simplificator-babel 0.0.4 → 0.1.0

data/lib/data/udhr_txt/udhr_qvn.txt

@@ -1,217 +0,0 @@
-Universal Declaration of Human Rights - Quechua, North Junín
-© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
-This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
-project, http://www.unicode.org/udhr.
----
-
-KAY PACHACHRU LAPAN RUNAKUNA WASHAKURKAANAPAQ ISKIRBISHAKUNA KAYKUNATA ISKIRBIPAAKURAA
-    [Preamble]
-    Lapan runakuna chaynuyla washa kananpaqmi mana pisi rantisha runatanuy sirbichikunanpaqmi mana ima lutantas ruranakurkaananpaqmi, alipa rikanakurkaananpaqmi.
-    Lapan runakuna chay washasha kapaakunanta mana musyarmi, mana kaasukurmi runakuna qalayapaakusha lutan ruranakuyta, ashlinakuyta, kaykunam juchakachimanchi lapan runakunata. Chaymi musyachipaakuu lapan runata mana manchakular, mana ima wanaychruusi kay pachachru kawapaakunanpaq. Jinamanmi "Rimashaq" nirqa, rimapaakunanpaq, naatan munanqanman, Diosmansi u jukmansi yupachikurkaananpaq.
-    Maychru chaychruusi mandaqkuna ninakunqannuyla rurapaakunanpaq. Runankunata lutan runakunapa makinpitas washananpaq, lutan mandaqninta mana ima lutantas rurapaakunanpaq. Chaynuytaq lapan nasyunchru runakunas alipa rikanakur kawapaakunanpaq.
-    Lapan nasuyunpita delgadukuna wamaqta qutukaanan junaqchruumi rimanakurkur iskirbipaakura lapan runa, warmis, olqos chaynuyla alipa rikasha kananpaq. Chaychruutan rimanakurkara runakunata ali kawayta yanapapaakunanpaq. Naatan mana pisi rantiyasha runawannuy piwansi sirbichinanpaq. Chaychruutan chay lapan nasyunkunapita qutukaq de!gadukuna ninakaraarira chay rimanakurkanqannuy yanapaanakur kawapaakunanpaqsi.
-    Kay rimanakunqanchi rurasha kananpaq musyachishun lapan runata, warmitas, olqotas ninakurkaras, naatan mandaqkuna runankunata chay i mayqapitas washapaakunanpaq.
-    LAPAN NASYUNPITA QUTUKAQKUNAM ISKIRBIPAAKURA
-    Kay Pachachru Maychru Chaychruusi Runakana Chay Washasha Kapaakunanapaq
-    Lapan runakuna mayaq chayaq nasyunchruusi mandaqnintin kay iskirbishakunata yarpapaakunanpaq, jinaman yachrachipaakunanpaq. Chaynuytan kay iskirbishakunata mandaqkunaqa rurachipaakunman, nasyunninkunachruusi u jukla nasyunkuna munayninchru alipa kayaqkunatas rikanakurkaananpaq.
-  
-    ARTICULO 1
-    Lapan runas kay pachachru nasimun juk rantisha runanuy mana pitas sirbinanpaqmi, alipa rikasha kananpaqmi, washasha kananpaqmi. Lapan runakunas nasipaakamun yarpayniyoqmi naatan tantiyayniyoqmi ima lutanta rurapaakurursi tantiyakunanpaq. Lapan runakunas kawapaakunaman juk wawqenuylam.
-  
-    ARTICULO 2
-    Washasha kananpaq kay lapan iskirbirayaqnuylam rurakanman lapan runawansi, yuraqwansi, yanawansi, imaniraqwansi kachun quechua rimaqsi, castellano rimaqsi, u kachun warmis, olqos, Diosman yupachikuqsi u imaman yupachikuqsi, kachun manadaqninpita pinsiyaqsi u ima insiyaqsi, kachun mayaq markapitas u maychru, nasishas, kapuqniyoqsi u mana imaynaqsi. Imanuy ayqaynuy karsi rikanakurkanman juk kastanuylam.
-    Kachun mayqan mandaqkunapa qatiraqninsi, kachun libritayoqsi u jinalas, kachun mayaq markapita aywakamushas, pi maysi rikanakurkanman chaynuylam, juklaa nasyun mandaqpa makinchru karsi, mana jukpa makinchru kaqnuylam rikapaakunman alipa, chay mandaqpa runankunatas.
-  
-    ARTICULO 3
-    Pi may runatas amam munachwanchu pitas wanuchipaakunanta, piwansi mana munayaqwan sirbichikurkaananta, jinaman maqasha u ashlisha kapaakunantas.
-  
-    ARTICULO 4
-    Amam pisi, pipa sirbiqninsi imaysi yaykunqachu imapita nirsi u imapaq nirsi.
-  
-    ARTICULO 5
-    Amam pi tasi kawaypa kuchuchinmanchu juk uywatanuyqa, manatan pitas ashlinmanpishchu mana baliq nirsi.
-  
-    ARTICULO 6
-    Lapan runas, may chay nasyunchru kaqsi kanman chay kikin nasyun runanuy alipa rikasham, libritaanaq mana karsi.
-  
-    ARTICULO 7
-    Lapan runas kapaakunman chaynuyla alipa rikasham. Naatan pis aliska kunchuchiptin kay iskirbishakunapita juknuypa ruraptin nasuynchru mandaqqa washanmanmi lapan runakunata. Amam rirqararmanchu pisi, mandaqninpita lutanta rimayaqta u wakta, kayta lutanta ruray niyaqta. Manatan rirqaranmanchu wakinta alipa rikaqtas u wakinta lutanpa rikaqtas.
-  
-    ARTICULO 8
-    Jucha taripaq runakuna wiyaripaakunman lapan runatam nasyunninchru kaqtaqa. Paykunaqa runakunata washapaakunman iskirbishankunanuymi mana imas lutan rurasha kapaakunanpaq.
-  
-    ARTICULO 9
-    Amam pitas manakaqpita, charichinmanchu u karselman wichrqachinmanchu. Naatan nasyuninpitas jurquchinmanchu.
-  
-    ARTICULO 10
-    Juchaakushakunata taripaq runakuna rikapaakunman chaynuylam lapan runatas. Paykuna wiyaripaakunmanmi Chay juchachasha runamayin wanuchiqta imaninqantas". Chawra mana mayqantas kuyapaalarmi ima nipaakumansi rimakurkanqannuy.
-  
-    ARTICULO 11
-    
-      
-	"Juk runapita lutantam rurasha" nipaakuptin rasunpa shumaq musyakamunqankamaqa "Manam yanqa rimapaakunmanchu paymi rurasha". nir. Naatan juchaakusha karqa, kikin chay runa washakushun u washachun juk runas. Chay jucha taripaqkuna achka runakuna kayaptinmi mayapaakunman chay juchachasha runa rimaqta.
-      
-      
-	Pi runa imatas ruraruptin, manam imaniytas atipapaakurachu nasyuninkunachru mana kaynuy iskirbishakuna kaptin. Naatan manatan karachu iskirbishakuna j uchaakushakunata imaypa aliska kunchuchinapaqsi. Chaypi taran mandaqkuna iskirbipaakura kayta naa imayqas juchaakusha jananchruuraq.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 12
-    Mariam pitas ayluykunata "Lutanta ruray". nichwanchu. Naatan manatan wayinchru imanuy kawakuqtasi imatas jatipachwanpishchu. Manatan kartantas pisi kichrapunmachu ni washantas rimanmanpishchu. Kay iskirbishakunanuymi rurakasha kanman. Jinaman washasham kapaakunman lapansi kay tukuy lutan ruraypita.
-  
-    ARTICULO 13
-    
-      
-	Runaqa pi maysi munanqantam aywanman maytas, chaytas. Naatan nasyunninchruusi munanqanchruutan yachranman maychru chaychruusi.
-      
-      
-	Pi maysi munarqa yarqunmanmi imaysi nasyunninpita. Naatan munarqa kutiyunmantan imaysi.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 14
-    
-      
-	Mana kaqpita pis yanqa qatikachraptinqa, chay runakunaqa yarqukurkanmanmi nasyunninpita juklaa nasyunchru maylachruusi ali kakunanpaq.
-      
-      
-	Naatan imatas lutanta rurapakusha karqa amam yarqunmanchu nasyunninpita juklaa nasyunchru washapaakunanpaq, Lapan Nasyunpita Qutukaq runakuna manam munapaakunchu kaykuna rurakananta.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 15
-    
-      
-	Lapan runas kapaakunman juklay nasyunlata markanch akusham.
-      
-      
-	Manam pisi "Qampa naa manam kankimanchu kay nasyunnikipa runanqa" nir, qarqunmanchu pitas. Ni manatan chariranmanpishchu " Qamqa manam kankimanchu juklaa nasyunpa runanqa nirsi.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 16
-    
-      
-	Naa kasaranan timpuman chrarurqa, warmis, olqos kasarakunmanmi, may kastawansi; yanawansi, yuraqwansi. Kasaranmantan juklaa nasyun runawansi, Diosman u mana Diosman yupachikuqwansi. Nasyunchru iskirbishankunanuymi washanman lapantam runankunata, kasarakunanpaqsi, kasararuptinsi u chulaanakuruptinsi.
-      
-      
-	Manam pisi kasarachinmanchu mana munaqta. Kasarachinmanqa munanakuqlatam.
-      
-      
-	Chay kasadukuna lapan wamrantinmi kapaakunman alipa rikasha, mandaqkunapita washasha. Chay kasadukuna wamrankunawan aliskam balin.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 17
-    
-      
-	Pi may runapas kanmanmi munaptinqa chrakransi, wayinsi u imayqansi, kikilanpasi u juk runakunapawansi. Chaynuy kananta manam pisi amachanmanchu.
-      
-      
-	Manam pisi kitanmanchu chay imayqantasi oíqoorir manakaqpitaqa.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 18
-    Pi may runasi munanqantam pinsiyakunman, naatan ali u lutan ruranqantasi tantiyakunmanmi. Chawraqa j inam yupachikunman Diosmansi u imamansi. Muyunmanmi juk riligiyunpita juk riligiyunmansi. Muyunmantan juknuy kawaypita juknuy kawanmansi. Jinam pi maysi imanaypasi Diosninta alawaakunman, japaíansi u wakin runawansi, washachruusi u wayilachruusi. Yachrachipaakunmantan .yachrakurkanqantawan juknuypa kawaynintas, naatan rurapaakunmanmi fistankunatas.
-  
-    ARTICULO 19
-    Chawra runaqa jinam pinsiyanman, naatan "Rimashaq" nirqa, rimanman. Naatan chay pinsiyayanqan runata piñaakachinan mana pipitas amachasha kaptinqa amam rimanmanchu. Runaqa pi maysi yachrakunman munanqantam librukunata leyepasi u jukkuna rimaptin mayakuypasi. Naatan munarqa pinsiyanqanta iskirbinmanmi u rimanmanmi wakinkaqkunas mayakurkaananpaq. Naatan apachinmanmi mayaq chayaq nasyunkunamansi amam juklaa nasyunman imanaypa apachikuptinsi; ama apachiychu ninmanchu pisi.
-  
-    ARTICULO 20
-    
-      
-	Pi may runasi jinam qutukaakurkanman imapaqsi. Naatan qutukapaakunman imapaqsi, alipaqmi.
-      
-      
-	Manam pi tasi "Runakunawan qutukaashun" ninmanchu mana munaqta wapuypaqa.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 21
-    
-      
-	Pi may runasi, mandaqnin ima ruraytas munaptinqa íapanmi chaychru kapaakunman, kikinkunas u deígadukunas.
-      
-      
-	Mandaqkuna imawansi yanapaamuptinqa wakinkunanuymi chraskinman lapansi.
-      
-      
-	Lapan runasi munanqantam akrapaakunman mayqantasi mandaqninpaq. Naatan chay mandaqninkuna akrapaakunqan kanman ayqa' watakamas nasyuninkunachru iskirbishankunanuymi. Mandaqninta akrapaakunman mana kaskipanakularmi iskirbipas u makin chakcharkuypas.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 22
-    Juk nasyunchru yachraq runapa kapunman aypam imansi ayqansi kawaananpaq. Naatan mayqanpas masía kapuptinqa yanapanman walkala kapuqtam. Chaynuytan masía kapuptinqa nasyunkunas, yanapanman mana alaapa kapuqniyoq nasyunkunata, wakinkunapita mana jukmapasha kapaakunanpaq. Chaypita tukuy j inanpa yanapanakur, ali kapaakunanpaq.
-  
-    ARTICULO 23
-    
-      
-	Pi may runasi uryanman imachruusi munanqanchruumi maychruusi. Jinaman alipam rikanakurkanman uryaqsi u urayachiqsi. Naatan mana uryata tariptinqa mandaqninkunam yanapanman tariyta.
-      
-      
-	Ishkay runa chay uryalachru kaptin jinaman chaynuyla ishkaynin uryaptinqa, pagasha kapaakunman ayqata karsi chaynuylam.
-      
-      
-	Uryaqkuna ali pagasham kapaakunman mana ima wanaychruusi kapaakunanpaq. Jinaman aylunkunas alipa rikasha kapaakunanpaq. Naatan gananqan mana imapaqsi aypaptinqa nasyunninchru mandaqninkunam yananpanman.
-      
-      
-	Pi may runas urayaqqa qutukapaakunmanmi uryaq mayinkunawan imas mana ali kaptin rimanakurkaananpaq. Manam pisi "Ama qutukapaakuychu" ninmanchu pitas. Maslata ganayta munarqa u alipa rikasha kayta munarqa, jinam manakurkaananpaq qutukarkur rimanakurkanman.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 24
-    Pi may runasi uryaqqa jamanmanmi. Chay jamar imatas rurakunman munanqantam. Naatan pisi amam uryachinmanchu rimanqanpita masqa. Jinaman watachamur jamaptin pagasham kanman.
-  
-    ARTICULO 25
-    
-      
-	Pi may runapas kanman aypam imalansi ali kawapaakunanpaq, aylunkunas mana qeshyapaakunanpaq, kanman aypan mikunan, jakun, jinaman wayin yachrananpaq. Qeshyarur aywanmanmi medikuman u hospitalmansi jampichikuq. Naatan mandaq runakuna yanapapaakunman lapantam: uryapakuytam mana tariq runakunata, qeshyaqkunata, mana uryaq atipaqkunata, japatukushakunata, chachakunata, mana juchaynaq kayarsi imaynaqsi kidashakunata.
-      
-      
-	Pachrayoq warmikunas jinaman iñashakunas kapaakunman aliska yanapasham imayqachruusi. Akapa wamrakuna kapaakunman ali rikasham lapansi kasadupa karsi u mana kasadupa karsi.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 26
-    
-      
-	Runakuna lapanmi yaykupaakunman iskuylaman. Naatan "amam pisi paganmanchu qalayunqanpita ushanqankamas. Wamrakunata kachrapaakunman lapatam munaqtas, mana munaqtas primariya iskuylaman. Chaypita masta yachrakuy munaqkuna, jinam yachrakurkanman medikupaqsi, abugadupaqsi u imayqapaqsi. Unibersidakunaman mana atipaqkuna ali yachrarqa chraskisham kapaakunman. Naatan mana yachraqkunata "Amam chraskipaakunmanchu imansi rayqoqa.
-      
-      
-	Chay iskuylakunachru yachrachiykuna kanman lapan yachrakuqkunata ali runa kayta yanapananpaqmi, alipa rikanakurkaananpaq, lapan runata yanapaa- nanpaqmi, rantisha runanuy mana pipa sirbichiqninsi kapaakunanta musyapaakunanpaqmi, juklaa nasyun runakunawan, u juk rimayta rimaqkunawan alipa kawapaakunanpaqmi Diosman yupachikuqtawan, mana yupachikuqtas alipa rikanakurkaananpaqmi. Jinaman yachrachipaakunmanmi lapan nasyunpita qutukaq delgadukuna iskirbipaakunqanta yanapanakur kawaypitas, mana wanuchinakuy kananpaq.
-      
-      
-	Naatan taytakunam akrapaakunman churinkuna may iskuylachru yachrachisha kanapaqsi.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 27
-    
-      
-	Runakuna pi maysi markachru imayqatas rurakunman munanqatam: ruranmanmi fistatas, kantamanmi kantatas, awanmanmi imatas, dibujanmanmi imayqatas u tantiyayninpita wamaqkunatas jurqamunmanmi, wakin aíiska tantiyay yachraq runakunanuysi.
-      
-      
-	Pi may runasi, shumakuq wamaqlata imatas kamakarachirqa u mana pisi iskirbinqanta wamaqta imapitas iskirbirurqa pagasham kapaakunman. Naatan "Amam chay ruranqantaqa pisi yachrapanmanchu. Noqam wamaqta jurqaramuu" nir, kaskinwanqa qolqeta charinan rayqosi u alawasha kanan rayqosi.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 28
-    Lapan runam may nasyunchru, kaqsi, ima lutantas rurayaqkuna qalayapaakunman ali kawayta runamayinwan, kaychru lapan kay iskirbishakunanuy.
-  
-    ARTICULO 29
-    
-      
-	Runakuna Iapanmi markachru mandaqkuna imatas niptin kaasukurkanman. Chay kaasukuq karqa, pi maysi kapaakun alipa rikasham, naatan ali runa pipaqsi.
-      
-      
-	Juk nasyunchru yachraqkuna, nasyunninchru iskirbishakunata 1apanmi kaasukurkanqa, mana pisi juk rantishanwannuy piwansi sirbichikunanpaq, j inaman ali runa kapaakunanpaq. Pi maysi alim kawanman runamayinwan, naatan lapanmi imachru yanapanakurkanman ali kawayta chay nasyunninkunachru.
-      
-      
-	Kay lapan iskirbishakuna manam kaasukanmanchu kara, lapan nasyunpita qutukaq delgadukuna "Rurashunmi" ninakur rurayta mana qalayusha kapaakuptinqa.
-      
-    
-  
-    ARTICULO 30
-    Juk nasyunchruusi u runa qutukaqchruusi u juk runalatas imata rurananpaqsi pisi kaychru skirbirayaqpita juklasipa imapitas tantiyachinanta manam munapaakuuchu.
-  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_qwh.txt

@@ -1,218 +0,0 @@
-Universal Declaration of Human Rights - Quechua, Huaylas Ancash
-© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
-This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
-project, http://www.unicode.org/udhr.
----
-
-KAQ KEYMI LLAPAN PATSACHOW IMANA KAQ NUNAKUNAPAPIS DERECHUNKUNA
-    QALLANAN KAQ
-    Musyantsikmi keynow kashqan ta: Imana kaq nunaku napis nunam kayan. Llapantsik tseynowlla kashqaqa tseynowllam derëchuñtsikkuna kapamantsik. I tseynow kaptinmi kushi, shumaq, allilla kawashun derëchuntsikkunawan (kikintsikpa kaqwan).
-    I derëchukunata mana wiyakurninpis mana alli nunakunam allápa allqotsayarqan wakin nunakunata. I tseynow allqotsanqanta musyar llapan patsachow nunakuna llakikur ajayarqan. I yapey mana tseynow kananpaqmi munantsik key patsa keynow kananta:
-    Parleyta munashqaqa yarpanqantsikmannowmi parlashwan llapantsik nunakuna. Kreyinqantsikmannowmi imamanpis kreyikurnin kashwan llapantsik nunakuna. Ama ni pipis mantsakutsuntsu ni imapitapis. I manam ni pipis pishupukoq kanmantsu.
-    Allápa mana alli allqotsaq awtoridakuna kaptenqa mana meymanpis tsatakiyta, pwedirninmi awtorida wajaq sharkuyanman. I tseynow mana kananpaqmi alli kanman llapan nunakunapa derëchunkuna leykunachow alli qellqashqa kanman, llapantsik reqinapaq.
-    Imey kutipis mas shumaq kawakiychow llapan nasyonkuna jukninwan jukninwan kayánanmi kanan.
-    Nasyonkuna purwakarkur; kanan Naciones Unidas jutiyoq, eyllukayashqanchow nasyonkunam konstitusyonchow áninakuyarqan, keynow nunakunapa derëchunkuna kananpaq. Llapan imana kaq nunapapis derëchunkuna kanman. Pi nunapis nuna kanqannowmi ima nunatapis kikintanow rikanman. I nuna karninmi: Oliqopis, warmipis derëchunkunachowqa mana meyqanpis jukláyatsu kayanman. Llapan nasyonkunam ániyashqa Naciones Unidas yanapeyta, markakunachow key konstitusyonta mana qonqarishpa llapan nunakunata reqitsiyanqa shumaq kawakuyánanpaq.
-    Naciones Unidas eyllukayanqan kaq nasyonkunam yachatsinakuyashqa tsey kamatsiyanqanchow keynow rurananpaq. Nasyonkunachowmi llapan nunakunata yachatsikuyanman nunakunapa derëchunkúnata wiyakurnin kayananpaq.
-    Tsey intutsinakuyanqanchow keynow kananpaq nasyonkunam key derëchukunata llapan nunakunata káyitsiyanman.
-    I tseynow kaptinmi nasyonkuna purwakayanqanchow (asamblea generalchow) kanan willakayámushqa Llapan Nunakunapa Derëchun (Los Derechos Humanos). Key willakayámunqanchowmi, llapan patsachow imana kaq nunakunapapis derëchunkuna keykan. I mey markachowpis llapan nunakunam kawayanman key derëchukuna keykanqanmannow. I pi nunapis o gobiyernupis key derëchukunata yawarninmi imanowpapis nunakunata yachatsikuyanman ániyánanpaq. I mey nasyonchowpis llapan nunakuna key derëchukunata káyiyánanpaqmi kikin nasyonninchow i jinantin nasyonkunachowpis tukiy láyapa willakuyanman. I Naciones Unidaschow kaq nasyonkunachowpis i tsey nasyonkunapa kallpan kaq nasyonkunachowpis tseynow rurayanman.
-  
-    Artikulu 1.
-    Meyqan nunapis manam pipa sirweqnin nuna kananpaqtsu yurikushqa. I nuna karninmi meyqan nunapis juk láyatsu kayanman derëchunkunachowpis. I yarpachakiyta yacharninmi i allita mana allita shonqonkunachow mákurninmi nunakuna jukninta wiyanakur kayanman.
-  
-    Artikulu 2.
-    Key niyashqanmunqanchow derëchukunaqa llapan nunakunapaqmi kanqa imana kaq láya nunakunapaqpis, ima rikoq nunakunapis, warmikunapaqpis, ollqokunapaqpis, i mana kaq idiyomata parlaq nunakunapaqpis, ima relijyonninchow kaq nunakunapaqpis, ima politikuman kreyeq nunakunapaqpis, imaman kreyikoq nunakunapaqpis, meylo markayoq nunakunapaqpis, waktsa nunakunapaqpis kapoqyoq nunakunapaqpis, i imana kaq yurishqa nunakunapaqpis.
-    Llapan nunakunapa derëchunkunapis meyqan nasyonkunachowpis imanow gobyernu kaptinpis, nasyonkuna, ichik nasyonkunata nitirarpis, key derëchukunataqa niyaman qonqayanmantsu.
-  
-    Artikulu 3.
-    Juk nunapa derëchunmi kanman kawananpaq, i mana pipis jarqarishqa purikunanpaq i mana pipis peyta allqotsananpaq.
-  
-    Artikulu 4.
-    Manam meyqan nunapis pipa sirweqnin nuna kanmantsu. Manam meyqan nunatapis sirweqnin kananpaq ni imanowpa rantikushqa kanmantsu.
-  
-    Artikulu 5.
-    Manam ni meyqan nunata imeyká ashnutanow rutatarnin, mana ankuparnin maqarnin rurayanmantsu ni pikunapis.
-  
-    Artikulu 6.
-    Llapan nunakunapa derëchunkunam kanman mey markachowpis leykuna kanqanmannow kananpaq.
-  
-    Artikulu 7.
-    Justisyankunachowmi llapan nunakunatam justisyankunataqa ratatsiyanman. Meyqan nuna kaptinpis llapanpaqmi key leykunaqa. Itsanqa juk awtorida ninqa meyqan nunatapis keynow nishpa: - Qampaqqa manam derëchiyki kantsu justisyachow, o keynow nishpa ninqa: - Key nunapaqqa manam justisya kanqatsu - nishpa. Tseynow niptinpis llapan nunakunapaqmi key derë'chunkuna. I tseynow nirninqa key deklarasyonchow ninqanta manam wiyakuyantsu.
-  
-    Artikulu 8.
-    Mey nasyonchowpis konstitusyon kaq leykunata o meyqan leykunata niana wiyakurriin juk nuna allqotsakunqa nuna mayinta. Tsey allqotsashqa nunaqa tsatakunmanmi alli kaq awtoridaman i tsey awtorida manam jaqerinmantsu keynow kananpaq leyninwan.
-  
-    Artikulu 9.
-    Manam ni pi awtoridakuna muneyninta rurarnin juk nunapa mana jutsan keykaptinqa tsey nunata ni pwestuman ni karselman llawitsiyanmantsu ni kuyey markanpita qarqoyanmantsu.
-  
-    Artikulu 10.
-    Llapan nunakunapa derëchunkunam kanman tsatashqa kayanqanta alli kaq jweschow llapan nunakunapa nowpanchow altsananpaq. I juk nuna jutsayoqta tarirqa mana alli rurashqanpita !eykuna kanqanmannowmi qochiyanman derëchunkunata.
-  
-    Artikulu 11.
-    
-      
-	Tsatashqa karninqa juk nunaqa manam jutsayoqran jwes jutsan tarinqanyaq. Nunakunapa nowpanchow, justisyata jwes rurashqanchowmi, tsey nunapa derëchun kanman juk washaqnin peypaq parlakunanpaq.
-      
-      
-	Juk nuna imatapis ruranqa; i tseynow ruranqata manana rurananpaqqa juk mushoq ley kikinpa nasyonninchow o llapan patsachow karinqa. Tsey nunaqa rurashqanpita manam jutsayoqtsu kanman. Pi nunapis imata ruranqanchow mana alli kashqanta, ni pi musyarqantsu, manam jutsatsu kanman, ni nasyonninchow ni llapan patsachow; manam juk jutsapaq kantsu ishkey laya justisya.
-      
-    
-  
-    Artikulu 12.
-    Mana imapis keykaptenqa nuna mayinpa kaweykininman, ni yarwar mayinman (familyanman), ni pi nuna manam jaka kanmantsu, ni qellqakuyanqanta paqilapa leyikunmantsu, ni wayinman mana alli rurakoq yeykunmantsu. I ulikurkurnenqa nunakunapa jananchow nunapa wasan manam rimanmantsu. Tseynow mana alli nunakunapaq llapan nasyonkunachowmi leykuna kanmi.
-  
-    Artikulu 13.
-    
-      
-	Mey nasyonchow keykarninmi meyqan nunapapis derëchun kanman munanqanpa purikunanpaq, munanqan markachow tákunanpaq.
-      
-      
-	Mey nasyonpita o kikinpa nasyonninpita yarqushqa karninpis, meyqan nunapa derëchunmi kanman nasyonninman kutikunanpaq.
-      
-    
-  
-    Artikulu 14.
-    
-      
-	Pi nunapis mana alli awtorida qatikachaptenqa, tsey nuna derë'chunchowmi ashinman, meyqan nasyonchowpis tákunanpaq.
-      
-      
-	Lluta jutsakuna ruraq, Naciones Unidaskuna nishqanta mana ruraqkunaqa, manam key derëchuyoqtsu kayan.
-      
-    
-  
-    Artikulu 15.
-    
-      
-	Meyqan nunapapis derëchunmi kanman nasyonninpa nunan kananpaq.
-      
-      
-	Mana pitapis awtorida muneyniyta rurar waqanmantsu nasyonninpita, pi nunapis munarqa eywukunmanmi juk nasyonkunachow täraq.
-      
-    
-  
-    Artikulu 16.
-    
-      
-	Meyqan laya, mey nasyon, meyqan relijyonchow karninpis oliqopis, warmipis, llapan nunakuna mallwayarqa derëchunkunam kanman kasakurnin yarwar mayinkuna kayäpunanpaq. Warmipaqpis, ollqopaqpis tseynowllam derëchunkuna kanman kasakuyänanpaq. I kasadu keykäyanqanchow rakikayaptinpis derëchunkunam keykanman.
-      
-      
-	Ishkankuna warmi oliqo munanakurninmi kasakuyanman. Manam ni pipis pushanmantsu mana munanqanwan kasakunanpaq.
-      
-      
-	Yarwar mayikunawanmi qal]ayan markakuna nasyonkunam rikapäyanman i yanapäyanman alli kawayänanpaq.
-      
-    
-  
-    Artikulu 17.
-    
-      
-	Llapan nunam kapoqyoq kanman; munarqa japallan o piwanpis shuntukur.
-      
-      
-	Mana pitapis qochiyanmantsu kapoqninta.
-      
-    
-  
-    Artikulu 18.
-    Llapan nunapam derëchum kan, munanqannow yarpachakunanpaq, i rurananpaq, relijyonnin akrananpaq o jukta ashinanpaq; tseynow kashqanchow derëchunchowmi ninman japallan kashqanchow o nunakunapa nowpanchow.
-  
-    Artikulu 19.
-    Llapan nunam derëchunchow munanqanta ninanpaq o ruranapaq; tseypaqreykur nuna pipis piñapanmantsu ni qatikachanmantsu. Kikin rurashqantaqa shuntukiywanpis munarqa musyatsikunmanmi kikinpa nasyonninchow o juk nasyonkunachowpis.
-  
-    Artikulu 20.
-    
-      
-	Meyqan nunakunapapis derëchunmi kanman imapaq eyllukayänanpaq i ima purwakayanqanchow shuntukayänanpaq. I tsey purwakayanqanqa kanman manam pitapis piñapäyananpaq.
-      
-      
-	Manam munaqtaqa, manam pipis purwakan kanman qayanmantsu.
-      
-    
-  
-    Artikulu 21.
-    
-      
-	Llapan nunapam derëchun kanman nasyonninchow kamatsinanpaq; kikin o marka mayinta akrarkur kamatsikoq pushananpaq.
-      
-      
-	Meyqan nunakunapis derëchun kanman, nasyonkunapa ofisinanchow uryayänanpaq.
-      
-      
-	Pipis awtoridaman chan marka mayinkuna munaptinmi; key muneyninkunata rurayanman patsatsikoqkunapa watan ushkäriptin alli kaq marka mayinkunata akrar. Key akrakiykanman mana pipis rikareykämashqam.
-      
-    
-  
-    Artikulu 22.
-    Llapan nunakuna key patsachow kawarnin kayaptinmi derëchun kanman seguru sosyalninkuna kananpaq. I tseynow kananpaqmi mas kapoqyoq nasyonkuna yanapäyanman waktsa nasyonkunata; peykunanman rurayanman kanqanmannow. I tseynow gobiyernu ruraptinmi llapan nunakuna imeypis shumaq alli kawayanman, i munayanqanmannowmi winakuyanman.
-  
-    Artikulu 23.
-    
-      
-	Llapan nunakunapa derëchunmi kanman uryayoq kayänanpaq. I munanqan uryeytam akrayanman. I uryayanqanchow mana rureyta yacharqa o qeshyamarqa manam ruranmantsu. I llapan nasyonchowmi leykuna kanman mana uryayoq nunakunata yanapäyananpaq.
-      
-      
-	Tseynowlla uryeychow keykäyaptenqa tseynowllam ushkan kanman meyqan nunakunapapis.
-      
-      
-	Llapan uryakoq munatam ushkan qoyanman mana suwapashpa yawar mayikunawan alli kawananpaq; mana tseynow kaptenqa kamatsiyoqkunam leykunata qorqoyanman yanapakuyänanpaq.
-      
-      
-	Llapan nunapam derëchun kan purwakarkur sindikatu nishqanta ruraya'nanpaq; keyta rurayanman wallkinakushqa kayänanpaq.
-      
-    
-  
-    Artikuiu 24.
-    Llapan nunapam derëchum kanman uryarirqa jamakurinanpaq; uryeykunaqa manam junareqnowtsu kanman; kamatsikoqkuna leychowmi keyta qeliqayanman. Jamakiynin chämuptinqa llapan uryakoqmi jamakuyanman mana ushkanta oqrashpa.
-  
-    Artikulu 25.
-    
-      
-	Meyqan nunapapis ushkäninmi atskam kanman alli kawakiychow kikin, warmin, i tsurinkuna kawayänanpaq. I ushkanmi tinkunman mikiyninkunapaqpis, ratashninkunapaqpis, wayinpaqpis, qeshyarninqa jampikuyänanpaqwan i estäduta pägananpaq llapan marka mayinkunapaq ruranqanta. I uryey mana kaptenqa, o qeshyakiykaptenqa, o soqru tikrakuriptenqa, o paju kaptenqa, o owkisyaptenqa, o imanowpapis mana uryeyta pwediptenqa, meyqan nunapapis derëchunmi kanman seguru sosyalnin tsarananpaq.
-      
-      
-	Wawayoq paju warmikunapaq i waktsa wamrakunapaq nasyonkunachow leyninkuna kanman munayanqanmannow yanapayänanpaq. Key ley llapan tsurikunapaqmi derëchunkunata ratatsin.
-      
-    
-  
-    Artikulu 26.
-    
-      
-	Meyqan nunakunapapis derëchunmi kanman yachakuyänanpaq. I yachakiy mana rantiyoqmi kanman primariyata ushanqanyaq. I llapan wamrakuna primariyachow yachakuyänanman. Keynow yachakiychowqa nunakuna derëchunchowmi kanman ima profesyontapis akrananpaq.
-      
-      
-	Yachakuyaqa kanman llapan nunakuna winayänanpaq; nuna mayinkunawan mana piñapänakur, wallkinakur kawayänanpaq; manam chikinakushpa, mana jorqapänakushpa, kuyanäkur nuna purapis, nasyon purapis; ima läya nunakunapis, imanow relijyon kaqpis, Naciones Unidasta yanapäkur alli kawakunapaq.
-      
-      
-	Teytakunapa derëchunmi kanman tsurinkunapaq yachatsikiyninta akrananpaq.
-      
-    
-  
-    Artikulu 27.
-    
-      
-	Pi nunapis derëchunchowmi kanman qotsukur, qatswakur, shumaq qotsukuwanta wiyakiyta, markanpa kaweynin qellqeyta, i marka mayinkuna ruranqanta meyqanpis tsari nmanmi kushikurinanpaq, yarpachakunanpaq.
-      
-      
-	Manam pipis derëchuyoqtsu juk rurashqanta noqam rurarqä ninanpaq; keynow mana kanapaq imatapis ruraqkuna wil lakuyanmanmi kamatsikoqkunaman.
-      
-    
-  
-    Artikulu 28.
-    Llapan nunakuna derëchun kan keychow qellqashqa kaqta, tseynow kananpaq.
-  
-    Artikulu 29.
-    
-      
-	Llapan nunam ruranan markan nishqanta, tseychow yurishqanpita, täran winanpis marka mayikunawan. Tseynow kawarnin alli nuna keyta yachakun.
-      
-      
-	Key deklarasyonchow derëchukuna nishqanmannow kaweykarninmi llapan nunakuna wiyachakuyanman nasyonchow leykuna kashqanta. I wakin nunakunapa derëchunkunata mana jalupashpa, shumaq kakushwan nunakuna kawayänanpaqmi, mana piñapänakur pipaqpis mana allim munarislipa, tseynow nunakuna kawakunapaqmi tsey leykunata gobiyernu rurashqa.
-      
-      
-	Key derëchukunata i muneykunata manam pipis rurayanmantsu mana Naciones Unidas munanqannowqa.
-      
-    
-  
-    Artikulu 30.
-    Key deklarasyonchowqa manam ni imapis kantsu meyqan nasyonpis, meyqan läya nunakunapis ni meyqan nunapis, nuna rnayinkunapa derëchunkunata micharnin kayänanpaq.
-  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_qxa.txt

@@ -1,217 +0,0 @@
-Universal Declaration of Human Rights - Quechua, Chiquián Ancash
-© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
-This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
-project, http://www.unicode.org/udhr.
----
-
-LLAJTANCHEJNINTINPAJ QHELQESQA TUKUY RUNAJPA ATIYNINKUTA SUT'INCHASPA
-    [Preamble]
-    Kaytaqa jatun tantakuypi, tukuynin llajtasmanta ujllachasqa runa qhelqerqanku, imakunachus kay pachapi atiyninghej kasqanta yachananchejpaj. Kay qhelqesqanku qhalichakurqa iskay chunka ujniyoj p'unchayllaña kasajtin waranqa jisq'on pachaj tawa chunka pusajniyoj wata tukukunanpaj.
-    Manaraj runaj atiynin imachus kasqanta rimayta qallarisasparaj, qhepallanpi qhelqesunchej imakunatachus runa masikuna qhatinanku kasqanta, tukuynejpi allin kay kawsayllapuni kananpaj.
-    Munaspa tukuypaj walej kawsay kananpaj.
-    Munaspa tukuy ujllachasqallapuni kawsakunankuta.
-    Munaspa qheshpi kay tukuypaj kananta.
-    Munaspa tukuypaj khuskamanta uj munaylla junt'akunanta.
-    Munaspa tukuy mana ujniyoj, uj llajtayojllapis kankuman jina, ayñillapipuni yanaparikuspa kawsakunankuta.
-    Munaspa cheqan kay tukuynejpi kananta, ama kawsaqe masikuna millay pejtuspi rikhurinankupajtaj, kay jinata riman, runaj allin kayninpaj atiyninkunaqa.
-  
-    Ñawpaj kay rimay (1)
-    Tukuy kay pachaman paqarimujkuna libres nasekuntu tukuypunitaj kikin obligacionesniycjllataj, jinakamalla honorniyojtaj atiyniyojtaj, chantaqa razonwantaj concienciawantaj dotasqa kasqankurayku, kawsaqe masipura jina, tukuy uj munakuyllapi kawsakunanku tian.
-  
-    Iskay kay rimay (2)
-    Kay pachapi kaj chhika, tukuy mana ujniyojpata atiyninku tian kay Declaracionespi qhaparikusqanman; yana qarayojpis, yuraj qarayojpis, puka kunkapis kachun chayri warmipis qharipis kachun, qheshwa simiyojpis, aymara simiyojpis, yuraj paralyniyojpis, mayqen religionllamantapis kayta atin, chayri mayqen polìtica yuyayllapipis atisqa kayta atinman chayri waj laya runa qollumanpis. Kayta atin maynejllamantapis ima rijch'aj llawartapis sirk'asninpi apaykachaspa, qhapaj kachun, wajcha kachun, mana chijllasqachu kanan tian.
-    Chantapis, ima rijch'aj polìtica qotumanchus uj runa atisqa kasqanraykupis, chay jawaqa mana qhawapayasqachu kanqa, jina uj qhapaj llajtamanta kachun, pay kikillanmantataj purikuj llajtayoj kachun, mana kay rimaykunamanta chijllasqachu pillapis kanqa.
-  
-    Kinsa kay rimay (3)
-    Pillapis kay kawsayman atiyniyoj, mana ujllapatachu; tukuy runaspata atiynin tian qheshpisqataj, mana walej paypaj kaymantataj karuncharikuspa puririyta, sumj kawsaypi kananpaj jina.
-  
-    Tawa kay rimay (4)
-    Mana pipis ujpaj kamachisqallanmanchu watasqa kanan tian munarisqallantapuni qhatispa, mana pipis esclavitud nisqaman sujituchu kanqa nitaj servidumbreman.
-  
-    Phishqa kay rimay (5)
-    Mana pipis mayqen laya muchuykunaman nitaj llakiykunaman ñak'arinanpaj jina tanqasqachu kanqa, mana pitapis usuchinqankuchu chayri k'umuykachachinqankuchu sua alqota jinaqa.
-  
-    Sojta kay rimay (6)
-    Tukuy kaj chhika atiyniyoj, may cheqanejllapipis, chay atiynin sumaj qhawarisqataj maynejllapipis yupaychasqataj kananpaj.
-  
-    Qanchis kay rimay (7)
-    Mayqen runa masillapis leypa ñawpaqenpi kikin derechosniyojllapuni, chayraykutaj tukuy khuskamanta atinku kay kamachisqa leyespi atikuyta, kay leyes mana allin kajmanta jark'arinanpaj. Tukuy atiyniyoj kanku kikin amaprollamantaj pillapis mana kay declaracionesta uyarispa, munasqanman jina apaykachayta munanman chayqa, munankumantaj chayqa wajchakunata qhapajkunamanta, llank'ajkunata atiyniyoj qolqesapakunamanta, ñawiyojkuna mana ñawiyojkunamanta t'aqarayta, pillapis munaspa, kay Declaracionesta mana uyarispa, munasqanman jina apaykachariyta.
-  
-    Pusaj kay rimay (8)
-    Pillapis atiyniyoj justiciata purichijkuna ñawpaqenkupi rimarinanpaj, ima juchapipis pejtusqa rikhurinman chayqa; jinamanta amparasqa llajta masisninwan khuska sumaj kawsaypi tiakunanpaj, kamachisqa leyes rimasqanman jina.
-  
-    Jisq'on kay rimay (9)
-    Mana pipis mana kajllamanta presuchasqa kanqachu, nitaj wisq'asqa manataj llajtanmanta wajnejman qharqorparisqa.
-  
-    Chunka kay rimay (10)
-    Pillapis atin, mashkha ukhu qayllankupipis kachun tukuy justiciawan rimasqanta uyarichikuyta, chijllasqa leyespi yachayniyoj kajkuna cheqan justiciata ruanankupaj; imachus derechusnin obligacionesnintaj sut'inchakunanpaj, chayri imatachus tumpasasqankuta unanchanankupaj, ley penal rimasqanman jinalla.
-  
-    Chunka ujniyoj kay rimay (11)
-    
-      
-	Mayqen juchawan atiykusqa runallapis, manaraj juchayojpuni kasqanta yachakusaspa, maynejllapipis atiyniyoj tukuy uyarinankupaj jina tapuykachakunanpaj ima juchasninmantachus tumpasasqankumanta, tukuy laya garantiastataj waqaychapunanku tian, mana manchikuyniyojta tukuy ima cheqan kasqanta parlananpaj jina.
-      
-      
-	Mana pipis juchaman tanqasqachu kanqa, ruasqasninmanta, chayri ruanan kasajtin mana ruasqanmanta, mana chay ruasajtinpacha Derecho Nacional chayri Internacional rimasqanman jina jucha karqa chayqa, manataj juchan kasqanman jina asllawan llakiyta yapakunqachu.
-      
-    
-  
-    Chunka iskayniyoj kay rimay (12)
-    Mana pipis kawsaynin ukhupi t'ojpisqachu kanqa, nitaj llawar masisnin ukhupi, manpunitaj wasinpi sat'ikusqankurayku abususta pillapis muchunanchu tian; chayri masisninwan jinapurasqanwan ichus honranta t'akariyta munasqankumanta. Tukuy laya runa atiyniyoj leyeswan qhawachikunapaj, chay mana kaj millay, runaj kawsakuyninpi chajrukuyta munasqankumanta jark'asqa kananpaj.
-  
-    Chunka kinsayoj kaj rimay (13)
-    
-      
-	Pillapis atiyniyoj mana manchikuyniyoj mayllapipis purikunanpaj, kikillantaj wasichakuyta mayqen rijch'aj llajtallapipis.
-      
-      
-	Pillapis atin mayqen llajtallamantapis llojsipuyta, kikin llajtanmantapis kachun, munaspari llajtanmantaj kutimpuyta.
-      
-    
-  
-    Chunka tawayoj kaj rimay (14)
-    
-      
-	Pitapis ayqeykachachisanku chayqa, tukuy runa kaj chhikajpata atiynin tian mayqen wasillamanpis wajyarichikunanpaj, kikin llajtanpipis kachun wajnejpipis, chay wasipi pakasqa karikunanpaj.
-      
-      
-	Kay tukuy nisqaqa manamin runa wañuchi runaspaj jinachu rimasqa kasan, manataj pipajchus ima juchanraykupis justicia ayqeykachachisan, nitaj imatachus Naciones Unidas allin kananpaj rimayninkuna contranpi juchachakujkunapajchu.
-      
-    
-  
-    Chunka phishqayoj kaj rimay (15)
-    
-      
-	Pillapis atiyniyoj uj llajtata legitimun llajtanta jina rejsikapunanpaj.
-      
-      
-	Mana pitapis sajramanta kallpaykuspa llajtanta wajnojtachinankuchu tian, nillataj oponekunankuchu tian waj llajtata llajtanta jina rejsikapuyta munanqa chayqa.
-      
-    
-  
-    Chunka sojtayoj kaj rimay (16)
-    
-      
-	Mana riparaspalla ima rijch'aj runa kasqanta nitaj ima laya religiontachus paypaj rejsikapusqanta, chayri ima llajtayojchus kasqanta, qharispis warmispis kallpañojña kaspaqa atiyniyoj kanku yananchakunankupaj, casamientomanta parlaspari khuskamanta kikin derechosniyojllataj kanqanku, tantallapuni kawsakusaspapis, t'aqakunqanku chaypis.
-      
-      
-	(missing)
-      
-      
-	Aylluqa llajtaspaj sapin kaqanrayku, atiynin tian yanapachikunanpaj tukuy llajtayoj runakunawan Estadovan ima.
-      
-    
-  
-    Chunka qanchisniyoj kaj rimay (17)
-    
-      
-	Pillapis atiyniyoj tukuy ima kapuyllamanpis, ujpallatapis kachun ashkhakunajpatapis.
-      
-      
-	Sajramantaqa mana pij kapuyninpis t'ojpisqa kanqachu.
-      
-    
-  
-    Chunka pusajniyoj kaj rimay (18)
-    Pijpallatapis atiynin tian yuyasqantawan concienciantawan religionnintawan sut'inchananpajtaj qhatinanpajtaj; kay atiyqa khuskachan ima religionpis creenciapis waj jina religionmanpis creenciamanpis tukuykunanpaj, chantapis kay religiontawan creenciatawanqa mayllapipis qhapariyta atikusqanta, pipis yachananpaj chay yuyasqanwanpis, chay concienciawanpis chay religionwanpis khuskallapuni purisqanta.
-  
-    Chunka jisq'onniyoj kaj rimay (19)
-    Tukuy runakaj chhikajpata atiynin tian yuyasqanta mayllapipis qhaparinanpaj, kay atiy kamachillantaj ama pipis rimarisqanrayku t'ojpisqa kananpaj, kamachillantajmin puriyta atisqanta tapuykachaspataj unancharispataj ujkuna waillasqankuta, chayri chay tukuy rimasqata maykamallapis ninrimanta ninri purichiyta.
-  
-    Iskay chunka kaj rimay (20)
-    
-      
-	Pillapis atiyniyoj runa masisninwan khuska tantakuypi kananpaj, paykunawantajri, sumaj kawsaypaj kanqa chayqa, ujllachakuyta.
-      
-      
-	Mana pipis kallparparisqachu kanqa, mayqen runa qollumantapis ujnin kaj kananpajqa.
-      
-    
-  
-    Iskay chunka ujniyoj kaj rimay (21)
-    
-      
-	Mayqen llajtayojllapis atiyniyoj llajtanta cheqa yanninta puriysichinanpaj, pay kikin kamachispa chayri munayninmanta chijllasqa llajta masisninnejta.
-      
-      
-	Pillapis atiyniyoj, kikin derechosllawantaj, llajtanpa llajta kamachis qotuman yaykunanpaj.
-      
-      
-	Llajta masikunaj munayninkuqa, tukuynin aylluspata sapin kasqanrayku, chay munayqa mana imaynapi kallpasqachu nitaj jark'asqachu kanqa, llajta masikuna mana manchikuyniyojta, walej kasqallanta qhawaspataj apusninta chijllanankupaj, chay chijllasqa runa llajtanku ukhupi, leyes rimasqanman jina kamachinankupaj. Kay elecciones sutiyojqa, sapa llajta kamachista chijllarina mit'a chayamujtillan ruakunan tian.
-      
-    
-  
-    Iskay chunka iskayniyoj kaj rimay (22)
-    Pillapis, llajta masisnin qotumanta ujnin kasqanrayku, atiynin tial llajtanpi qhawaykachayta tukuy ima walej kananpaj jina, puriytataj yacharinankama imawanchus, imaynatachus, payllamantachus chayri waj laajtaswan yanapachikuspachus llajtan kawsasqanta, chaykunata unanchaspa, allin kayta ruaspataj tukuy imapi kikin llajta masi astawan astawan runayayta atinanpaj.
-  
-    Iskay chunka kinsayoj kaj rimay (23)
-    
-      
-	Tukuy runaspata atiynin tian munasqanman jina llank'ananpaj, maynejllapipis llank'aspa kaswayninta mask'ananpaj, llank'aspallapunitaj kawsakuyman; chay llank'asqanmantatajri yupachikuyta, llank'ay patapitaj wasinpitaj runa jina kawsakuyta atinanpaj.
-      
-      
-	Ujkunawan khuska llank'ay patapi ruasqanmantaqa, pillapis a tiyniyoj kikin lllank'asqanmatna, ujkuna jap'isqankuman jina kikillantataj yupachikunanpaj.
-      
-      
-	Mayqen llank'aj runallapis llank'asqanmanta walej sonqochasqa kanan tian, paytaj yawar masisnintaj p'unchaymanta p'unchay runayaspallapuni kawsakunankupaj jina.
-      
-      
-	Pillapis atiyniyoj, ima sajra kaymantapis jark'arikunanpaj, uj sindicatupi apuntachikuspa chay sindicatumanta ujnin kananpaj, chayri munaspa pay kikin uj sindicatuta rikhurichispa.
-      
-    
-  
-    Iskay chunka tawayoj kay rimay (24)
-    Mana ujllachu, tukuy atiyniyoj kanku samarinkunankupaj samarikusaspataj munaynillanku ruasqa kunanpaj, ña ruanasninta junt'aykuspaqa pillapis atiyniyoj mana munanpaj, ruasqan patapi asllawan unayta llank'anallantapuni munanqanku chayqa. Watapi uj kuti samarikuy mit'a kanqapuni, chay samarikuy mit'amantapis llank'aj runa qolqeta jap'inapuri tian, samarikuy mit'atinta lllank'anmanpis karqa jina.
-  
-    Iskay chunka phishqayoj kaj rimay (25)
-    
-      
-	Pillapis atiyniyoj, allin kay kawsay patapi tiakuyta munananpaj llawar masisninwan khuska, mana imamanta usurispalla runa jina kawsakuyta atinanpaj, mana mikhunamanta, mana pìachamanta nillataj jampichikuymanta; kikin atiyniyojllataj llajtanpa Seguro Social nisqawan yanapachikunanpaj, mana paypaj ima ruanapis kasqanraykuchus, onqorparisqanraykuchus, manaña llank'ananpaj jina qheparparikusqanraykuchus, imanta k'irikusqanraykuchus, warmi mana qosayoj qharichus mana warmiyoj qhepakusqankurayku, icha machuyarparisqanrayku chaychus mana paymantapuni kapuyninta runa jina kawsakunanpaj jina chinkachisqanraykuchus manaña llank'ayta atinqa chayqa.
-      
-      
-	Onqoj warmikunawan, wawataña uywasanku warmikunawan, tukuy wawaswan imaqa, atiyniyoj kanku may chhika sumaj qhawasqa kanankupaj, tukuy ima rijch'aj millay sajrakunamantataj jark'asqa kanankupaj. Wawaspis tukuy atiyniyoj kanku, k'ipa wawasnintin rejsisqa tatasniyoj wawasnintin, tukuypuni atiyniyoj kanku llajtanku ukhupi tiakujkunawan yanapachikunankupaj.
-      
-    
-  
-    Iskay chunka sojtayoj kaj rimay (26)
-    
-      
-	Tukuypata atiynin tian uj yachay wasipi kaspa runayanankama yachakunanpaj. Pillapis qhasilla, mana uj phatata mañarispalla yachachinanku leeytawan qhelqeytawan yupaytawan yachakunankukamallapis. Kay nisqataqa mana ujniyoj qhatinanku tian. Instrucción técnica y profesional castellani simipi sutiyojqa tukuy taripanankupaj jina kanan tian. Aswan yachayniyoj kayta munajkunapajqa jatun yachay wasispa punkusnin kicharisqa kanan tian.
-      
-      
-	Educación sutiyoj yannin tukuy runa masista, uj munakuyllapi ujllachasqa kawsakunankupaj jina, pusanantaj yanapanantaj tian p'unchaymanta p'unchay allinta runayanpaj. Educación nisqaqa yanapanan tian tukuy runa ujllachakunankupaj, mana pipis chijllaspalla may llajtayojchus runa masin kasqanta, ima religiontachus apasqanta chayri ima ayllumantachus kasqanta, jina kaspa tukuy uj llajtayojllapis kankuman jina uj munakuyllapi kawsakunankupaj Ujllachasqa Llajtaspa ruanasninta kallpachaspa, tukuy allin kayllapipuni tiakunankupaj.
-      
-      
-	Tataswan mamaswanqa aswan atiyniyoj, ujkunamanta nisqa kanqanku, chijllanankupaj mayqen yachay wasillatapis wawasninku munayninkuman jina yachakunakupaj.
-      
-    
-  
-    Iskay chunka qanchisniyoj kaj rimay (27)
-    
-      
-	Pillapis atiyniyoj, kikin munayninmanta, khuskachakunanpaj pejtukunanpajtaj llajtanpa yachasqasninwan, yuyasqasninwan imachus llajtanpi k'acha kasqanwan ima, llajtanpata ujnin kaj kasqanraykuri atiyniyojllataj, kawsaqe masisninwan khuska, llajtanmanta sumaj kayninta jap'ikuyta, pìunchaymanta p'unchay astawan astawan jatunyachiytataj.
-      
-      
-	Pillapis imata jinasqanmanta, ruasqanmanta, imata qhelqesqanmanta chayri parlaspa yuyayta qosqnmanta kikin pay chay nisqata ruaj jina, ruasqasninmanta jinaqasmantapis tukuy atiyniyoj qhawakapunanpaj jayk'ajllapis poqoyninta pallananpaj.
-      
-    
-  
-    Iskay chunka pusajniyoj kaj rimay (28)
-    Pillapis atiyniyoj, kay Declaraciones ama nisqalla jina qhepaykukunanpaj, sayachiyta ima rijch'aj runa qotusllatapis kay Declaraciones tukuy runakunaj kawsayninta allinchananpajpuni.
-  
-    Iskay chunka jisq'onniyoj kaj rimay (29)
-    
-      
-	Tukuj runa kaj chhika, comunidadmanta ujnin kasqanrayku, ashkha obligacionesniyoj comunidad ukhupi: runa masisnillanwan khuska kawsakuspa pillapis sumaj kayninta tariparqoytataj runayaytataj atisqanrayku.
-      
-      
-	Democraciayoj llajta ukhupiqa pillapis leyes rimasqallanman purinqa, waqaychanapaj runaj derechosnintam ama pejtus kananpaj, tukuy llajta masikuna cheqan yannillantapuni purisqankuraykutaj llajta masikunapaj mana walej kay chinkapunanpaj.
-      
-      
-	Tukuy kay derechostawan libertadestawanqa, mana imarayku pipis apaykachanqachu Ujllachasqa Llajtas rimasqanta wajninchayta munaspa.
-      
-    
-  
-    Kinsa chunka raj rimay (30)
-    Mana mayqen kay Declaracionpi rimasqa kasqan unanchakunanchu tian yuyaspa Estadowan, ima qotullamanpis, chayri pillamanpis atiyta qosqanta, mayqen rimasqa derechosnillanpis mana yupasqa kananpajqa.
-