simplificator-babel 0.0.4

data/lib/data/udhr_txt/udhr_kbp.txt

@@ -0,0 +1,218 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Kabiyé
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+KEDEŊGA KPEEKPE YƆƆ ƐYƱ WALA TƆM
+    KUBUUZUTU
+    Yee ɖitisaa se pʊmʊna ɛyaa se pɛwɛɛ kɩmaŋ wala ɛsɩndaa nɛ pɩkɛna wazaɣ pʊyʊ kɔyɔ, ɖitisaa ɖɔɖɔ se peeɖe ɛjaɖɛ yɔɔ tɩ-yɔɔ wɛʊ, toovonum nɛ lahɛzɩyɛ palɩɣna;
+    Ɖɩnaa se ɛyʊ wala tɔm kɩɩsɩŋ nɛ tɩ-yɔɔ kɩɩɖɔŋ palabɩna nɛ kɩwɛɛkɩm tɔyɩ nɛ pɩcɛyɩɣ ɛyaa. Mbʊ pacaɣ se ɛjaɖɛ ɛlɛɣzɩ wɛtʊ, ɛyaa wɛɛ pa-tɩ yɔɔ, pɔyɔɔdʊʊ yem faaa nɛ pɩwɩlɩ se palɩ kʊñɔŋ taa, sɔɔndʊ ɛɛtasɩɣ-wɛ kpaʊ;
+    Yee waɖɛ kewiyaɣ ɛkandayɩɣ ɛyʊ wala yɔɔ camɩyɛ kɔyɔ, wiɖiyi pɩɩkaɣ ɛyʊ ɛnʊ kɛnaʊ kɩjɛyʊʊ se ɛkʊyɩ kewiyaɣ ŋga kɔ-yɔɔ se kalakɩ-ɩ ñaŋ;
+    Pʊwɛ camɩyɛ se pasɩna ajɛya, akpeeti nɛ ala taabalɩyɛ ɖʊʊ tʊmɩyɛ ɖeu nɛ puhuuna-yɛ;
+    Ɖinaa se ajɛya kɩgbɛndʊʊ ŋgbɛyɛ paɣtʊ takayaɣ taa kɛ ɛyaa kpeekpe tasɩ tisuu ɛyʊ wala nɛ ɛ-wazaɣ pɔ-tɔm, nɛ pɔtɔ se abalaa nɛ halaa pɛwɛ kɩmaŋ wala ana a-ɛsɩndaa; mbʊ labɩna nɛ paka ñʊʊ se pekpeetiɣ samaɣ sɩnaʊ tʊmɩyɛ yɔɔ nɛ pɩsa pɛwɛɛ pa-tɩ yɔɔ camɩyɛ;
+    Ajɛya kɩgbɛdʊʊ ŋgbɛyɛ taa ajɛya tisaa se alakɩ nɛ ɛyaa kpeekpe ña ɛyʊ wala, ɛlɛ pʊwɛɛ se ŋgbɛyɛ ɛɖʊ-yɛ nisi;
+    Yee ɛyaa tɩŋgɛ ɩwɛna lɩmaɣzɩyɛ kʊɖʊmɖɩyɛ ɛyʊ wala nɛ ɛ-tɩ yɔɔ wɛʊ tɔm yɔɔ kɔyɔ, pɩsaŋ nɛ pala tʊmɩyɛ nɖɩ.
+    MBƱ AJƐYA KIGBƐNDƱƱ ŊGBƐYƐ KEDIƔZAƔ SƆSƆƆ TƆM SE:
+    KEDEŊGA KPEEKPE YƆƆ ƐYƱ WALA TƆM tʊnɛ tɩkɛ ajɛya wena kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala tɔm wɛ a-ñʊŋ taa yɔ a-lɩmaɣzɩyɛ; nɛ pɩsa acɛyɩ a-tɩ, akuli ŋgbɛyɛ ɖɩnɛ ɖa-ajɛya ɛyaa nɛ ajɛya lɛɛna ɛyaa ɛsɛ nɛ paña ɛyʊ wala nɛ ɛ-tɩ yɔɔ wɛʊ tɔm.
+  
+    Hɔɔlaɣ 1
+    Palʊlʊʊ ɛyaaa nɛ pa-tɩ yɔɔ wɛʊ kpaagbaa nɛ pɛwɛɛ kɩmaŋ wala ɛsɩndaa. Palʊlʊʊ-wɛ nɛ pɔ-lɔŋ nɛ pa-maɣzɩm; mbʊ yekina nɛ pɔsɔɔlɩ ɖama se pɛkɛ ɛyaa pa-tɩŋgɛ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 2
+    Paa ɛyʊ weyi, ɛkɛ kɩsɛm, kɩkpɛdʊ, kʊhʊlʊm, ñɩmdʊ, kɛdɛyaɣ, paa ɛkɛ cɔɔcɩ ŋgʊ kɩ-taa tʊ, ɛlaɣ sɩɩnaa, ɛpɩzɩɣ ɛtɔ se kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala wena pɔyɔɔdɩ a-tɔm cɩellnɛ yɔ, akɛ ɖɔɖɔ ɛ-ñɩna.
+    Mbʊ ɖɔɖɔ paa ɛyʊ ɛlɩna le, ɛkɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖɩ-tɩ yɔɔ yɔ, ɖɩfɛyɩ ɖɩ-tɩ yɔɔ yɔ ɖɩ-taa tʊ, yaa ɖɩ-poliitikii kɛ ŋgʊ, paapɩzɩɣ pɔtɔ se ɛyʊ wala tɔm tʊnɛ tɩdataɣna-ɩ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 3
+    Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛwɛɛna wezuu, ɛwɛɛ ɛ-tɩ yɔɔ nɛ ɛkandayɩ ɛ-tɩ yɔɔ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 4
+    Pɩfɛyɩ se nɔɔyʊ ɛwɛɛ yomiye taa; ɛlɛ padaaɖʊ-ɩ ɖɔɖɔ kʊñɔŋ. Pekizi yomiye tɔm.
+  
+    Hɔɔlaɣ 5
+    Pɩfɛyɩ se paɖʊ nɔɔyʊ kʊñɔŋ, pɛkpɛŋgɛsɩ-ɩ, yaa palabɩ-ɩ mbʊ pɩdamʊna se pala ɛyʊ yɔ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 6
+    Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se paa le, paya-ɩ se caa akele.
+  
+    Hɔɔlaɣ 7
+    Ɛyaa kpeekpe wɛ kɩmaŋ paɣtʊ ɛsɩndaa nɛ pɛwɛɛna waɖɛ ɖɔɖɔ se paɣtʊ ɛkandayɩ pɔ-yɔɔ kɩmaŋ. Yee palakɩ-wɛ nabʊyʊ nɛ pɩfɛyɩ ɖeu, yaa pɩɩɖɔŋ paɣtʊ nʊmaʊ ta, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se pakandayɩ pɔ-yɔɔ kɩmaŋ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 8
+    Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se pacaɣ-ɩ tɔm yaa pomuluu-i faŋŋŋ wala wena paɣtʊ ha-ɩ yɔ a-nʊmaʊ taa, ewolo eheyi ɛjaɖɛ taa tɔm hʊyaa.
+  
+    Hɔɔlaɣ 9
+    Paapɩzɩɣ pakpa nɔɔyʊ faŋŋ paɖɩɣ yaa pɛkɛzɩ-ɩ tɛtʊ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 10
+    Yee pakpa ɛyʊ nɔɔyʊ se ɛlabɩ nabʊyʊ, ɛwɛna waɖɛ se pahʊʊ ɛ-tɔm fayɩɩ nɛ pana; tiɖeɣ yaa tɩsɩkɩ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 11
+    
+      
+	Ɛyʊ weyi pakpa-ɩ nɛ padahʊda ɛ-tɔm yɔ, pɔcɔŋna-ɩ se ɛdɛwɛɛkɩ pʊyʊ; a-aseɣɖe tɩnaa nɛ ɛ-yɔɔ kandɩyaa pasɩŋgɩɣ ɛ-wayɩ, pahʊʊ ɛ-tɔm fayɩɩ ɛzɩ paɣtʊ pɔzʊʊ yɔ, nɛ pana toovonum.
+      
+      
+	Paakpaɣ ɛyʊ sɔnɔ ɖooo mbʊ ɛɛlaba nɛ pɩdaafɛyɩ paɣtʊ taa yɔ, pʊ-yɔɔ; yee pʊ-wayɩ pʊkɔma pɩlɩɩ se ɛɛlabɩ mbʊ yɔ pɩkɛ kɩwɛɛkɩm, nɛ pʊpɔzʊʊ se pɔhɔ ɛ-naŋgbaŋgʊʊ kɔyɔ, paɣtʊ kɩbɩndʊ yɔɔ patɩŋgɩɣ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 12
+    Pɩfɛyɩ ɖeu se ɛyʊ nɔɔyʊ ɛɖʊ ɛ-nɔɔ lɛlʊ tɔm taa yem yem.
+  
+    Hɔɔlaɣ 13
+    
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ewolo paa le, ɛcaɣ ɖenɖe e-liu wɛɛ yɔ paa ɛjaɖe nɖɩ lɛ ɖɩ-taa.
+      
+      
+	Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛkʊyɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɛwɛ ɖɩ-taa yɔ, paa pɩkɛ ɛ-ñɩnɖɛ, nɛ pɩmaɣ-ɩ ɖooye lɛ, ɛpɩsɩ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 14
+    
+      
+	Yee palɩ ɛyʊ nɔɔyʊ wayɩ ɖoli faŋŋŋ, ɛwɛna waɖɛ sɛ eñɩnɩ kʊyʊʊ ɖʊɖʊyɛ. Ɛtalɩ le, padaalɔ-ɩ.
+      
+      
+	Ɛlɛ, yee toovonum, ɛwɛɛkɩ nabʊyʊ nɛ pañɩnɩɣ-ɩ se pakpa-ɩ, ɛfɛyɩna waɖɛ se ɛɖʊ kʊyʊʊ ɖoli.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 15
+    
+      
+	Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛyaa ɛjaɖɛ naɖɩyɛ se ɛ-tɛ.
+      
+      
+	Pɩfɛyɩ se pekizina nɔɔyɔ se ɛdaayaa ɛ-ɛjaɖɛ se ɛ-tɛ yaa ɛdaa lɛɣzɩ tɛ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 16
+    
+      
+	Halɩbiya nɛ abalɩbɩya, paa pɛ-tɛ le, palakɩ cɔɔcɩ ŋgʊ, patalɩɣ pe-ɖeɖe lɛ, pɛwɛna waɖɛ se pawalɩ, pakpaɣ halaa nɛ papɩsɩ ɖɩsɩ nɛ sɩ-tɩnaa. Pa-wala wɛ kɩmaŋ halɩkpaɣyɛ ɖeɖe; abalʊ wɛna waɖɛ se ekizi ɛ-halʊ nɛ ɛɖɔɔnɩ-ɩ; halʊ ñɛwɛna waɖɛ ɖɔɖɔ se ekizi ɛ-walʊ nɛ ɛkʊɩ ɛ-yɔɔ.
+      
+      
+	Pɛlɔ nɛ evebu, petisiɣ se pɔsɔɔlɩ ɖama nɛ pʊcɔ palabɩ-wɛ halɩkpaɣyɛ sɔnzɩ. Pɩfɛyɩ pakpa pa-taa nɔɔyɔ nɛ ɖoŋ.
+      
+      
+	Mɩzaɣ kɛna samaɣ hoye; kɛwɛna waɖɛ se samaɣ nɛ kewiyaɣ pakandayɩ kɔ-yɔɔ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 17
+    
+      
+	Ɛyʊ paa weyi, paa ɛwɛ e-ɖeke, paa ɛwɛ lalaa hɛkʊdaa, ɛwɛna waɖɛ se ɛwɛɛna ñɩm.
+      
+      
+	Pɩfɛyɩ ɖeu se pɛlɛɣ nɔɔyʊ ɛ-ñɩm faŋŋŋ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 18
+    Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se elɩzɩ ɛ-lɩmaɣza faaa, ɛtɩŋ ɛsɔ tɔm nʊmaʊ ŋgʊ ɛsɔɔlaa yɔ. Pʊ-tɔbʊʊ se waɖɛ ɖɩnɛ ɖiyekina nɛ ɛyʊ pɩzɩ eyele ɛsɔ tɔm nʊmaʊ nakʊyʊ nɛ ɛtɩŋ lɛɛkʊ, ɛpɩzɩ ɛwɩlɩ ɛsɔ tɔm nʊmaʊ ŋgʊ ɛtɩŋgɩɣ-kʊ yo kʊ-tɔm lalaa faaa; paa ɛwɛ e-ɖeke yaa ɛ nɛ lalaa, ɛpɩzɩɣ ɛla pʊ-tʊmɩyɛ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 19
+    Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛyɔɔdɩ faaa ndʊ ɛmaɣzɩɣ yɔ; pʊ-tɔbʊʊ se sɔɔndʊ ɛdaakpa ɛyʊ nɔɔyʊ se ɛɛyɔɔdɩ natʊyʊ nɛ palabɩ-ɩ nabʊyʊ. Pʊ-tɔbʊʊ ɖɔɖɔ se ɛyʊ wɛna waɖɛ se ɛkɛdɩ lalaa ndʊ ɛsɩma, ɛnaa yaa ɛnɩwa yɔ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 20
+    
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ewolo kediɣzaɣ nɛ ɛwɛɛna ŋgbɛyɛ.
+      
+      
+	Pɩfɛyɩ se pakpa nɔɔyʊ nɛ ɖoŋ se ɛsʊʊ ŋgbɛyɛ naɖɩyɛ taa.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 21
+    
+      
+	Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se ɛɖʊ ɛ-nɔɔ ɛ-ɛjaɖɛ ɖɔkʊʊ tʊmɩyɛ tɔm taa. Ɛmaɣmaɣ ɛpɩzɩɣ ɛla lɩmaɣza yaa ɛtɩŋna samaɣ lɩzɩ ɛyaa mba se pɔɖɔkɩ ɛjaɖɛ yɔ pɔ-yɔɔ.
+      
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛla kewiyaɣ tʊmɩyɛ naɖɩyɛ.
+      
+      
+	Samaɣ sɔɔlɩm kɛna kewiyaɣ ɖoŋ tigiɖe. Takayɩsɩ ɖʊzʊʊ panaɣna samaɣ sɔɔlɩm mbʊ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 22
+    Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se samaɣ ɛkandayɩ ɛ-yɔɔ. Kandayʊʊ mbʊ piyekina nɛ ɛyʊ wɛɛ ɛ-tɩ yɔɔ, ɛhɛzɩ ñɩm nɛ ɛsɛkuliye pa-ñɩnʊʊ nʊmaʊ taa.
+  
+    Hɔɔlaɣ 23
+    
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ehiɣ tʊmɩyɛ, tʊmɩyɛ nɖɩ ɛsɔɔlaa yɔ, ɛlabɩ-ɖɩ nɛ mulum ɛdaawɛɛ.
+      
+      
+	Ɛyaa kpeekpe wɛna waɖɛ se, palakɩ tʊmɩyɛ kʊɖʊmɖɩyɛ kɔyɔ, pɛhɛyɩ-wɛ kɩmaŋ, mulum ɛdaawɛɛ.
+      
+      
+	Ɛyʊ weui ɛlakɩ tʊmɩyɛ yɔ, pʊmʊnaa se pɛhɛyɩ-ɩ camɩyɛ, pɩtalɩ ɛ nɛ ɛ-mɩzaɣ nɛ padaala kʊñɔŋ samaɣ taa.
+      
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛ nɛ lalaa paɖʊ ŋgbɛyɛ; ɛ-ŋgbɛyɛ ɛkpɛndɩ aŋgba lɛɛna yɔɔ, aŋgba ana awɛɛ ɖoŋ nɛ akandayɩ ɛ-yɔɔ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 24
+    Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛhɛzɩ nɛ ɛcalasɩ ɛ-ɛsɛ, padaakɩlɩ-ɩ nazʊʊ tʊmɩyɛ taa; ɛwɛna waɖɛ ɖɔɖɔ se paa pɩnaɣ ŋga, paha-ɩ fenaɣ kʊɖʊmaɣ, ɛhɛzɩ nɛ pɛtɛ pɛhɛyɩ-ɩ ke-liidiya.
+  
+    Hɔɔlaɣ 25
+    
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛwɛɛna ñɩm nɛ pɩwazɩ ɛ nɛ ɛ-ñɩmba pe-wezuu caɣʊ taa; ɛzɩ tɔɔnaɣ, tɔɔla, ɖʊzʊyɛ nɛ kɔ yɔ. Ɛwɛna waɖɛ se ɛlakɩ kʊñɔŋ, pɩwɩɣ-ɩ, ɛlabi ɛjam, ɛpɩsɩ ɛɖanɛ yaa leluu, ɛkpadayaa, pala nabʊyʊ nɛ pasɩna-ɩ.
+      
+      
+	Asɔŋ nɛ piya pʊmʊnaa se pasɩna pɩŋŋŋ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 26
+    
+      
+	Paa ɛyʊ weyi, ɛwɛna waɖɛ se pokuli ɛ-ɛsɛ. Pɩdamʊna se pɛhɛyɩ kɔɔnɔɔ sukuli yɔɔ. Pɩkɛna paa anɩ kɩjɛyʊʊ se ewolo-kʊ. Pʊwɛɛ se lɛɣtʊ nɛ tʊma kpasʊʊ sukuli pɔtɔyɩ. Pʊpɔzʊʊ ɖɔɖɔ se patʊlɩ sukuli kɩtɛzʊʊ nɔnɔsɩ paa anɩ.
+      
+      
+	Ɛyʊ woki sukuli se ɛ-ɛsɛ ikuli, pɩwazɩ-ɩ e-wezuu caɣʊ taa, pɩsɩna-ɩ nɛ ɛña ɛyʊ wala. Kɩsɩɣna ɛyaa nɛ panɩɣna ɖama, pekpeɣu ɖama pa-kɩwɛɛkɩm, paɖʊʊ ŋgbɛyɛ. Kɩsɩɣna ɖɔɖɔ ajɛya kɩgbɛndʊʊ ŋgbɛyɛ tʊma wena añɩnɩɣ laŋhɛzɩyɛ yɔ.
+      
+      
+	Piya ñɩmba wɛna waɖɛ se palɩzɩ sukuli ŋgʊ pɔsɔɔla se pepiya iwobi-kʊ yɔ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 27
+    
+      
+	Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛɖʊ nɔɔ faaa ɛ-ɛjaɖɛ sɔnzɩ tɔm taa nɛ mbʊ pɩlɩɣ pɩ-taa yɔ, pɩwazɩ-ɩ.
+      
+      
+	Paa anɩ ɛwɛna waɖɛ se ɛkandayɩ mbʊ ɛlaba nɛ ɛ-hɩɖɛ sɛɛ yɔ pʊ-yɔɔ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 28
+    Paa anɩ, ɛwɛna waɖɛ se ɛñaɣ pana nɛ yɛɖɛyɛɖɛtʊ ɛdaawɛ ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛzɩ pɔyɔɔdʊʊ kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala tɔm takayaɣ taa yɔ.
+  
+    Hɔɔlaɣ 29
+    
+      
+	Paa anɩ, ɛtɩlɩ ɛsɩɩ se ɛwɛ samaɣ ŋga ka-taa fɛɛɛ nɛ pɩkɛdɩɣna-ɩ yɔ, ɛtɔɔ-kɛ kɩmɩyɛ.
+      
+      
+	Paa ɛyʊ weyi, eɖiɣzina se ɛ-wala ñɩnʊʊ nʊmaʊ nɛ ɛ-tɩ yɔɔ wɛʊ leleŋ nɩʊ pa-taa lɛ, kamaɣ wɛɛ; pɩfɛyɩ se ɛcɛzɩ-kɛ; paɣtʊ ɖʊna-kɛ. Mbʊ yekina nɛ ɛyaa ñaŋ ɖama wala; mbʊ haɣna mʊmaʊ ɖɔɖɔ se demookrasii samaɣ taa ɛyaa ɩnɩɩna ɖama.
+      
+      
+	Ɛyʊ nɔɔyʊ ɛɛpɩzɩɣ ɛtɔ se ɛñaŋ wala ana nɛ pʊdɔɖɔ ɛzɩ ajɛya kɩgbɛndʊʊ ŋgbɛyɛ sɔɔlʊʊ yɔ.
+      
+    
+  
+    Hɔɔlaɣ 30
+    Kedeŋga kpeekpe yɔɔ ɛyʊ wala tɔm tʊnɛ, tɩ-taa tʊ kpayɩ kpayɩ. Ɛyʊ nɔɔyʊ fɛyɩ ɛtɔŋ se hɔɔlʊʊ kʊnɛ, yaa ŋgʊ yɔ, kʊtɔŋna se padaaña wala naayɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ,yaa nɖɩ yɔ ɖɩ-taa.
+  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_kde.txt

@@ -0,0 +1,212 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Makonde
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+LILOVE LYA VILAMBO LYA WASA WA VAN
+    Pachinjililo
+    Lisiku lya 10 Disemba 1948, Lukumbi Lukulu lwa Umoja wa Vilambo lunihaula na kuhumya lilove lya vilambo lya wasa wa vanu. Lilove alino lihumile baada ya chilambo chohechohe kupanyana ding’ondo ding’ulu dimbili. Lukumbi anelwo lulembedile kila chilambo chihumye lilove alino livahwikile vanu vake kwa kulangudya, kusomesa, kusomela, kuhaula n’disule na n’disehemu dinji kuvele na ilimu.
+    Ili kuhinikiha kuchidono wasa wa vanu unawuniwa, na Tansania inaunila wasa anewo, lilove alino lihumile M’chimakonde ili valembela usoma vavike wasa wene mun’tima mwavo vene na vanu vanji. Koka chive chihinde cha kukonyelela kuwuniwa kwa wasa wene m’manu na lyene lipanda.
+    Vanu vohevohe vavelekwa valendene na wasa wavo unalandana. Umoja wa Vilambo uhumije lilove alino m’malove lapeyapeya na lakakamadidye ili kila munu amale wasa wake. Wasa unang’owo wako. Uumale wasa wako, yangata uvahaulila vanji vanu na uwunile wasa wene muchi wako na wa vanji vanu.
+  
+    LAHU YA 1
+    Vanu vohevohe vaidile n’chilambo valendene. Vanijaliwa ulimala vene. Pavele vanu pave na ulongo.
+  
+    LAHU YA 2
+    Kila munu ilembelewa ave na wasa uhaulidiwije n’nilove alino bila uvalangila asili, langi, chivelekwa, litawa au chinu chinji chohechohe. Panave na kutondolanya vanu ing’anya ya siasa, ding’umbi dya shelia, vilambo vivaholoka, bila uvalangila kama vilambo anevyo vinatawaliwa au nanga.
+    
+  
+    LAHU YA 3
+    Kila munu alembelewa kwikala pachilambo alitukutwile na wunu wake.
+  
+    LAHU YA 4
+    Munu akava n’twana, wala vakan’sumisa, na lilove alino linalimbidya usumisana vanu.
+  
+    LAHU YA 5
+    Munu analage, anapate mateso, ukatili, au ubanika.
+  
+    LAHU YA 6
+    Wunuwake munu uvele m’munu na umaikane pashelia.
+  
+    LAHU YA 7
+    Pahelia vanu vohevohe vanalingilana na vakatondoleka. Shelia ivawunila vanu vanahapanyike.
+  
+    LAHU YA 8
+    Vitukutuku vyohevyohe vin’nimbidya munu ulitukutula kama chilembelewa n’katiba au n’shelia, vilonjelewe n’ding’umbi dya shelia.
+  
+    LAHU YA 9
+    Munu vanantaye n’jela, kun’chimila wala kum’minganga chihi chiwukuwuku .
+  
+    LAHU YA 10
+    Kila munu apilikaniwe muchi vanu vanji palikuwa, vanan’hyape. Akava na ing’anya ihile nawinang’e atongwele na lukumbi lwohelwohe lumpilikanile.
+  
+    LAHU YA 11
+    
+      
+	Munu akava na ing’anya vakamwamba kukola ihonjela vakanamba kumpelekedya kuvatongolela ing’anya yene. Lukumbi lupilikanila ing’anya luve lwa d’jahala chilambo chohechohe uchipilikana.
+      
+      
+	Munu vakamwamba kukola ihonjela ikavaidile kuva ing’anya pachilambo au pashelia. Munu vakan’tika lijamanda lipitile ihonjela yene.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 12
+    Pavayikele vanu mmakaya mwavo munu anan’banihe munu mwave. Makaya na vilambo vivawunile vamakaya vohevohe, vinahapanye vanu.
+  
+    LAHU YA 13
+    
+      
+	Munu avele na wasa wa kwonga chalembela mwene na kuyikala kwalembela mwene n’chilambo.
+      
+      
+	Munu avele na wasa wa kuwuka pachilambo na kuwuya kavila n’chilambo mwake
+      
+    
+  
+    LAHU YA 14
+    
+      
+	Munu avele na wasa wa kutukutila m’milambo vinji na kuwuniwa na vilambo vinji vana’nmwalale.
+      
+      
+	Wasa unang’o ukapawa ndulu munu vakamwamba kukola ihonjela pashelia, hasa ding’anya dikavele dya siasa au chinji chinu chikavaila au chikalandana na matulubu la Umoja wa Vilambo.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 15
+    
+      
+	Akava kwave munu ave na wasa wa kuva n’chilambo kama vachilambo vanji.
+      
+      
+	Munu akalambela mwene uhama vanan’nimbidye uhama n’chilambo na ubadili uchilambo wake.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 16
+    
+      
+	Valume na vamahe vakudile vayikalane bila kulola dini wala litawa. Vayikalane uvalingilana pa-ulombi wavo na hata vakahapukana.
+      
+      
+	Ulombi upawe kama n’nume na n’mahe vakatamwana vene.
+      
+      
+	Ing’ande ivele na n’nume, n’mahe na vanyachi lyiva likolo lya litawa. Likolo anelyo lilembelewa liwuniwe pachilambo pohepohe.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 17
+    
+      
+	Munu avele na wasa wakuva na dimali dyake mwene au dya kukundanila na vanji.
+      
+      
+	Munu vakampokonyola chihi dimali dyake.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 18
+    Munu avele na wasa wa ding’ano, dini, na akalembela mwene aleke chihi dini, na avele na wasa wa kusokolela kuyoha kwa mahoka lake.
+  
+    LAHU YA 19
+    Munu avele na wasa wa kutongola palikuwa. Avele na wasa wa kuwunila ding’ano dyake bila kun’mahani. Avele na wasa wa kuhumya na kupwechela ding’ano, na hata usumba mapalu la vilambo, akalambela.
+  
+    LAHU YA 20
+    
+      
+	Munu avele na wasa wa kukojana na vanu vanji weka au mmakuwa.
+      
+      
+	Munu vanan’kolokohe ulundana na likuwa lya vanu.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 21
+    
+      
+	Munu avele na wasa wa kukumila mwene au upitila kwaki munu atondolewidye na a’likuwa kunakumila kulipanda.
+      
+      
+	Vanu vakahapanyika pa kuyavana dihuduma dilembelewa n’makaya.
+      
+      
+	Lipanda lilondodye chilelembelewa na likuwa lya vanu. Vanu vene vakumilane kun’tondola munu wa kuyikala kulipanda.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 22
+    Munu avele na wasa wa kuwuniwa na a’chilambo mwave, na vanu vohevohe vatumbame kukumilana na vilambo vinji kulunda vitukutuku vyohevyohe vilembelewa na umi wa kila munu.
+  
+    LAHU YA 23
+    
+      
+	Munu avele na wasa wa kutondola na kukola madengo na pa kukolela mdengo lene. Pavele na madengo munu vanamwine wasa wa kukola madengo.
+      
+      
+	Bila utondolewa, munu van’tomolele chinu chilandene na madengo lakodile.
+      
+      
+	Munu akakola madengo van’tomolele chinu chihumya vilyo vyake mwene, vajawe au n’twave na vanyachi vake.
+      
+      
+	Munu vakan’nimbidya kulundana na vavake kukola madengo chin’nkumi na kuwunila matulubu lavo.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 24
+    Munu ave na wasa wa mbone wa kupumulila na chipindi chimaikana cha madengo. Wasa wapumulila van’tomolele (van’nipe).
+  
+    LAHU YA 25
+    
+      
+	Munu na kaya yake ave na wasa wa umi wa mbone. Nkaya vave na wasa wa kupata vilyo, vya kuwala, ing’ande, wasa wa kupata n’tela vakawuwula, na kuwuniwa na chilambo. Munu ave na wasa wa kulama pokoha madengo, pawuwula, akalamala, akava n’jani, akakongopala napakoha dyimongo dya kukolela madengo.
+      
+      
+	Chilambo chilundane uwunila vamahe na vanyachi. Vanyachi vohevohe vawuniwe, vanahapulanywe vavelekwidye mu’lombi na vavelekwidye pan’nyitu.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 26
+    
+      
+	Munu avele na wasa wa kudeheni ilimu ya palikolo. Ilimu ya ufundi na ya pachihundyi ipawe, vasume vahulula.
+      
+      
+	Ilimu ilembelewa ilodye kudenga umi wake munu pakekuva munu, ilimu iyenjeje kumaikana munu kuva munu, iyenjeje wasa wake munu. Ilimu ilembelewa iyenjeje vanu kupilililana, ulongo, chinemba, na vanu vanahapukane ing’anya ya dini au litawa. Vanu valondodye luhengo lwa kuyopa chihongahonga kama chiulaididye Umoja wa Vilambo.
+      
+      
+	Kila munu avele na n’nyachi avele na wasa wa kutondola ilimu ya kumwing’a mwanyachi wake.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 27
+    
+      
+	Munu anahulula kulundana mu’tamaduni payikala akalambela, kwona ukatapala vitukutuku vyohevyohe vya mu’tamaduni na kulundana na avake kudenga sayansi na matulubu lake.
+      
+      
+	Wunu wake munu na vilusuda vyake vyavilembela viwuniwe, vilusuda vihuma m’ sayannsi, mitano na vinji vyavitendile mwene au vyatandilike.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 28
+    Munu atungumane n’kaya, mulongo, n’nitawa n’chilambo na n’milambo mwohemwohe, utungumana kulandana na lilove alino.
+  
+    LAHU YA 29
+    
+      
+	Munu ave na wajibu n’kaya na mulongo mwake n’hnyuma wasa na wunu wake.
+      
+      
+	Vyatenda na kupoka munu vive n’mapalu la shelia. M’mapalu anemwo kaya na ulongo vimwing’e isima na wunu wake.
+      
+      
+	Wasa unang’o ulandane na matulubu la Umoja wa Vilambo.
+      
+    
+  
+    LAHU YA 30
+    Chinapawe chohechohe n’nilove alino chionekana na chilambo chohecho, vanu au munu wohewo upokonyola wasa uhauliwidye.
+  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_kea.txt

@@ -0,0 +1,219 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Kabuverdianu
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+Declaraçon di mundo intêro di Dréto di tudo homi co tudo mudjer
+    Padrinhado e porclamado num Assembleia Geral di quel grupo di trabadjo qui fazê quel Resoluçon 217A (III) di 10 di Dizembro di 1948
+  
+    Primêro Comberso
+    Nu ta considrâ qui, riconhecimento di dignidadi qui ta fazê parti di tudo membro di família humano e di sês drêto qui ê igual e qui nu ca podê squecê, nem ficâ separado di el, ê fundamento di liberdadi, di justiça e di paz di riba di ês mundo;
+    Nu ta considrâ qui, disconhecimento e disprezo di drêto di tudo homi e di tudo mudjer lêbanu pa fazê cusas di rundade qui bem raboltâ concença di tudo Humanidadi. Nu sa ta spèrâ pa tchigâ um mundo undi tudo ser humano ta bem podê ser libri di podê papiâ e di crêditâ, liberto di terror e sim medo di pássâ fomi e di miséria. Tudo ês cusa bem ta ser porclamado cuma um inspiraçon muto importanti pâ nôs tudo: pâ homi e pâ mudjer.
+    Nu ta considrâ qui ê essencial quel porteçon di drêto di homi e di mudjer dento di um rigimi di drêto, pamodi ês ca bem ta ser impurrado, num ricurso supremo, pâ bai pa ribolta contra tirania e opresson.
+    Nu ta considrâ qui’ê essencial si nu bem incorája quel disenvolvimemto di relaçon di amizadi di naçon co naçon.
+    Nu ta considrâ qui, naquel Carta, tudo pôbo di "Naçon Unido" ta porclama, ôto bez, qui eres tem fé na drêto fundamental di homi e di mudjer, na dignidadi e na valor de tudo péssoa humano, na igualdadi di drêto di homi e di mudjer, e ês diclara cuma ês sta resolvido pa bai favorecê purgresso social e eres sa ta bai ránjâ midjor condiçon di bida di pa dénto di muto más liberdadi.
+    Nu ta considrâ qui tudo Estado membro dês grupo ta compromête pa pormovê na cooperaçon co Organizaçon di Naçon Unido, quel ruspêto universal e efectivo di drêto e di liberdadi fundamental.
+    Nu ta considrâ qui um concepçon comum di êssi drêto e liberdadi ê di muto más importança pa podê dâ completo satisfaçon pa essi compromisso.
+    Assembleia Geral Nês Assembleia eres ta porclama qui, quel Declaraçon Universal di Dreto di Homi (homi ô mudjer) cuma um ideal comun pa tchiga na tudo pobo e na tudo naçon, pamódi qui, tudo individu e tudo orgão di sociedadi, si ês tenê el constantimenti na sprito, ês debê sforçâ pa, na ensino e na educaçon, ês podi bem disenvolvê ruspêto dês drêto e liberdadi e eres, podi pormovê, co midida porgressive di ordi nacional e internacional, sê reconhecimento e sê aplicaçon universal e efective, tanto na meio di populaçon di própi estado membro cuma naquêl di tudo territóri colocado debaixo di sês jurisdiçon.
+  
+    Artigo 1º
+    Tudo ser humano na ês mundo nacê libri e igual na sê dignidade e na sês drêto. Na sês razon e na sês concénça, tudo arguem debê porcêdê pa co tudo guenti na sprito di fraternidadi.
+  
+    Artigo 2º
+    Tudo ser humano na ês mundo podi invocâ di drêto e di liberdadi qui sa ta ser porclamado nês Declaraçon li, sem distinçon algum di ôto, nomeadamenti, di raça, di cor, si el ê homi ô mudjer, si el tem ôto lingua, di religion ô di ôto crença, di opinion política, ô ôto li, di orija nacional ô social, di fortuna, di undi ê nacê ô di calquer ôto situaçon.
+    Dispôs disso tudo, ninguêm ca podê bem fazê ningum distinçon fundamentado na statuto político, na cusas di tribunal qui ta tchomádo "jurídico", ô internacional, di país ô di naçon undi bu nacê, nim qui esse naçon ô território di naturalidade d’ess péssoa mésmo qui essi país stâ indipendenti, ô stâ dibaxo di ordi di ôto, ô si el stâ libre ô dibaxo di algum limitaçõn di aôtoridadi, qui nu podê tchoma’l "di soberania".
+  
+    Artigo 3º
+    Tudo arguém tem drêto di sê bida, di tem liberdadi e, tem di tem sigurança di el própri.
+  
+    Artigo 4º
+    Ninguêm al podê ficâ scrabo ô na catibêro; ficâ scrabo ô tráto di scrabo ê ca pirmitido, di calquer manêra qui bem ta ser.
+  
+    Artigo 5º
+    Ninguêm ca podê bem ser torturado nin podê tem castigo, ô bem tem tratamento di brutalidadi, tratamento horrive ou di disonra.
+  
+    Artigo 6º
+    Tudo homi di Deus tem drêto di ser conchido na tudo lugar di sê própri péssoa djusto tambê na cusas di tribunal.
+  
+    Artigo 7º
+    Tudo nôs é igual diante di lei e, sem distinçon, nu tem drêto pa igual porteçon pa ser difendido dento di lei. Tudo nôs tem drêto di bem ser portegido di mesma manêra, di calquer discriminaçon que podê bem alterâ ès Declaraçon di qui nu sa tâ flâ e contra calquer fomentaçon pa fazê ès discriminaçon.
+  
+    Artigo 8º
+    Tudo guenti tem drêto pa ricurso efectivo di quêxa na jurisdiçon nacional compitenti, di tudo cusa qu’ê sabê qui tâ violâ nôs drêto qui tem más fundamento e qui é reconhecido na lei ô na Constituiçon.
+  
+    Artigo 9º
+    Ninguêm podê, di calquer manêra, bai sêr lebádo pa prison, ô ficâ na prison, ô ser mandado di castigo pa longe di sê téra. (Es cusa li ê ta tchomado di "exílio").
+  
+    Artigo 10º
+    Tudo péssoa tem drêto, por igual, qui sê causa bem ta ser judiciado na igualdade e publicamenti julgado num tribunal indipendenti e justo qui ta bem dicidi di sês drêto e di sês obrigaçon ô di razon di calquer acusaçon na assunto di tribunal qui ês bem pô contra el.
+  
+    Artigo 11º
+    
+      
+        Tudo arguêm qui ta bem ser pontádo di um acçon di culpa, nu tem qui pensa qu’el stâ nôcenti tó qui si culpa bem ficâ sclarecido dénto di lei na andamento di um porcesso público undi tudo garantia necessário di difésa debê bem ser garantido pâ el.
+      
+      
+        Ninguêm al pode ser condenado por acçon ô por omisson, si na occasion qu’el ta fazêba el, tudo es cusa ca era proibido dénto di lei di si téra ô di lei internacional. Di mesma manêra um djuiz ca podê sentenciâ castigo más pêsado di quêl que divia di ser na hora qui quel delito baba ta ser fêto.
+      
+    
+  
+    Artigo 12º
+    Ninguêm podê sofrê di intromisson arbitrário na sê bida di el própi, na di sê familia, na domicilio di sel, ô na sê carta di correio, nim el ca podê ser tacádo na si honra e reputaçon. Ninguêm al pôdi tem intromisson arbitrário na si bida di el própi, na si familia, na si casa ô na carta di sel qui bem di correio, e ninguêm podê flâ mal di honra e reputaçon di cada um. Contra tudo ès intromisson ô ataqui, tudo arguêm tem drêto di ser portegido pa lei.
+  
+    Artigo 13º
+    
+      
+        Tudo arguêm tem drêto di àndâ pâ tudo lado, e di scôdjê si casa pa morâ dento di um Estado.
+      
+      
+        Tudo arguêm tem drêto di bandônâ calquer téra undi qu’ê stâ, mesmo si ê undi ê nacê, e el tem drêto di bolta para si téra cando el crê.
+      
+    
+  
+    Artigo 14º
+    
+      
+        Tudo péssoa qui sa ta ser persiguido tem drêto di porcurâ e di benificiâ di asilo na ôtos naçon.
+      
+      
+        Ês drêto li ca podê, contudo, bai ta ser invocádo na caso di algum porcesso, qui el realmenti tem e qui dja tem crimi di drêto comum ô di actividadi contrário di finalidade e di licerce di Naçon Unido.
+      
+    
+  
+    Artigo 15º
+    
+      
+        Tudo individe tem drêto di tem sê nacionalidadi.
+      
+      
+        Ninguêm ca podê ser, arbitràriamenti, privado di sê nacionalidadi nim di drêto di mudâ di nacionalidadi.
+      
+    
+  
+    Artigo 16º
+    
+      
+        A partir di idadi nòváti, tudo homi co tudo mudjer tem drêto di cása e di construí sê família sem limitaçon nim di raça, nacionalidadi ô religion. To-qui durâ casamento e na hora di sê separaçon ês dôs tem igual drêto.
+      
+      
+        Casamento ca podê ser cèlèbrado sem libi e pleno consentimento di quês qui sa ta bai ser marido e mudjer na futur.
+      
+      
+        Família ê um elemento natural e fundamental num sociedadi e el tem drêto di ser portegido di sociedadi e di Estado.
+      
+    
+  
+    Artigo 17º
+    
+      
+        Tudo péssoa, individual ô juntamenti, tem drêto di tem sê propriedade.
+      
+      
+        Ninguêm podi bem ta ser, arbitràriamenti, privado di sê propriedade.
+      
+    
+  
+    Artigo 18º
+    Tudo péssoa tem drêto di tem liberdadi di pensamento, di concénça e di religion; ês drêto li ta implicâ liberdadi di mudâ di riligion ô di convicçon, asi cumâ quel liberdadi di maniféstâ sê religion ô sê convicçon, si el stâ só, el co el, ô cô ôtos, tanto na meio di público ô em particular, na qu’ê ta fazê sempri, tudo dia, na sê religion e na quêl qui, na Portugal, ês ta tchomâ "ritos".
+  
+    Artigo 19º
+    Tudo individe tem drêto di tem liberdadi di opinion e di papiâ, sim porblema; assi el tem drêto di ca ser incomodado por causa di sês opinion e el pôdê porcurâ ricebê e spádjâ, sem consideraçon di frontêra, calquer informaçon e idêa, di calquer modo qui el crê fazê êl.
+  
+    Artigo 20º
+    
+      
+        Tudo arguêm tem drêto na liberdadi di reunion e di associaçon co intençon di paz.
+      
+      
+        Ninguêm podi ser obrigado pa fazê parte di calquer associaçon.
+      
+    
+  
+    Artigo 21º
+    
+      
+        Tudo péssoa tem drêto di fazê parti na direçon di negôce público di sé téra, quer direitamenti ô por intermédi di representanti librementi escodjido.
+      
+      
+        Tudo péssoa tem drêto di entrâ na funçon pública di sé téra,ô di sé país.
+      
+      
+        Vontadi di pôbo ê quel licérce di ôtoridadi di poder di público; ê debe mostráno-el co eleiçon sério qui ta bem ser fêto, na tempo marcado, por votaçon geral na condiçon di igualdadi co voto sicreto ô si-ma-dja um processo equivalenti podi garanti liberdadi di voto.
+      
+    
+  
+    Artigo 22º
+    Tudo guenti, qui ê mom di um sociedádi, tem drêto pâ tem segurança social e el pôdê, dénto di lei, com tudo ligitimidade, exigi satisfaçon di sês drêto economico na sociedádi e di cultura indispensave, graça qui nu tem qui dâ na esforço nacional e na cooperaçon internacional, di harmonia co organizaçon e co recurso di cada país.
+  
+    Artigo 23º
+    
+      
+        Tudo guenti tem di tem trabadjo, di podê scodjê sê trabadjo, co condiçon igual e qui podê satisfazêl na trabadjo e el podê tem proteçon contra falta di trabadjo. (disemprego)
+      
+      
+        Tudo arguêm tem drêto, sim discriminaçon ninhum, pâ tem salário di harmonia co sê trabadjo. Salário igual pa trabadjo igual.
+      
+      
+        Quem qui trabadja tem drêto di tem remuneraçon equitativo e satisfatório pa podê pirmiti pa el e pâ sê família um existença conformi co dignidadi humano e, completado, si for possive, co tudo ôto meio di porteçon social.
+      
+      
+        Tudo péssoa tem drêto di fundâ co ôtos péssoa, quel sindicato, e di bem filiâ na sindicato qui ta bem difendi sês interessi.
+      
+    
+  
+    Artigo 24º
+    Tudo péssoa tem drêto pâ discansa e pa sê lazer e, naturalmente, ê tem limitaçon qui nu ta cêta, qui ê quel di duraçon di trabadjo e di féria, qui ês tem obrigaçon di pagano.
+  
+    Artigo 25º
+    
+      
+        Tudo péssoa tem drêto pa tem um condiçon di bida suficienti pa da’l sigurança pâ êl e pâ família, na saúde e na larguéza, principalmenti na qui nu ta cumé, na nôs rôpa, pa tem undi el podê alôjâ arguêm, pa ser sistido pâ dôtor e tambê na serviço social necessáre, e ê tem drêto na sigurança social si el sta sim trabadjo, tambê na doénça, e inda naquel qui ê estropiado, qui câ tem marido, qui stâ na bedjiça, ô nôtos caso, di perdê manêra di tem meio di subsistença, por cusa qui podê ser indipendenti di sê vontade.
+      
+      
+        Maternidade e infança tem drêto di tem djuda e di ser amparado co muto cudado. Tudo minino qui nacê dénto ô fora di casamento, ta goza di mésmo porteçon social.
+      
+    
+  
+    Artigo 26º
+    
+      
+        Tudo péssoa tem drêto pa tem educaçon. Educaçon débê di ser di graça, pelo menos quel qui ê parcêdo co quel di scóla elementar fundamental. Quel scola elementar ê obrigatóre. E n’es scóla técnica e profissional dêbê di ser pa tudo criança sem distinçon; pa nu èntrâ num scóla superior, el dèbè stâ aberto pâ tudo guenti por igual e, segundo sês capacidadi e sês merecimento.
+      
+      
+        Educaçon debê pontâ pa espádjâ um completo expanson di personalidadi di tudo homi co tudo mudjer e pa reforçâ drêto e liberdadi fundamental di tudo homi co tudo mudjer e di liberdadi di más fundamento e ê debê djuda pa nu compreendê midjor quel tolerância e amizadi di naçon co naçon e di tudo grupo racial ou di riligion como tambê quel crescimento di actividadi di Naçon Unido pa conserbâ paz.
+      
+      
+        Pai co mai tem prioridadi di tem drêto pa scodjê calquer educaçon pâ dâ sês fidjo ô fidja.
+      
+    
+  
+    Artigo 27º
+    
+      
+        Tudo pessoa tem drêto di tomâ, parti librimenti, na bida cultural di comunidadi, di gozâ tudo arte e di participâ na porgréss di ciença e na benéfice qui podê resulta di tudo ês cusa li.
+      
+      
+        Tudo guenti tem drêto di ser portegido na sê interesse moral e material qui podê stâ ligado na calquer produção di cusas de ciença, di escrita ou di arte di sê lavra.
+      
+    
+  
+    Artigo 28º
+    Tudo péssoa tem drêto pâ bem pô, na plano social e na plano internacional, um órdi qui podê ser capaz di tornâ completamente efectivo tudo drêto e liberdadi qui nu cabà di flâ nês Declaraçon li.
+  
+    Artigo 29º
+    
+      
+        Um péssoa tem obrigaçon pâ co sê comunidade, fora di onde ê ca tem possibilidadi di tem quel libri e completo desenvolvimento di sê personalidadi.
+      
+      
+        Na exercice dessi drêto e cando é ta gozâ essi liberdadi, ninguêm podê fica dipendenti, sinau naquel limitaçon fêto e estabilicido, exclusivamenti pa fazê pormoçon di reconhecimento e quel respêto di drêto e liberdadi di ôtos guenti pâ podê satisfazê quês exigença justo di môral, di ordi pública e di bem-estar num sociedadi democrata.
+      
+      
+        Em ninhum caso essi drêto e liberdadi ta bem podê ser exercido em contrário di fim e di princípos di Naçon Unido.
+      
+    
+  
+    Artigo 30º
+    Ningum disposiçon di êss Declaraçon li, podê bem ta ser intendido di um manêra qui podê bem involvê pa calquer Estado, grupo di guente ô um sô péssoa, quel drêto di bem fazê calquer actividade ô di particâ algum cusa qui podê bem destroncâ drêto e liberdadi qui nu sa tâ cabâ di flâ.
+