o ni ʒia maa zal' shɛli; bee zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni. Nir yi tum m-birigi zaligu, bɛ darigi' o tibili la zaligu kundi ni buɣsi ni bɛ niŋim o shɛm.
-         
-      
-   
-      Pinaayi 12
-      Zaligu lan wuhi ni di ka soli, sal-nim zamba puuni, ka bɛ vihi nir' ni bɛ baŋ ashili shɛli din nyɛ o dahalali; bee o daaliwumma daashili; bee o yili puuni daashhiya; bee n vihi o washiika shɛŋa ŋan nyɛ o dini; bee n bɔ daliri n filim n filim o yoli. Zal shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni ʒe la sokam nyaaŋa pa yino kɔ nyaaŋ' ka ŋa ʒeya.
-   
-      Pinaata 13
-      
-         
-            Zaligu lan wuhi ni sokam mali soli din gamdi o yubu tiŋ ŋan nuu be zal' shɛŋa ŋan zali ŋɔ ni.
-         
-         
-            Sokam lan mali yiko din yiri o ya, n duri tiŋduya ka tiligir' o ya na ka taali shɛli kani.
-         
-      
-   
-      Pinaanahi 14
-      
-         
-            Zal' shɛŋa ŋan be kpe lan wuhi ni nir mali soli din zaŋdi o nyɛvili n zɔr tiligira ka tiŋ shɛli o ni zɔ n kuli maa nim taɣi n deeg' o.
-         
-         
-            Laabida, ŋunkam yi kpuɣi napɔŋ lala yi tummi n birigi o tiŋgbɔŋ zal' shɛli bee Tiŋgbana zaasa Naŋgban yini laɣiŋgu zal' shɛli, o nyɛ la o takahi bindi maa, dinzuɣu, o ni va o bini.
-         
-      
-   
-      Pinaau 15
-      
-         
-            Zaligu din be kpe lan wuhi ni nir' mali yiko din kpɛhiri omaŋ zuliya shɛli ni o suhu ni gbaai.
-         
-         
-            Di di pirim shɛb' bee so suhuyubu zuɣu n mɔŋ so yiko din ni chɛ ka o tooi kali omaŋ n kpɛhi zuliya shɛl' puuni o suhu ni yu.
-         
-      
-   
-      Pinaayobu 16
-      
-         
-            Zaligu maa lan wuhi ni paɣ' kam ni doo kam: Kpuŋkpana waamaa Saɣayɛlga mali yiko din kpuɣiri bal' shɛli o suhu ni yu n namdi zuliya o yaa tariga. Zal' shɛ ŋa din be kpe ni sɔŋdi dɔɔ shɛm, di sɔŋdi paɣ' gba la lala.
-         
-         
-            Zaligu lan kpaŋsi yɛltɔɣ' shɛli. Yɛda ni yɛda shee, doo mali soli din kpuɣiri o suhuyubu paɣa.
-         
-         
-            Zaligu lan wuh ni doo mini paɣa n yi laɣim n nam tuŋ. Ni dinzuɣu, nama dahilibarka puuni, ni bɛ su dɔɔ mini paɣ' zaami.
-         
-      
-   
-      Pinaayopɔin 17
-      
-         
-            Nir mali yiko din zaani o dahalali azichi bee n nyar' shɛb' pahiri omaŋ zuɣu ka bɛ kper' wɔlima ni.
-         
-         
-            Dunia yɛlwumsa ŋun zuɣu ni ninvuɣ' yino suhuyubu zuɣu, soli kani ka bɛ ni tooi fa nir' daaʒia.
-         
-      
-   
-      Pisaayika 18
-      Bɛhig' wuhiya ka dama soli kani ka so tooi bɔbi o kpee. Sokam mali soli din tumdi o yubu ka doli adiini shɛli din par' o. O suhu yi ti lan jɛ adiini shɛli o ni doli maa, o lan mali yiko din loori adiini shɛli din ta o yɛm. Limama-nim mali soli din kpaŋsir' bɛ daadiini ka jɛmdi Naawuni bɛ daahaŋkaya tariga ka taali shɛli kani.
-   
-      Pishiyinika 19
-      Zaligu lan kpaŋsi ni yigunaadam kam mali yiko din dir' o suhuyubu daalizama, ka di kun o ni bɔr' luɣushɛli, di yi pa alizan shɛli din galim.
-   
-      Pishi 20
-      
-         
-            Laɣiŋgu dinkam gbibi maaligu, litaafi ŋɔ kpaŋsir' li ka ʒe di nyaaŋa.
-         
-         
-            Soli kani ka nir' suhu bi gbaai minti shɛli ka so tooi kum o yaa zuɣu muɣsir' o ni o kpɛhi di ni.
-         
-      
-   
-      Pishi-ni-yini 21
-      
-         
-            Zaŋ n chaŋ tiŋgbɔŋ puuni daalizama ni nyɛ shɛŋa zaa, soli kani ka di mɔŋ so di shaawar' shɛli, dama zamaatu zaa shaawara n nyɛ li.
-         
-         
-            Tiŋgbɔŋ kam mulichi ni yu shɛli, dina n nyɛ waaʒibu. Bɛ suhuyubu maa ka bɛ maali tumdi tuma.
-         
-         
-            Litaafi ŋɔ lan kpaŋsi ni gbaaibu yi yɛn gbaai din vootim' vootir' maŋli n gbaai gbaaibu din ni zaŋ n tum tuma.
-         
-      
-   
-      Pishi-ni-ayi 22
-      Zaligu lan kpaŋsi ni sokam mali soli din kuuni o tiŋ zuɣu; dama bɛ zali tiŋgbɔŋ la ni so kam bukaata maani zuɣu. Ni dinzuɣu, tiŋgbɔŋ niima nyɛla tiŋgbɔŋ zaasa buni, ka di taada kam pa so saandi.
-   
-      Pishi-ni-ata 23
-      
-         
-            Zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni lan wuhi ni sokam tumdi tuma ka bɔm o suhuyubu tuma din nyɛ din ni sɔŋ o ka sɔŋ o mulichi. Sokam lan mali soli din duhiri o yee ka bɛ nyar' tuun suma tir' o.
-         
-         
-            Nir' wɔligu bini ni nyɛ shɛli, di ka soli ka so tooi mɔŋ o li.
-         
-         
-            Tumtumdi kam veeni ka o dir' wahala ka bɛ yɔri o la yɔ' shɛŋa din ni saɣi o mini o mulichi ka fukumsi ti yɛn ŋmani di gbaairi o la ka bɛ sɔŋ o zaligu ni buɣsi shɛm kundi ni.
-         
-         
-            Tiŋgbɔŋ kam mulichi mali yiko, sɔŋsim soli zuɣu, din zaani bɛ dintɔli laɣiŋgu shɛli bɛ ni bɔɔni Siliminsili ni ni Treid Yuniɔns la ka di zabiri bɛ tumtumdib' zuɣu.
-         
-      
-   
-      Pishi-ni-anahi 24
-      Zaligu lan wuhi ni sokam vuhimi o daahaŋkali tariga ka tummi tuma saha, din nyaaŋa ka diɛmmi bee n kperimi kpɛrigu saha.
-   
-      Pishi-ni-anu 25
-      
-         
-            Zaligu lan wuhi ni bɛ nam bɛhigu la sokam zuɣu. Ni dinzuɣu, sokam mali yiko din bɔri alaafee soya; dama a laa fee n nyɛ binshɛɣukam. Sokam lan mali yiko din wɔlindi puzuri ni sutura zuɣu, ni yili zuɣu, ni dinkam nyɛ din maani ka pahiri bɛhigu. Zaŋ n chaŋ gu-maŋ daashiya mi polo, ni kɔŋsim doro, gbariginsim, dakɔlim, kuriginsim ni dunia yili fukumsi kam, zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni sɔŋdi sokam-mi.
-         
-         
-            Zaŋ n chaŋ bia mini o ma shee, sokam mi ni bia dɔɣibu tɔ, dinzuɣu, bia kam, sheeje ni ŋun mi o ba zaa, zal' shɛŋa naŋ litaafi ŋɔ ni zani yim ni bia la bia, ni dinzuɣu ban mali ba nim ni kuuni ka gamdi ka tiŋgbɔŋ nuu pa bɛ zuɣu shɛm, ban ʒi bɛ banim gba mali yiko din gamdi lala.
-         
-      
-   
-      Pishi-ni-ayobu 26
-      
-         
-            Zaligu lan wuhi ni daadam kam mali yiko din bɔhindi karɔŋ. Gommanti n su yiko ni bɛ yɔ sikuru bihi zuɣu ban na piini karɔŋ; ka na bi karim n chaŋ katiŋa la, zaa zuɣu. Talahi n nyɛ li ni sokam tɔhi o bia sikuru. Tuun baŋsim sikuru-nim bi kɔŋ tiŋ kam puuni din dolisir' ban zuɣuri gɔr' ne n-ne la, ka bɛ karindi n baŋdi venyɛliŋga.
-         
-         
-            Zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni yɛliya, ni di veeni ka baŋsim kam pahiri nir' la ninneesim, ka wuhiri bihi jilima ni suzuda ni bɛhigu ni yurlim soya ni nyɛ shɛŋa; ka ti wumdi kpamb' yɛligu, ka suɣulo be sokam sani ka tɔɣsigu be dunia-yili zuliya kam sunsuuni; ni Musulim-nim ni Yisa Nyaanolib' ni chɛfirnim sunsuuni, ka Tiŋgbana Naŋgbaŋ Yini Laɣiŋgu la nia kam pali.
-         
-         
-            Ba-nim ni ma-nim mali yiko din piiri karɔŋbaŋsim shɛli bɛ suhu ni yu ni bɛ bihi karim. Zal' shɛŋa ŋan be kpe wuhiya ni bihi ba-nim ni bɛ ma-nim yubu la ka zaligu ŋɔ kpaŋsi n nyaŋ binshɛɣukam.
-         
-      
-   
-      Pishi-ni-ayopɔin 27
-      
-         
-            Ŋunkam suhu yu ni o kpaŋsi o kali soya bee o diɛm diɛn shɛli, bee o wa wa shɛli, bee o doli ninneesim so' shɛli, soli beni ka di lan tooi niŋ o yubu ka taali kani.
-         
-         
-            Ŋunkam kpaŋsir' omaŋ zaŋ n chaŋ baŋsim polo, ni ŋunkam lan kpaŋdi omaŋ zaŋ n chaŋ o nya alifaani, soli kani ka so tooi gu di lan soli zaŋ n chaŋ o yubu maa polo.
-         
-      
-   
-      Pihita-ayi-ka 28
-      Zal' shɛŋa ŋankam be litaafi bil' ŋɔ ni nyɛla ti zaasa fali, dinzuɣu sokam ni tooi nyu bara n bahi ŋa.
-   
-      Pihita-yini-ka 29
-      
-         
-            Bɔbigu shee, sokam mal' la o soli din kpaŋsir' o ka sɔŋd' o, ka o bebu mali daŋko.
-         
-         
-            Soli kani ka so tooi yɛli ni o yu omaŋ n-ti yaɣi. Yɛlli yi zani, ka bɛ yɛn vihi yɛlli maa, zaligu ni zali shɛm ka di ti soli ni di doli, n yuli maali yɛlli maa ka di ta sokam yɛm.
-         
-         
-            Di ka soli ka so tooi gbaai gbaaibu ka o gbaaibu maa taɣi Yunaitid Neishins bee Tiŋgbana Naŋgban Yini Laɣiŋgu ni buɣsi shɛm litaafi bil' ŋɔ ni.
-         
-      
-   
-      Pihita 30
-      Ni di ti sokam lahabali ka dama bɛ bi zali zal' shɛŋa ŋan be kpe ŋɔ la nin yino kɔ suɣu, sokam zuɣu ka bɛ zali ŋa. Dinzuɣu, zal' shɛŋa ŋan be kpe maa ka bibiɛlim soya zuɣu, bee tiŋŋmɔŋ soli zuɣu. Dinzuɣu sokam luɣim tibili venyɛliŋga n wum ka di chib' o.
-