simplificator-babel 0.0.4

data/lib/data/udhr_txt/udhr_tpi.txt

@@ -0,0 +1,219 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Tok Pisin
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+TOKSAVE LONG OL RAITS BILONG OL MANMERI LONG OLGETA HAP BILONG DISPELA GIRAUN
+    AS BILONG TOKTOK
+    Long luksave olsem olgeta manmeri mas igat respek, na olgeta manmeri long dispela graun igat wankain raits long bihainim laik bilong ol, long gat lo na oda na gat gutpela sindaun.
+    Long ol hap nambaut taim manmeri i no luksave long raits bilong ol narapela manmeri, dispela tingting we ol manmeri mas gat fridom long toktok, gat fridom blong igat bilip, fridom long noken poret na fridom long laikim ol kainkain samting. Dispela em i bikpela samting bilong olgeta manmeri.
+    Long wanem em i gutpela stret, sapos man i no inap hariapim narapela long halivim em, olsem laspela samting, long i go egensim man o meri igat olgeta pawa insait long kantri na husat i save lukautim ol pipol bilong em long nogut pasin tasol, na dispela raits blong ol manmeri em lo bai lukautim na banisim.
+    Long wanem, em i gutpela stret long strongim pasin bilong kamapim gutpela sindaun namel long ol kantri.
+    Long tingting bilong ol manmeri we i memba bilong Yunaited Nesens insait long Jata, strongim gen bilop bilong ol long raits bilong manmeri, long soim respek, na long soim olsem wanwan man na wanwan merigat raits, na bai ol i strong long kamapim gutpela sindaun long ples bilong ol, na kamapim gutpela laip long laik bilong ol wanwan yet.
+    We wanwan memba kantri bin tok long kamapim, wantaim Yunaited Nesens, pasin bilong respektim na lukautim raits na fridom bilong manmeri.
+    Long dispela, olgeta manmeri mas save long raits na fridoms em i wanpela bikpela samting tru bilong wanwan manmeri.
+    Nau, Olsem na
+    Jenerol Assembli
+    Tokaut long dispela toksave long raits bilong manmeri long olgeta hap bilong dispela giraun. Long kamapim wanpela wei bilong olgeta manmeri na olgeta kantri, na olgeta wanwan manmeri, na olgeta samting I save mekim kamap komuniti, tingim dispela toksave, ol I mas skulim ol man meri bilong strongim, insait long wanwan kantri na tu long ol narapela kantri.
+  
+    Atikel 1
+    Yumi olgeta mama karim umi long stap fri na wankain long wei yumi lukim i gutpela na strepela tru. Uumi olgeta igat ting ting bilong wanem samting I rait na rong na mipela olgeta I mas mekim gutpela pasin long ol narapela long tingting bilong brata susa.
+  
+    Atikel 2
+    Yumi manmeri igat olgeta raits na fridom i stap long dispela toksave, na noken skelim ol kainkain ol nammeri long ol samting olsem, kala bilong skin, em man o meri, tokples, lotu, politik, o ol narapela tingting, kantri o wanem hap yu kam long en, ol samting yu i gat, taim ol manmeri bon, o ol narapela samting.
+    Moa yet, noken mekim narapela samting long ol manmeri long as bilong wok politiks, wok jastis, o wok namel long ol kantri ilong dispela giraun o hap ol manmeri i kam long en, sapos em i free o narapela kantri i lukautim, i nogat gavman bilong ol yet o i aninit yet long pawa bilong king na kwin.
+  
+    Atikel 3
+    Yumi olgeta igat rait long stap laip, fri na sef.
+  
+    Atikel 4
+    Nogat manmeri mas stap na wok olsem slev. Yumi olgeta i mas stopim wok slev na wok bilong salim ol manmeri olsem slev.
+  
+    Atikel 5
+    Nogat wanpela manmeri igat rait long givim pen nating long narapela na bagarapim nem, kros, pasin nogut o nogut wei bilong panisim manmeri.
+  
+    Atikel 6
+    Olgeta manmeri long olgeta hap igat rait long luksave blong lo.
+  
+    Atikel 7
+    Maski yu wanem kain man o meri, yumi olgeta igat wankain raits tasol long lo. Sapos lo ino luksave long yumi wankain, yumi gat rait long tokaut long lo.
+  
+    Atikel 8
+    Olgeta manmeri igat rait long kot, long sanap long kot na kisim kompensesen sapos narapela manmeri o gavman i no bihainim Mama Lo bilong kantri bilong yumi.
+  
+    Atikel 9
+    Nogat wanpela man o meri o polis igat pawa long holim yu nating o rausim yu long haus bilong yu o long rot na kalabusim yu long rumgat o rausim yu go stap long narapela ples o kantri.
+  
+    Atikel 10
+    Ol manmeri igat rait long sanap na harim kot long ples klia, na husat i harim kot i mas stap fri long ol kainkain tingting long wokim gutpela tingting.
+  
+    Atikel 11
+    
+      
+	Olgeta wanwan manmeri we i sanap long kot, ol igat rait long tok ol i no bin rong, inap kot i ken soim rong bilong ol, na ol igat rait long behim tok bilong kot.
+      
+      
+	Na tu, lo i noken putim nupela lo na kalbusim gen.
+      
+    
+  
+    Atikel 12
+    Nogat wanpela man o meri igat rait long go insait long haus bilong narapela man o meri, o nogat rait long lukim pas bilong narapela man o meri, o holim o lukim samting bilong narapela man o meri. Na tu i nogat man o meri igat rait long bagarapim nem bilong narapela man o meri o daunim nem bilong em. Na lo mas stap long banisim dispela kain ol hevi o pasin olsem.
+  
+    Atikel 13
+    
+      
+	Yumi gat rait long wokabout na raun insait long kantri bilong yumi.
+      
+      
+	Na tu yumi gat rait long go/kam long kantri bilong yumi na go/kam long narapela kantri.
+      
+    
+  
+    Atikel 14
+    
+      
+	Olgeta manmeri igat rait long painim amamas long narapela kantri taim kantri bilong ol yet i laik patim, o bagarapim, o poretim, o kilim, o kalabusim ol nating..
+      
+      
+	Dispela rait ol no inap yusim sapos kantri bilong yu yet laik kotim na kalabusim yu sappos yu brukim la long kantri na as i no bilong politik o I no bihainim lo or paisin bilong Yunaited Nesens.
+      
+    
+  
+    Atikel 15
+    
+      
+	Taim mama karim yumi, yumi olgeta igat rait long gat asples o kantri bilong yumi.
+      
+      
+	Ino gat wanpela man o meri igat rait long rausim asples o kantri blong yumi. Na yumi olgeta igat rait long senisim asples o kantri bilong yumi.
+      
+    
+  
+    Atikel 16
+    
+      
+	Ol Manmeri i bikpela pinis igat rait long marit, maski blek o wait, wanem lotu o wanem lotu o wamem kantri yu kam long em.
+      
+      
+	Tupela mas marit long laik bilong tupela yet, nogat narapela man o meri inap hariapim ol long marit.
+      
+      
+	Femili emi bikpela samting tru na komumiti wamtaim gavaman mas banisim na lukautim ol.
+      
+    
+  
+    Atikel 17
+    
+      
+	Yumi olgeta igat rait long baim ol samting bilong yumi olsem, haus, graun.
+      
+      
+	I no gat wanpela man or meri igat rait long rausim nating haus o samting bilong yu.
+      
+    
+  
+    Atikel 18
+    Yumi olgeta igat raits long tingting long ol kainkain samting, lotu na bilip tu. Na yumi igat rait long senisim ol dispela tingting tu, na yumi igat rait long stap olsem, olsem yu yet o wantaim narapela, na skelim tingting na bilip wantaim ol narapela.
+  
+    Atikel 19
+    Yumi olgeta igat rait long tingting na tokaut, na narapela man o meri nogat rait long stopim yu. Na tu, yumi gat rait long putim tingting long niuspepa, radio na tv.
+  
+    Atikel 20
+    
+      
+	Yumi olgeta igat rait long bung wantaim ol narapela.
+      
+      
+	Narapela man o meri nogat rait long pulim na stopim yu long bung wantaim ol narapela manmeri.
+      
+    
+  
+    Atikel 21
+    
+      
+	Yumi olgeta gat rait long stap insait long gavman, sapos yu sanap long eleksen o yu makim narapela long sanap long sait bilong yu.
+      
+      
+	Olgeta manmeri igat rait long kisim wankain pablik sevis olsem ol narapela manmeri insait long kantri blong ol.
+      
+      
+	Yumi olgeta gat rait long makim husat man o meri yu laik makim.
+      
+    
+  
+    Atikel 22
+    Olgeta manmeri na pikinini i wanpela memba long sosaiti, igat rait long stap long gutpela laip na gutpela sindaun, igat rait long kisim halivim long kantri, na ol wanem kain halivim save kam long ol intanesenel lain tasol ol wanwan manmeri mas bihainim laik bilong ogenaisesen na riso bilong gavman.
+  
+    Atikel 23
+    
+      
+	Olgeta igat rait long wok na yumi olgeta igat rait long wok long wanem kain wok yumi laikim. Wokples mas i stap gutpela wei yumi no inap painim bagarap na yumi mas was gut long pasin nogat wok.
+      
+      
+	Yumi olgeta, maski i kam long wanem hap, mas kisim wankain moni long wankain wok.
+      
+      
+	Olgeta i wok igat rait long kisim pei na pei i mas inap long lukautim yu yet wantaim femili, sapos nogat yu gat rait long kisim moni long sampela narapela hap long karamapim dispela hap long karamapim dispela ol nids biong yu wantaim femeili.
+      
+      
+	Yumi olgeta igat rait long kamapim na kamap memba long wanpela group husat sanag long raits bilong yumi ol wok manmeri – ol i save kilim ”tred union”
+      
+    
+  
+    Atikel 24
+    Yumi olgeta igat rait long malolo na wok sotpela taim tasol. Na tu, yumi igat rait long kisim pei long taim bilon maolo.
+  
+    Atikel 25
+    
+      
+	Yumi olgeta igat rait long stap gut na lukautim femili bilong yumi, long halivim olsem, kaikai, klos, haus na marasin. Sapos manmeri i no gat wok, em sik, kisim bagarap long sampela hap long bodi, lapun stret, na ol narapela samting i mekim sindaun i hat. Yum igat rait long askim gavman long halivim.
+      
+      
+	Mama na pikinini ol i bikpela samting long laip bilong yumi olgeta. Ol igat rait long painim na kisim gutpela halivim na yumi mas lukautim ol gut. Maski pikinini igat papa o pikinini bilong rot. Ol pikinini igat wankain raits na olgeta gat rait long painim na kisim gutpela halivim.
+      
+    
+  
+    Atikel 26
+    
+      
+	Olgeta manmeri gat rait long edukesen. Olgeta pikinini mas go long kominiti skul, skul i bikpela samting na olgeta pikinini mas go long kominiti skul fri. Olgeta manmeri i mas igat wankain rait long go long narapela kain skul o teknikel skul. Skul mas stap long lainim mipela long gutpela pasin bilong gutpela sindaun wantaim ol narapela manmeri na pasin bilong helpim na laikim ol.
+      
+      
+	Education i mas redim yumi long strongim rispek long ol human rights na fridom. Education i mas promotim save na wok bung wantaim ol narapela kantri. Yumi noken wari olsem pasin bilong ol o lotu bilong ol i narapela long yumi. Yumi i mas skruim wok bilong Yunaited Nesens long kamapim na larim peace.
+      
+      
+	Olgeta papa mama igat rait long painim wanem kain skul i gutpela long pikinini bilong ol.
+      
+    
+  
+    Atikel 27
+    
+      
+	Yumi olgeta gat rait long bihainim gutpela tumbuna pasin bilong yumi waintaim ol nupela pasin olsem, caving, potri, penting, tumbuna singsing na stori. Yumi gat rait long serim o usim gutpela samting i kam long ol save manmeri ol kolim scientist husat mekim nupela kainkain save.
+      
+      
+	Tu yumi yet mas kisim samting long wok yu mekim kamap, narapela noken kisim nem o namba long wok bilong narapela man o long samting we em i mekim kamap.
+      
+    
+  
+    Atikel 28
+    Yumi olgeta igat rait long gavmen bilong mipela long kamapim dispela kain ol lo long kantri bilong yumi. Na olgeta kantri long wol i mas igat gutpela sindaun na wok bung wantaim.
+  
+    Atikel 29
+    
+      
+	Yumi olgeta igat risponsibiliti o wok long wokim insait long komuniti long kamapim ol dispela ol raits.
+      
+      
+	Ol raits i mas igat lo i stap long lukautim raits bilong ol narapela, raits bilong yu no inap daunim raits bilong narapela.
+      
+      
+	No gat wanpela man o meri inap kamapim nupela lo insait long komuniti we lo i no binainim lo bilong Yunaited Nesens.
+      
+    
+  
+    Atikel 30
+    No at wanpela narapela man o meri o kantri inap long usim dispela human raits lo long kamapim birua long narapela o bagarapim ol raits na fridom bilong yu.
+  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_tsn.txt

@@ -0,0 +1,219 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Tswana
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+KGOELETSO YA MAIPOLELO A ODIT·HABAT·ABA A DITSHWANELO TSA BOTHO
+    PULAMADIBOGO
+    Go ntse jalo gore kamogelo ya tlhago ya seriti le tekatekano le ditshwanelo tse di sa amologanngweng tsa ditokololo tsotlhe tsa losika lwa motho ke motheo wa kgololosego, bosiamisi le kagiso mo lefatseng.
+    Go ntse jalo gore go itlhokomolosa le go nyatsa ditshwanelo tsa botho go tlhotse ditiragalo tsa bolalome tse di šsakgaditseng maikutlo a batho mo tshimologong ya lefatshe le mo go lona batho ba itumelelang kgololosego ya go bua le tumedi, le kgololosego mo go boifeng le go eletseng, di goeleditswe jaaka dikeletso tse di kwa godimo tsa batho botlhe.
+    Go ntse jalo gore go botlhokwa, fa motho a sa patelesege go tsaya tsela esele, jaaka ona mokgwa wa bofelo, go ema kgatlhanong le bagagapa le kgatelelo, gore ditshwanelo tsa botho di sirelediwe ke puso ya molao.
+    Go ntse jalo gore go botlhokwa go tsweletsa kgolo ya dikgalologano tsa botsalano fa gare ga ditšhaba.
+    Go ntse jalo gore Ditšhaba Kopano ka Lokwalo lo, ba tiiseditse tumelo ya bona mo motheong wa ditshwanelo tsa botho, mo seriting le botlhokwa jwa botho jwa motho le mo tekatekanong ya ditshwanelo tsa banna le basadi, mme ba ikemiseditse go tsweletsa kgatelopele mo matshelong a batho le maemo a a botoka a botshelo mo kgololosegong e e anameng.
+    Go ntse jalo gore Dinaga tse e leng Ditokololo di ineetse ka tirisanommogo le Ditšhaba Kopano go fitlhelela tsweletso ya tlotlo le tshegetso ya boditšhabatšhaba ya ditshwanelo tsa botho le metheo ya dikgololosego.
+    Go ntse jalo gore go a tlhaloganyesega gore ditshwanelo le dikgololosego tse, di botlhokwa thata mo tiragatsong ya bojotlhe ya maineelo a.
+    JAANONG KA JALO,
+    Kokoano Kakaretso
+    E goeletsa Maipolelo a, a Boditšhabatšhaba a Ditshwanelo tsa Botho jaaka selekanyo sa phitlhelelo sa gale mo bathong botlhe le mo ditšhabeng tsotlhe, go fitlhelela fa motho mongwe le mongwe le sethwe sengwe le sengwe sa loago, ka go tsaya Maipolelo a tsia, di tla kgaratlhelang ka go ruta le kgodiso go tsweletsa tlotlo ya ditshwanelo le dikgololosego tse, le ka dikgato dingwe tsa tswelelopelo mo setšhabeng le ditšhabatšhabeng, go boloka kamogelo le tshegetso ya boditšhabatšhaba le tiragatso ya tsona, mo sebeding sa batho ba e leng Maloko a Dinaga ka boona le mo bathong ba dikgaolo tse di welang mo taolong ya bona.
+  
+    Aretikele 1
+    Batho botlhe ba tsetswe ba gololosegile le go lekalekana ka seriti le ditshwanelo. Ba abetswe go akanya le maikutlo, mme ba tshwanetse go direlana ka mowa wa bokaulengwe.
+  
+    Aretikele 2
+    Mongwe le mongwe o na le tetla mo ditshwanelong le mo dikgololosegong tsotlhe tse di tlhagisitsweng mo Maipolelong a, kwa ntle ga pharologanyo epe, jaaka ya semorafe, mmala, bong, puo, tumelo, sepolotiki kgotsa, kakanyo esele, boagi kgotsa tlhago ya lotso, thoto, botsalo, kgotsa boemo bongwe.
+    Gape, ga go pharologanyo epe e e tla dirwang ka ntlha ya boemo ba sepolitiki, ba bolaodi kgotsa ba boditšhabatšhaba ba naga kgotsa kgaolo e motho a tswang kwa go yona, go sa kgathalesege gore a e ikemetse, e abilwe, ga e ipuse kgotsa e mo tekanyetsong nngwe ya boipuso.
+  
+    Aretikele 3
+    Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya botshelo, boithatelo le tshireletsego ya botho.
+  
+    Aretikele 4
+    Ga go ope yo o tla tshwarwang mo bokgobeng kgotsa botlhankeng; bokgoba le kgwebo ka makgoba di tla ilediwa mo mekgweng yotlhe ya tsona.
+  
+    Aretikele 5
+    Ga go ope yo o tla bogisiwang kgotsa go sotlwa ka mokgwa o e seng wa setho kgotsa go tsholwa kgotsa go otlhaiwa ka mokgwa o o nyenyefatsang.
+  
+    Aretikele 6
+    Mongwe le mongwe o na le tshwanelo go amogelwa gongwe le gongwe jaaka motho fa pele ga molao.
+  
+    Aretikele 7
+    Botlhe ba a lekana fa pele ga molao mme ba na le tetla kwa ntle ga tlhotlhololo go tshireletsego e e lekanang ya molao. Botlhe ba na le tetla e e lekanang ya tshireletsego kgatlhanong le tlhotlhololo nngwe le nngwe e e leng kgatlhanong le Maipolelo a, le kgatlhanong le thotloetso ya tlhotlhololo yo mothale o o ntseng jalo.
+  
+    Aretikele 8
+    Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya tshiamelo e e tletseng ya kgotlakatlholo ya bosetšhaba e e nang le bokgoni ka ntlha ya ditiro tse di kgatlhanong le ditshwanelo tsa motheo tse a di neilweng ke moloatheo kgotsa ke molao.
+  
+    Aretikele 9
+    Ga go ope yo o ka tshwarwang, a tlhatlhelwa kgotsa a kobiwa ntle le lebaka le le utlwalang.
+  
+    Aretikele 10
+    Mongwe le mongwe o na le tekatekano e e tletseng ya tsheko e e siameng ya botlhe e e tsamaisiwang ke kgotlakatlholo e e ikemetseng le e e sa tlhotlhololeng mo go thlotlhomiseng ga ditshwanelo le ditlamego tsa gagwe kgotsa kotlhao nngwe le nngwe ya bosenyi kgatlhanong nae.
+  
+    Aretikele 11
+    
+      
+	Mongwe le mongwe yo o bonwang molato wa tlolamolao o na le tshwanelo ya go tsewa a se molato go fitlhelela a bonwa molato go ya ka fa molaong mo kgotlatshekelong ya botlhe e mo go yona a ntseng le ditsholofetso tse di maleba le go itshireletsa ga gagwe.
+      
+      
+	Ga go na ope yo o tla bonwang molato wa tlolomolao nngwe le nngwe ka ntlha ya tiro nngwe kgotsa tlogelo nngwe e e neng e se tlolomolao, mo molaong wa bosetšhaba kgotsa wa boditšhabatšhaba, ka nako e e neng e dirwa. Le gona kotlhao e e bokete ga e ne e dirwa, go na le e e maleba e e neng e ka dirwa ka nako e tlolomolao e neng e dirwa.
+      
+    
+  
+    Aretikele 12
+    Ga go na ope yo go tla sunngwang nko ntle le molao mo sephiring, lelapeng, ntlong kgotsa makwalo a gagwe kgotsa tlhaselo yo tlotlo le serodumo sa gagwe. Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya tshireletso ya molao kgatlhanong le tsunyonko le ditlhaselo tsa mothale o ntseng jalo.
+  
+    Aretikele 13
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya motsamao le bonno me melelwaneng yo naga nngwe le nngwe.
+      
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go tswa mo nageng nngwe le nngwe, go akaretsa le ya gaabo, le go boela kwa nageng ya gaabo.
+      
+    
+  
+    Aretikele 14
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go batla le go itumelela botshabi ba go sekisiwa kwa dinageng tse dingwe.
+      
+      
+	Tshwanelo e, ga e ne e diragadiwa mo mabakeng a ditshekiso tse di leng le melato e e seng ya sepolitiki kgotsa go tswa mo ditirong tse di leng kgatlhanong le maikaelelo le meono ya Ditšhaba Kopano.
+      
+    
+  
+    Aretikele 15
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya boagi.
+      
+      
+	Ga go ope yo o tla iletswang ntle le lebaka boagi jwa gagwe kgotsa go iletswa tshwanelo ya go fetola boagi jwa gagwe.
+      
+    
+  
+    Aretikele 16
+    
+      
+	Banna le basadi ba dingwaga tse di lekanang, kwa ntle le tekanyetso epe e e mabapi le bomorafe, boagi kgotsa tumelo ba na le tetla ya go nyala le go aga lelapa. Ba na le tetla ya ditshwanelo tse di lekanang mabapi le tsa lenyalo, mo lenyalong le mo phatlalalong ya lona.
+      
+      
+	Go tla tsenwa fela mo nyalanong ka tetla e e gololosegileng le e e tletseng ya bobedi jo bo ikaelelang go nyalana.
+      
+      
+	Lelapa ke bongwefela jwa setlhopha jwa tlhago le motheo wa loago mme le na le tetla ya tshireletso ya baagi le Puso.
+      
+    
+  
+    Aretikele 17
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go nna le thoto a le nosi kgotsa a e tlhakanetse le ba bangwe.
+      
+      
+	Ga go ope yo o tla tseelwang thoto ntle le lebaka.
+      
+    
+  
+    Aretikele 18
+    Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya kakanyo, maikutlo le bodumedi, tshwanelo e, e akaretsa kgololosego ya go fetola bodumedi kgotsa tumelo ya gagwe, le kgololosego, ya fa a le nosi kgotsa mo kgobokanong le ba bangwe le mo phatlalatseng kgotsa mo sephiring, go tsweletsa bodumedi kgotsa tumelo ya gagwe ka thuto, tiragatso, kobamelo le tshegetso.
+  
+    Aretikele 19
+    Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya mogopolo le tlhagiso‐maikutlo. Tshwanelo e, e akaretsa kgololosego ya go nna le mogopolo ntle le tshunyonko, le go batla, go amogela le go fetisa tshedimosetso le dikakanyo ka bophasalatsi bongwe le bongwe, go sa kgathalelwe melelwane.
+  
+    Aretikele 20
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya kgololosego ya kokoano ya kagiso le kgolagano.
+      
+      
+	Ga go ope yo o ka patelediwang go nna leloko la mokgatlho.
+      
+    
+  
+    Aretikele 21
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tswhanelo ya go nna le seabe mo mmusong wa naga ya gaabo, ka tlhamalalo kgotsa ka baemedi ba ba itlhophetsweng ka kgololosego.
+      
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya phitlhelelo e e lekalekanang go ditirelo tsa puso mo nageng ya gaabo.
+      
+      
+	Thato ya batho ke ona motheo wa bothati jwa puso; se, se tla tlhagisiwa ka ditlhopho tsa nako le nako tsa boammaaruri, tse di tla bong e le tsa boditshabatshaba mme di tla tshwarwa ka boutu ya sephiri kgotsa ka dithulaganyo dingwe tse di lekalekanang le tse di gololosegileng tsa go bouta.
+      
+    
+  
+    Aretikele 22
+    Mongwe le mongwe jaaka tokololo ya baagi, o na le tshwanelo ya tshireletso ya baagi mme o na le tetla ya temogo ka maiteko a bosetšhaba le tirisanommogo ya boditšhabatšhaba le go ya ka thulaganyo le metswedi ya Naga nngwe le nngwe, ya ditshwanelo tse di sa amologanngweng tsa ekonomi, boagi le setso mo seriting sa gagwe le kgolo e e gololosegileng ya botho jwa gagwe.
+  
+    Aretikele 23
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go dira, mo go itlhopheleng go go gololosegileng ga bothapi, gmaemo a a botoka le a bosiami a tiro le go sirelediwa kgatlhanong le botlhokatiro.
+      
+      
+	Mongwe le mongwe, ntle le tlhotlhololo epe, o na le tshwanelo ya tuelo e e lekalekanang le tiro.
+      
+      
+	Mongwe le mongwe yo o dirang o na le tshwanelo ya moputso siameng le o o tshwanetseng, o o mo netefaletsang mmogo le ba lelapa la gagwe botshelo jo bo tshwaneleng seriti sa botho, le go okediwa, fa go tlhokega, ka mekgwa ya tshireletso ya baagi.
+      
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo go bopa le go nna leloko la mokgatlho wa badiri go sireletsa dikgatlhego tsa gagwe.
+      
+    
+  
+    Aretikele 24
+    Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go ikhutsa le go phuthologa, go akarediwa diura tse di lekanyeditsweng tsa go dira le malatsi a a duelelwang a khunologo mo motlheng mongwe.
+  
+    Aretikele 25
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo go maemo a botshelo a a lekaneng pholo le boitekanelo jwa gagwe le ba lelapa la gagwe, go akarediwa dijo, diaparo, ntlo le tlamelo ya melemo le ditirelo tsa baagi tse di botlhokwa, le tshwanelo ya tshireletsego mo lebakeng la go sa thapiwe, bolwetse, kgolafalo, botlhologadi, botsofe kgotsa go tlhoka go itsetsepela mo mabakeng a a seng mo taolong ya gagwe.
+      
+      
+	Bosadi le bongwana bo na le tetla ya tlhokomelo e e kgethegileng le thuso. Bana botlhe, ba tsetswe mo lenyalong kgotsa kwa ntle ga lenyalo, ba tla itumelela tshireletso ya loago e e tshwanang.
+      
+    
+  
+    Aretikele 26
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya thuto. Thuto e tla nna e e sa duelelweng, bonnye mo dikgatong tsa tshimologo le tsa motheo. Thuto ya Tshimologo e tla nna ya pataletso. Thuto ya Thekenikale le ya phorofešene e tla tlamelwa ka kakaretso, mme thuto e e kwa godimo e tla tlamelwa ka go lekalekana go botlhe go ya ka tlhokego.
+      
+      
+	Thuto e tla lebisiwa mo kgodisong e e tletseng ya botho jwa motho, le mo go tiiseng tlotlo ya ditshwanelo tsa botho le metheo ya dikgololosego. E tla tsweletsa go tlhaloganya, go itshokelana le botsalano mo ditšhabeng tsotlhe, ditlhopa tsa semorafe kgotsa tsa bodumedi, mme e tla tsweletsa ditiro tsa Ditšhaba Kopano tsa go tshegetsa kagiso.
+      
+      
+	Batsadi ba na le tshwanelo ya pele ya go tlhopa mofuta wa thuto o o tla newang bana ba bone.
+      
+    
+  
+    Aretikele 27
+    
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya go nna le seabe ka kgololosego mmo botshelong jwa setso jwa baagi, go itumelela botaki le go refosanya tswelelo ya bonetetsi le maungo a bona.
+      
+      
+	Mongwe le mongwe o na le tshwanelo ya tshireletso ya dikgatlhego tsa botho le dithoto go tswa dikungweng tsa bonetetsi, bokwadi kgotsa botaki tse e leng mokwadi wa tsona.
+      
+    
+  
+    Aretikele 28
+    Mongwe le mongwe o na le tetla go tolamo ya loago le ya boditšhabatšhaba e mo go yona ditshwanelo le dikgololosego tse di tlhagisitweng mo Maipulelong a di ka diragadiwang ka batlalo.
+  
+    Aretikele 29
+    
+      
+	Mongwe le mogwe o na le ditiro mo baaging tse ena ka nosi a nang le bokgoni jo bo tletseng jwa kgolo ya botho jwa gagwe.
+      
+      
+	Mo go diragatseng ditshwanelo le dikgololosego tsa gagwe, mongwe le mongwe o tla laolwa fela ke ditekanyetso jaaka go tlhomamisiwa ke molao mo mabakeng fela a go sireletsa kamogelo le tlotlo ya ditshwanelo le dikgololosego tsa ba bangwe le tsa go fitlhelela ditlhokego tse di siameng tsa botho, tolamo go botlhe le boitekanelo ka kakaretso mo loagong lwa temokerasi.
+      
+      
+	Ditshwanelo le dikgololosego tse ga di ne di diragatswa ka mokgwa o sele kgatlhanong le maikaelelo le meono ya Ditšhaba Kopano.
+      
+    
+  
+    Aretikele 30
+    Ga go sepe mo Maipolelong a, se se tshwanetseng go ranolwa jaaka se se kaeleng Naga nngwe le nngwe, setlhopa kgotsa motho tshwanelo nngwe go nna mo tiragatsong ya tiro nngwe kgotsa go dira tiro nngwe e maikaelelo a yona e leng go senya nngwe ya ditshwanelo le dikgololosego tse di tlhagisitsweng mo.
+  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_tso_MZ.txt

@@ -0,0 +1,220 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Tsonga (Mozambique)
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+Xipfumelelanu xa nthlanganu wa matiku ya misava mayelanu ni timhaka ta tinfanelo ta xumunhu
+    Lexi xi sainìweke xi thlelà xi haxiwa hi huvu ya nthlanganu wa matiku ya misava hi kola ka Resolução 217 A (III) ya 10 ka Dezembro ka 1948.
+  
+    Xìviko
+    Hi ku xixima le svaku a ku hlonipha ka lisima ni tinfanelo leti ti lumbaka a lixaka la ximunhu y ndlela yò sungula leyi yi fanelaka ku landziwa a ku kota ku a vanhu va hanya è nkhululekeni, hi kurhula ni ku fana à misaveni;
+    Hi ku tiva le svaku a ku kala ku tiva ni ku xixima a tinfanelo tà wumunhu ku bzalile nsele leyi yi nga hombolokisa mahanyele ni mapimisele ya ximunhu, ni ku tiva le svaku a ku navela kukulu ka vanhu va misava y ku hanya è kurhuleni, na va nga thxaviseliwi kumbe ku hanya hi wusiwana, na va nga thxavi ku khuluma, ku veka mavonele kumbe ku kholwa;
+    Hi ku xixima le svaku y sva lisima a ku vikela tà tinfanelo tà ximunhu hi ku bzàla mafùmele lawa ma hloniphaka tinfanelo lèti, svanga ndlela ya ku heta wupfukeli leli vanhu va liyendlaka hi kola ka kutwa tixànisà ni wukhinyavèzi;
+    Hi ku xixima le svaku y sva lisima a ku seketela ni kuyandzisa a wunghani xikarhi ka matiku hin'kwawu ya misava;
+    Hi ku xixima le svaku a svithsungu sva matiku ya misava svi haxile, hi kola ka papèla, a ku thsembha ni ku seketela ka svona ka timhaka ta lisima ni tinfanelo ta ximunhu ni mahanyele yò kala wuyavanyisi mayelanu ni tinfanelo tà wanuna kumbe wansàti, ni ku tiboha ka nthlanganu lowu a ku pfunisela ku lwa ni mahanyele ya usiwana ndzeni ka utomi la nkhululeko lowu wu yandzìke;
+    Hi ku xixima le svaku, a minfumo ya matiko làwa, ma tibohile a ku hlohlotela, hi ku pfunisana ni Nthlanganu wa Matiku ya Misava, a xihlonipho xa tinfanelo ni wukhululeki lèla ntsindza la ximunhu;
+    Hi ku tiva le svaku a ku pfumela ni ku landza ka svileleto lesvi hi matiku hin'kwawu y masungulu lawa malavekaka a ku kota ku landza xiboho lèxi;
+    A huvu ya Nthlanganu wa Matiku ya Misava
+    Yi haxa a Xipfumelelanu xa Nthlanganu wa Matiku ya Misava mayelanu ni timhaka ta tinfanelo ta ximunhu, na ku naveliwa le svaku, hi ku pfumela ni ku hlonipha svi leleto lesvi, a vanhu ni svighava hin'kwasvu sva mahanyele ya matiku svi tihinta à ku bzàla moya wa mahanyele làwa hi ku haxa, ku djondzisa ni ku laya, svànga ndlela le yinène ya ku nghènisa xihlonipho xa tinfanelo ni wuthlathleki la munhu ni munhu. Hi ku yengeta, ku naveliwa le svaku a nawu wa tiku ni tiku ni wa nthlanganu wa matiku, wu svikota ku yendla lèsvaku a svileleto lesvi svi xiximiwa hi vana ni minfumo ya matiku lawa, ndzeni ni handle ka wòna, loko malumba nthlanganu lowu.
+  
+    ARTIGO 1
+    Vanhu hin'kwavu va psaliwili na va khululekìle, funthsi va fana hi lisima ni tinfaneno. Và psaliwili ni nyiko ya ku pimisa ni ku yehleketa; hi kolahu, va fanela ku hanya hi moya wa umbìlu ni unghani.
+  
+    ARTIGO 2
+    Wihi na wihi a ni nfanele ya ku khala, mayelanu ni xipfumelelani lexi, na ku nga na xikheto xa nhlònge, muhlovo, wunùna kumbe wusàti, lirìmi, ndhàwu ya ku psaliwa, kereke, ku landza ta política kumbe ka svin'wani, tiku là mapsaliwa kumbe mathsamele ya wutomi, wupfundzi, kumbe xìhi na xìhi.
+    Hàndle ka lèsvo, à ku fanèli ku hàmbanisìwa hi kolà ka xithsàmu a ndzeni ka timhaka tà política, tà ku fambisa nawu, ku fambisa tà le hàndle ka tiku, kumbe hi kòla ka tiku leli munhu a humaka kalòna, y ngà va tiku là ku thxuseka, là ku fumiwa hi lin'wanyani kumbe matifùmi, nhambi lòko tiku lèli li tsemeliwi ndzelekani è ka mafumele ya lona.
+  
+    ARTIGO 3
+    Munhu ni munhu à ni nfanelo ya wutòmi, nkhululeko ni usirhelèli.
+  
+    ARTIGO 4
+    À hàva lweyi a fanelaka ku hanya hi wukarawa kumbe utirheli; a wukaràwa ni wuxavisi la svikarawa, hi mukhuva wihi na wihi, svà tsimbisìwa.
+  
+    ARTIGO 5
+    À hàva lweyi a fanelaka ku xanisiwa miri, ku tsemeliwa khotso kumbe svikhatiso sva tixànisa tà ku hambana ni makhatisele ya ximunhu kumbe ya ku muhohlòta.
+  
+    ARTIGO 6
+    Wihi na wihi à ni nfanelo ya kuhloniphiwa svanga munhu phambhèni ka nawu.
+  
+    ARTIGO 7
+    Phambhèni ka nawu hin'kwavu vanhu va fana, futhsi va fanela ku sirheliwa hi nawu hi ndlela ya ku fana. Va fanela ku vikeliwa hi ku fana mayelanu ni hin'kwaxu xihlàwuhlàwu kumbe wuhlohlotèli lìhi na lìhi la xihlàwuhlàwu lexi xi kongometàka ku hambanyisaka xipfumelelanu lexi.
+  
+    ARTIGO 8
+    Wìhi na wihi à ni nfanelo ya ku yamukeliwa è ka xighaha xìhi na xìhi xa ku tendera timhaka ta nawu ndzeni ka tiku , kùvé a ya mangala lesvi a svi xandzaka mayelano ni ku djikisiwa ka tinfanelo ta ntsindza lè ti tsaliweke è mabukwini yà nawu wa tiku.
+  
+    ARTIGO 9
+    À hava lweyi a fanelaka ku khomiwa, ku nghenisiwa è khotsoèni kumbe ku khatisiwa hi ku rhumeliwa è matikwene ya vambe na svi nga na masungulo.
+  
+    ARTIGO 10
+    Munhu ni munhu a ni nfanelo ya ku, hi kufana ni hin'kwavu vanhu, a timhaka tàkwe ti xuxiwa è gdekeni hi b'andhla lò thsembheka, leli lifanelaka ku nyika tinfanelo kumbe nandzu mayelanu ni mhaka.
+  
+    ARTIGO 11
+    
+      
+        Wihi na wihi lweyi a lumbetiwaka nandzu wò karhi a thxiwa n'kàla nandzu loko mhaka yakwe yi nga sè sentchiwa hi nàwu ni ku tikomba svaku hàkunene a nandzu wá mulumba, na a vikeliwa hi gdwethà.
+      
+      
+        À hava lweyi a fanelaka ku tsemeliwa khotso hi kola ka sviyendlo lesvi, è ka n'kama a sviyendleke, à svi nga thxiwi xiwonho mayelanu ni nawu wa tiku ni wa nthlanganu wa matiku. Hi ku fana, loko y li xiwonho, a svi faneli ku tsemeliwa khotso là ku tika kutlula leli a li tsemeliwa xiwonho lexi a n'kama xi nga yendleka hi wona.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 12
+    À svi faneli ku munhu a ngheneliwa ka ta wutomi lakwe, la munti kumbe nghamu na svi nga na masungulo, nhambi ku yendleliwa xihi na xihi lexi y nga xirhuku è ka wumunhu lakwe. Mayelanu ni hin'kwasvu lesvi, a munhu a fanela ku vikeliwa hi nàwu.
+  
+    ARTIGO 13
+    
+      
+        Munhu wihi na wihi à ni nfanelo ya ku kandziha kwihi na kwihi lomu a ku rhandzaka ndzeni ka ti ndzelekani ta tiku lakwe ni ku yaka lomu ku xuviwaka hi mbilu yakwe.
+      
+      
+        Wihi na wihi a ni nfanelo yaku, loko à svinavela, a rhurha a ya yaka matikweni man'wani, ni ku thlelela à tikweni làkwe.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 14
+    
+      
+        Wihi na wihi lweyi a ti twaka na a landzeleliwa a tikweni, a ni nfanelo ya ku kombela ni ku thxusiwa ku khoza è matikweni ya vambe.
+      
+      
+        Kambe a nfanelo leyi a yi tirhi loko, hà kunene, a munhu lweyi a landzeleliwa hi mhaka ya ku hoxela nàwu, kumbe hi ku yendla mintirhu leyi yi hambaneke ni nkongometo wa nthlanganu wa matuku.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 15
+    
+      
+        Munhu ni munhu à ni nfanele ya ku lumba tiku.
+      
+      
+        À hava lweyi a fanelaka ku suseliwa nfanelo leyi na svi nga na nthlamuxelo nhambi ku suseliwa a nfanelo ya ku txintxa tiku.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 16
+    
+      
+        Loko a fikeliwa hi ntaga, a wanuna kumbe wansàti, a ni nfanelo ya ku thxàda ni ku yaka munti, na ku nga vekeliwi svi hingakanyu mayelanu ni nhlonge, tiku la mapsaliwa kumbe kereke. Loko wukati la ha tiyili ni loko li thsika li hela, ha vambirhi ka vona va ni tinfanelo tin'we.
+      
+      
+        À svi faneli ku a muthxadu y li wa nsindzisà.
+      
+      
+        A ndjangu wu fanela ku vikeliwa hi nawu wa tiku hi kusa wu ni lisima likulo a mahanyeleni ya tiku.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 17
+    
+      
+        Hin'kwavu vanhu, nthlanganu kumbe nkoponi, va ni nfanelo ya ku lumbiwa hi svìlo.
+      
+      
+        À hava lweyi a fanelaka ku tekeliwa svilo svakwe na svi nga na masungulo.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 18
+    Wihi na wihi à ni nfanelo ya ku pimisa ni ku yehleketa è ku khululekeni ni ku khetà kerèke tani hi kurhandza kayena; a lesvi svi lava ku hlaia ku a munhu a thxusekili kambe a ku txintxa kerèke kumbe ku khòlwa; hi ku fana, a svi tsimbisiwi ku munhu a pàluxa kerèke yàkwe kumbe lesvi à kholwaka ka svona, kumbe yexe kumbe hi nthlanganu, kumbe à gdekeni kumbe à xihundleni, hi ku djondzisa, ku yendla, kumbe ku thxumayela.
+  
+    ARTIGO 19
+    Wini na wihi à thxusekili ku khuluma kumbe ku veka mavonele; hi kolàho a svi faneli ku miyetiwa. Hi ku yengetà , à thxusekile a ku yamukeka ni ku hàxa, na a nga tchuvuki ndzelekani, a tindzava ni mapimo hi ma mayendlele lawa a ma lavàkà.
+  
+    ARTIGO 20
+    
+      
+        Wihi na wihi a khululekile a ku rhamba nhlengeletànu kumbe ku kumeka è ka yona nhambe è ka tinthlanganu tà ku kongoma timhaka tò kala ti nga yelani ni madzòlonga.
+      
+      
+        À svi fanèli ku munhu à sindzisiwa ku lumba nthlanganu wihi na wihi.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 21
+    
+      
+        Munhu ni munhu à ni nfanelo ya ku kuma xithsamu è ka urhangèli la timhaka ta tiku làkwe, yena hayèxe kumbe hi ku rhumisà vanhu lava a nga va kheta ha yèxe.
+      
+      
+        Wihi na wihi, hi kufana ni hin'kwavu vanhu, à ni nfanelo ya ku kuma ntirhu è ka mintirhu ya nfumu wa tikweni kàkwe.
+      
+      
+        À kurhandza ka xithsungu y nthxumu wa ku sungula lowu tiyisaka a uhòsi à tikweni; hi kolahu, a urhangeli lifanela ku gdoviwa hi hlaúlamàni hi ku famba ni ku famba ka nkarhi, na xi yendliwa hi voto ya xihundla, kumbe hi mahayele man'wani ya ku tiyisa ku vota à ku khululekeni.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 22
+    Wihi na wihi, svanga muhanyi wa tiku, à ni nfanelo ya ku kuma uvikeli mayelanu ni tà mahanyele; hi kolàhu, a nga svi kota ku kombela ku pfuniwa mayelanu ni tà usiwana ni tin'wani tà mahanyele ya siku ni siku; a svipfunu lesvi svà koteka hikola ka ku tihinta ka minfumu ni ku seketeliwa hi matiku man'wani.
+  
+    ARTIGO 23
+    
+      
+        Munhu ni munhu à ni nfanelo ya ku kuma ntirhu, ya ku kheta ntirhu, ya matirhele ni maholele ya ku yelana ni ntirhu wàkwe, ni uvikeli mayelanu ni ku luza kumbe ku pfumala ntirhu.
+      
+      
+        Hin'kwavu vanhu, na ku nga na ku hambana, va ni nfanelo ya ku hola muholo wa kufana loko va tirha kufana.
+      
+      
+        À mutirhi wihi na wihi a fanela kuhola kuyenela , a ku kota ku hlayisa munti wakwe mayelanu ni lisima xa umunhu, na wu seketeliwa, loko svi kombela, hi svin'wani ni svin'wani svi nga mahiwaka è mavikeleni ya utomi la munhu ni munhu.
+      
+      
+        Munhu ni munhu a khululekile a ku vumba ni van'wani vanhu, a sindicato kumbe ku ti nghenisa è ka ma sindicato sva nga ndlela ya ku vhikhela ti nfanelo ta utirhi la vona.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 24
+    Munhu ni munhu a ni nfanelo ya ku wisa ni ku xùxa, ngopfu ngopfu ya ku yampsiseliwa a ntsengo wa svikhati sva ntirhu ni ku nyikiwa ma féria ya ku hakeliwa.
+  
+    ARTIGO 25
+    
+      
+        Wihi na wihi à ni nfanelo ya ku nyikiwa mathsamelo ya mahanyelo ya ku yenela ku kota ku tendera tà mavabzi, ku yambala, xikhafu, munti, ku nyameliwa hi dokodela, ni tin'wani ta mahanyele; à ni nfanelo kambe ya ku pfuniwa loko a nga wu kumi ntirhu, loko à ni mavabzi, wu lima , wu fèlakazi, wu kòxa, kumbe ku luzekeliwa hi lesvi svi ngà mupfuna mahanyeleni ya siku ni siku.
+      
+      
+        À wu b'elèki ni wu tsonguana li fanela ku yamukela nseketelo yò karhi. Hin'kwasvu svivanana, nhambi lesvi svi psaliweke handle ka muthxàdu, svi fanele ku kuma mapfunele ya ku fana.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 26
+    
+      
+        Wihi na wihi à ni nfanelo ya ku kuma ku djondza. À ku djondza y mahala, ngopfu ngopfu è ka mabuku lawa ya ku sangula. A wu djondzisi la ku sungula y nsindzisa. À wu djondzisi là ku tiva mintirhu li fanele ku yandzisiwa; a wu djondzi la svi kolwe lè svi kulo li fanele ku pfuleliwa vanhu hin'kwavu hi ndlela ya ku fana.
+      
+      
+        À wu djondzisi ku laveka li kongometa ngopfu ngopfu a ku bzàla moya wa ximunhu ni ku tiyisisa wu hloniphi la tinfanelo ni wu khululeki la wumunhu, ku fundhisa mahanyela ya ku twisisana, ku hlonipha mapimu ya vàmbe, ku twanana ni ma tiku ya vàmbe, ku bzàla ntwananu xikarhi ka tixaka ni ma kerèke ya ku hambana, ni ku yendla xà nthxumu ndzeni ka nthlanganu wa ma tiku ya misava a ku kota ku tiyisa kurhula a misaveni.
+      
+      
+        Kà nyikiwa è ka vapsàli a nfanelo ya ku kheta a djondzo lèyi va yi lavaka ku yi nyikiwa vana.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 27
+    
+      
+        Munhu wihi na wihi à khululekike a ku nghena ni ku hanya a mahanyelo ya siku ni siku ya mughànga wò karhi, ya ku tirhisa kumbe ku londzola a svi yendlo svà mughànga lòwu ni ku pfunisela ku yandzisa wutivi ni ku londzola à mihandzu ya wutivi leli.
+      
+      
+        Hin'kwavu vanhu va ni nfanelo ya wu sirhèli mayelanu ni hin'kwatu timhaka lè t fambelanaka ni wu hambhi kumbe wu qàmbhi hi kòla ka wu tivi, à matsàlwa ni svi yendlo hin'kwasvu svò qambhiwa hi yena.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 28
+    Hin'kwavu vanhu vani nfanelo ya ku, è mahanyeleni ya siku ni siku, à misaveni hin'kwayu, ku ni nawu ni mafumele ya ku yelana ni svi leleto svà Xiphumelelanu lèxi, a kuvé kuta koteka ku vanhu va hanya ndzeni ka tinfanelo ni nkhululeko lesvi svi haxiwaka è ka papela leli.
+  
+    ARTIGO 29
+    
+      
+        A munhu à ni ti n'sindzisa ndzeni ka ma hanyele ya tiku, handle ka ti nsindzisa leti a svi koteki a ku bzàla ni ku hluvukisa a wu munhu làkwe.
+      
+      
+        A svi faneli ku a munhu a tsemeliwa ndzelekani è ka ku hanya ka ti nfanelo ni wu khululeki lèli li hàxiwaka hi xipfumelelanu lèxi; ntsèna svi nga koteka lòko a mahanyele kumbe ma mahele làwa ma kongoma ku thikameza ti nfanelo ni wu khululeki là van'wani ndzeni ka nawù.
+      
+      
+        A ti nfanelo ni wu khululeki lèli a li faneli ku hanyiwa hi ndlela ya ku djikisa a nkongometo ni ma sungulo ya Nthlanganu wa Matiku.
+      
+    
+  
+    ARTIGO 30
+    Svà yalisiwa ku tirhisa xileleto xihi na xihi xa xipfumelelanu lexi hi ndlela ya ku a munhu, nthlanganu wa vanhu kumbe nfumu wa tiku lihi na lihi, à yendla svi yendlo lè svi kongomaku ku hahlula ti nfanelo ni wu khululeki lèli li haxiwaku è ka xipfumelelanu lexi.
+