simplificator-babel 0.0.4

data/lib/data/udhr_txt/udhr_quy.txt

@@ -0,0 +1,221 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Quechua, Ayacucho
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+
+    Chunka punchaw diciembre killapim 1948 watapi Hukllawasqa Nacionkuna huñunakuspanku allinmi nirqaku hinaspam reqsichirqaku runakunapa lliw derechonkunata, chaymi kay librochapi tukuy nisqanku kachkan.
+    Chay hatun huñunakuypim rimanakurgaku lliw Runakunapa Derechonkuna sapakama nacionkunapi reqsichisqa, yachachisqa hinaspa leesqa kananpaq, reqsichisqamá kanan tukuy rikchaq yachay wasikunapipas, chaynataqa rurana chay nacionkunapa mana imayna kasqantapas qawaspam.
+  HUKLLAWASQA NACIONKUNAPA REQSICHISQAN LLAPA RUNAKUNAPA DERECHONKUNA
+    Qallariynin
+    QAWARISUNYA: Libre kawsakuywan kay pachapi tukuy imapi hawka kawsakuyqa sumaq sapichasqam kachkan kaykunapi: Lliw runakunaqa mamanchikpa wachakuwasqanchikmantapunim mana pipapas usuchisqan allin qawasqa hinaspa igual derechoyoq kananchik.
+    QAWARISUNYA: Runakunam tukuy mana allin ruwaykunaman chayarunku, runapa derechonkunata mana sumaqta reqsispanku otaq yachachkaspankupas chaykunata mana kaqpaqpas hapispanku, lliw runakunam munanchik hamuq punchawkunapi allin kawsakuyta; tukuy manchakuykuna hinaspa muchuyllapi wakcha kaykuna chinkaruptinqa lliw runakunam mana manchakuspaña rimarisun imam umanchikpi kaqta, mana manchakuspataqmi chaskisun imam yachay munasqanchiktapas.
+    QAWARISUNYA: Kananmi Runakunapa Derechon waqaychaq munayniyoq kamachikuykuna, chay kamachikuykunam mana pimanpas sayapakuspa yanapanan derechon valechiy munaq sarutyasqa hinaspa usuchisqa runakunata.
+    QAWARISUNYA: Kay pachapi nacionkuna amistadta armanankupaqmi sonqonchikpi munaypaq-munananchik hinaspam chay munayta cheqechinanchik.
+    QAWARISUNYA: Huñunasqaman perteneceq nacionkunam kay qellqapi cheqapyachirqaku Iliw runakunapa derechonpi creesqankuta hinaspam rimanakurqaku runakunaqa qari kaspapas otaq warmi kaspapas igual derechoyoqkama kasqan reqsichiyta. Tukuy chaykunata sumaqta yachaykuspaqa libre kawsakuyninchikpa kallpanchasqanmi aswan sumaqtaraq llamkasunchik llaqtanchik hatunyananpaq.
+    QAWARISUNYA: Huñunasqaman perteneceq nacionkunam rimanakurunku lliw runakunapa derechonchikqa hinaspa libre kayninchikqa llapallanpa allin chaskisqan kananpaq.
+    QAWARISU NYA: Runakunapa derechonchikwan libre kayninchik allin reqsisqa kaspaqa cheqapmi kanqa.
+    HATUN HUÑUNAKUYPI RUNAKUNAPA DERECHON REQSICHISQA KASQANMANTA
+    Hatun rimanakuyman lliw nacionkunamanta hamuqkunam kay qellqapi reqsichinku lliw mundontin runakunapa derechonkunata, chaynapi runakuna maypiña yachaspapas kay qeliqata qawaspanku respetayta hinaspa libre kawsakuyta yachanankupaq; atisqankuman hinam wakinkunamanpas reqsichinqaku tukuy kaykuna cheqappuni kananpaq; kaykunataqa ruwanqaku hukllawasqaman perteneceq nacionkunapi kawsaqkunam otaq kay nacionkunapa amparonpi kaqkunam.
+  
+    PUNTA KAQ (1)
+    Lliw runakunam nacesqanchikmantapacha libre kanchik, lliw derechonchikpipas iguallataqmi kanchik. Yuyayniyoq kasqanchikraykum hawkalla aylluntin hina kawsayta debenchik llapa runakunawan.
+  
+    ISKAY KAQ (2)
+    Kay qellqapi tarikuq derechonchikmanta yachachikuykunaqa lliwchanchikpaqmi, manam imananchu huk runapa imayrikuq kayninpas nitaq qari warmi kayninpas nitaq imayna rimasqanpas nitaq ima diospi creesqanpas, manam imananchu imayna formapi gobierno kananpaq piensasqankunapas nitaq maylawmanta kasqanpas nitaq wakcha-apu kasqanpas nitaq imaynaña kasqanpas.
+    Lliw nacionkunam libre kaspapas otaq mana libre kaspapas imaymana rikchaq gobiernoyoq kanchik, wakinñataqmi huk nacionkunaman hapipasqa kanku, ichaqa imaynaña kaspapas manam hukmanpaq qawasqachu kananchik.
+  
+    KIMSA KAQ (3)
+    Lliw runakunam derechoyoq kanchik kawsananchikpaq libre kananchikpaq hinaspa waqaychasqa kananchikpaq.
+  
+    TAWA KAQ (4)
+    Manam pipas usurpasqa sirvienteqa kachwanchu, tukuy formapi prohibisqam runakunata dueñochakuruspa sirvichikuyqa hinaspa runa rantinakuyqa.
+  
+    PICHQA KAQ (5)
+    Manam pipas imaymana ñakariykunaman churasqaqa kachwanchu, manataqmi runa kayninchikta penqayman churaykuspa castigasqaqa kachwanchu.
+  
+    SOQTA KAQ (6)
+    Lliw runakunam maypiña tarikuspapas derechoyoq kanchik ima juiciopipas valechikunanchikpaq.
+  
+    QANCHIS KAQ (7)
+    Lliw runakunam derechoyoq kanchik igualkama leypapas chaskisqan kananchikpaq, leyqa mana pimanpas sayapakuspanmi amparawananchik. Kantaqmi derechonchik kay yachachikuykunata mana kasukuspa contranchikpi sayariy munaqkunamanta. Derechoyoqtaqmi kanchik kay yachachikuykuna qonqayta pantaypi kaptin leypa waqaychasqan kananchikpaqpas.
+  
+    PUSAQ KAQ (8)
+    Lliw runakunam derechoyoq kanchik justiciapi uyarisqa kaspanchik amparachikunanchikpaq, leyman hina derechonchikpa contranpi ruwaqkunamantam waqaychasqa kananchik.
+  
+    ISQON KAQ (9)
+    Faltanta mana sumaqta yachachkaspaqa manam pipas detenesqaqa, presochasqaqa nitaq hukláw nacionman qarqosqaqa kanmanchu.
+  
+    CHUNKA KAQ (10)
+    Lliw runakunam igual kasqanchikrayku mana sayapakuq justiciawan uyarichikunanchikpaq derechoyoq kanchik, derechoyoqmi kanchik juiciopi ima deberninchikpas otaq derechonchikpas yachananchikpaq. Imamanta tumpasqa karuspapas yachananchikpaqmi sumaqta qawachiwananchik.
+  
+    CHUNKA HUKNIYOQ (11)
+    
+      
+	LIiw runakunam ima huchamanta tumpasqa kaspanchikpas inocente kasqanchik valechikunanchikpaq derechoyoq kanchik, leyman hina juiciopi huchayoq kasqanchikta tarinankukama. Chay juiciopipas kanmi derechonchik garantiata chaskispanchik cheqaptapuni difiendesqa kananchikpaq.
+      
+      
+	Huk runapa imapas ruwarusqanmantaqa manam sentenciaruspanku castiganmankuchu sichum chay ruwasqan punchawkunapi manaraq ley lloqsispa delito kasqanta qawachichkaptinqa. Castigasqaqa kanqa chay hucha ruwasqan punchawkunapi leyman hina castigokunallawanmi.
+      
+    
+  
+    CHUNKA ISKAYNIYOQ (12)
+    Manam pipas yanqapas yanqaqa chaqwanmanchu vidanchiktaqa nitaq ayllunchikkunapatapas, manam yanqapuniqa yaykukuykunmanchu wasinchikmanpas, manataqmi cartanchiktapas yanqaqa pipas Ieekurunmanchu. Lliwmi derechoyoq kanchik kaykunamanta leywan amparachikunanchikpaq.
+  
+    CHUNKA KIMSAYOQ (13)
+    
+      
+	Lliw runakunam maypipas purinanchikpaq derechoyoq kanchik, derechoyoqtaqmi kanchik nacionninchikpiqa maypi wasichakunapaqpas.
+      
+      
+	Lliw runakunapam derecho kapuwanchik kikin nacionninchikmanta otaq maylaw nacionmantapas lloqsinanchikpaq hinaspa kikin nacionninchikman kutimunanchikpaq.
+      
+    
+  
+    CHUNKA TAWAYOQ (14)
+    
+      
+	Sichum huk runa persiguisqa kanman nacionninpa gobiernon hina mana piensasqanrayku, hinaspaqa payqa derechoyoqmi huklaw nacionman ayqekuspa amparasqa kananpaq.
+      
+      
+	Nacionninpi cheqap hucha rurarusqanmanta justiciapa qatikachasqan runaqa manam runakunapa derechonman hapipakunmanchu huklaw nacionman ayqekuspa chaypiña libre kawsakunanpaq.
+      
+    
+  
+    CHUNKA PICHQAYOQ (15)
+    
+      
+	Sapakama runakunam derechoyoq kanchik huk nacionman pertenecenanchikpaq.
+      
+      
+	Kay derechonchiktaqa manam pipas yanqamantaqa qechuwachwanchu. Kantaqmi derechonchik nacionmanta cambiakuyta munaptinchik mana pipas harkakuwananchikpaq.
+      
+    
+  
+    CHUNKA SOQTAYOQ (16)
+    
+      
+	Qaripas warmipas casarakuy tiempoman chayaruptinchikqa kanñam derechonchik casarakuspanchik familiayoq kananchikpaq, manam imananchu ima castamantam otaq maylawmantam kayninchikpas, qaripas warmipas igual derechoyoqmi kanchik casado kayninchikpi allin kawsakunanchikpaq chaynataq rakinakunanchikpaqpas.
+      
+      
+	Qaripas warmipas mana munaspaqa manam casarakuchwanchu.
+      
+      
+	Tayta-mamam llapa familiantin estadopa waqaychasqan kananchikpaq derechoyoq kanchik, ñoqanchikqariki nacionta wiñachiq huk hatun ayllum kanchik.
+      
+    
+  
+    CHUNKA QANCHISNIYOQ (17)
+    
+      
+	Lliwmi derechoyoq kanchik sapallanchikpas otaq iskay kimsa runakunawan kuskapas kapuqniyoq kananchikpaq.
+      
+      
+	Manam kapuqninchiktaqa yanqaqa pipas qechuwachwanchu.
+      
+    
+  
+    CHUNKA PUSAQNIYOQ (18)
+    Lliw runakunam derechoyoq kanchik imayna formapipas piensananchikpaq, conciencianchikman hina kawsakunanchikpaq hinaspa ima diospi creenanchikpaqpas. Kay derechonchikman hinaqa librem kanchik ima religiontapas chaskinanchikpaq hinaspa imayna formapipas creesqanchikta ruwananchikpaq. Sapallanchikpipas otaq huk huñunakuypipas ruwachwanmi chay creesqanchiktaqa hinaspapas yachachichwanmi wasinchikpi otaq maypipas.
+  
+    CHUNKA ISQONNIYOQ (19)
+    Lliw runakunam imayna piensasqanchiktapas rimarinanchikpaq derechoyoq kanchik, erechoyoqtaqmi kanchik mana pipa harkakusqan chaykunata willakunanchikpaqpas, chaskichwantaqmi hukkunapa piensasqantapas.
+  
+    ISKAY CHUNKA (20)
+    
+      
+	Kanmi derechonchik huñunakunapaq chaynataq ima huñunakuyta hawkalla hatarichinapaqpas.
+      
+      
+	Manam pipas obligasqaqa kachwanchu ima huñunakuymanpas mana munastin pertenecenanchikpaqqa.
+      
+    
+  
+    ISKAY CHUNKA HUKNIYOQ (21)
+    
+      
+	Lliw runakunam derechoyoq kanchik nacionninchikpa gobiernonpi servikunanchikpaq, chaytaqa rurachwanmi kikinchikpunipas otaq munasqanchikta akllaspapas.
+      
+      
+	Lliw runakunam igual derechoyoq kanchik gobiernonchikpa atiendenan wasikunaman yaykuspa chaypi atiendechikunanchikpaq.
+      
+      
+	Gobiernopa atiyninqa kachkan lliw llaqtakuna munaspanchik chay autoridadta qoptillanchikmi, chay munasqanchiktam reqsichinchik librepuni votaspanchik; chay vototam ruwayta debenchik mana pipa yachasqanta chaynapi munasqanchikpaq votananchikpaq.
+      
+    
+  
+    ISKAY CHUNKA ISKAYNIYOQ (22)
+    Llapallan runakunam derechoyoq kanchik educacionpi, kupuqninchikpi hinaspa imayna kawsayninchikpipas amparasqa kananchikpaq chaynapi tukuy allin kayman chayananchikpaq. Chay seguridadtam chaskinchik kaykunawan: Gobiernom organizasqa kaspan ñoqanchikpaq atisqanta ruranan imakunam nacionninchikpi kaqkunawan, allinninchikpaqmi ruranan kallpanman hina otaq huklaw nacionkunapa yanapasqanpas.
+  
+    ISKAY CHUNKA KIMSAYOQ (23)
+    
+      
+	LIiw runakunam munasqanchikpi iiamkananchikpaq derechoyoq kanchik, derechoyoqtaqmi kanchik mana ilamkayniyoqkunapas llarnkayta maskaspa tarinanchikpaq, manam pipas munarispanqa qarqowachwanchu llamkayninchikmantaqa.
+      
+      
+	LIiw runakunam derechoyoq kanchik mana ima sayapakuykunawan trabajonchikman hina pago chaskinanchikpaq.
+      
+      
+	Lliw runakunam derechoyoq kanchik sasapas facilpas iiarnkasqanchikman hina pagonchik chaskinanchikpaq, chaynapi allin kawsakuyman hina familiantin allin kawsananchikpaq; mana chayqa chaskinam yanapakuyta chaypaq hina hatarichisqa yanapakuqkunamanta.
+      
+      
+	Lliw runakunam derechoyoq kanchik lamkaq-masinchikkunaWan grupota formaspa otaq chayna grupokunaman pertenecespa derechonchik vechikunanchikpaq.
+      
+    
+  
+    ISKAY CHUNKA TAWAYOQ (24)
+    Lliw runakunam derechoyoq kanchik samananchikpaq hinaspa samarispa asirikunanchikpaq, derechoyoqtaqmi kanchik atisqanchikman hinalla sapa punchaw llamkananchikpaqpas hinaspa vacacionalninchik chaskinanchikpaqpas.
+  
+    ISKAY CHUNKA PICHQAYOQ (25)
+    
+      
+	Lliw runakunam derechoyoq kanchik allin kawsayta tarispa familiantin allin mikusqa, allin pachasqa hinaspa sano kawsakunapaq. Derechoyoqtaqmi kanchik amparasqa kananchikpaq, invalido kaspapas, viudo otaq viuda kaspapas, machu otaq paya kaspapas; derechoyoqtaqmi kanchik trabajota mana tarispapas otaq qonqayta ima mantenikunanchikpaq kaqta pierderuspapas amparasqa kananchikpaq.
+      
+      
+	Wiksayoq warmikunapas chaynataq warmachakunapas derechoyoqmi kanku allin mantienesqa kanankupaq. Casadómanta otaq mana casadomanta kaspapas lliw warmachakunaqa igual derechoyoqmi kanku amparasqa kanankupaq.
+      
+    
+  
+    ISKAY CHUNKA SOQTAYOQ (26)
+    
+      
+	Lliw runakunam derechoyoq kanchik educasqa kananchikpaq. Mana qollqellapaqmi primariaqa chaymi obligatorio primariayoqllapas lliw kanankupaq. Allin notanchikman hinaqa lliwmi mastaraq educakuchwanchik chaynapi imam munasqanchikman chayananchikpaq.
+      
+      
+	Educacionpa rurunqa kanan runakunapa allin kawsakuyninmi hinaspa lliw derechonkuna sumaq reqsiymi chaynapi libre kaynin allin respetasqa kananpaq. Hawkalla kaspanchikmi comprendenakunanchik huklaw nacionkunawan, wakin castakunawan hinaspa ima diospi creeqkunawanpas. Huñunasqa nacionkunatapas yanapananchikmi tukuy kay pachapi hawka kawsakuy kananpaq.
+      
+      
+	Tayta-mamakunaqa derechoyoqmi kanchik imayna educacionta familianchik chaskinanpaqpas.
+      
+    
+  
+    ISKAY CHUNKA QANCHISNIYOQ (27)
+    
+      
+	LIiw runakunam derechoyoq kanchik maymi yachasqanchikpi ima ruray kaptinpas yanapakunanchikpaq. Yanapakuchwanmi tukuy imapi llaqtanchik sumaqílataña wiñananpaq hinaspapas derechoyoqmi kanchik chay llaqtapa imapas qowasqanchikta chaskikunapaq.
+      
+      
+	Sichum umallanchikmanta imapas valorniyoq kaqta horqoruchwan otaq pipapas manaraq rurasqanta imatapas chayraq ruwaruchwan, hinaspaqa derechoyoqmi kanchik chay paqarichisqanchikkunapa valorniyoq kasqanta amparachinanchikpaq.
+      
+    
+  
+    ISKAY CHUNKA PUSAQNIYOQ (28)
+    Derechoyoqmi kanchik nacionninchikpi hinaspa lIiw nacionkunapipas runakunapa derechon valechiq organizacion kananpaq, chaynapi kay tukuy qawasqanchik derechonchik hinaspa libre kasqanchik haypananchikpaq.
+  
+    ISKAY CHUNKA ISQONNIYOQ (29)
+    
+      
+	Lliw runakunam llaqtanchikpi qespinchik, chayraykum llaqtanchikpaq deberniyoq kanchik.
+      
+      
+	Derechonchik otaq libre kayninchik valechikunanchikmantaqa leyllam harkakuwachwan, chaynaqa kanman wakinpa derechonkuna otaq libre kayninku mana usurpasqa kananpaqmi, chaynapi chaqwakuna mana kananpaq. Chaynapitaq lliw runakunaqa sapakama kikin nacionninchikpi hawkalla kawsakunanchikpaq.
+      
+      
+	Kay lliw derechonchikqa otaq libre kayninchikqa manam valechisqaqa kanmanchu, sichum imayna formapipas hukllawasqa nacionkunapa munasqanpa contranpi kaspaqa.
+      
+    
+  
+    KIMSA CHUNKA (30)
+    Kay qelíqapa nisqankunaman hapipakuspaqa manam pipas otaq gobiernopas imatapas ruwanmanchu, derechonchikta hinaspa libre kayninchikta usurpanankupaqa.
+  

data/lib/data/udhr_txt/udhr_quz.txt

@@ -0,0 +1,223 @@
+Universal Declaration of Human Rights - Quechua, Cusco
+© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights
+This plain text version prepared by the “UDHR in Unicode”
+project, http://www.unicode.org/udhr.
+---
+
+PACHATIN LLAQTAKUNAPI RUNAQ ALLIN KANANPAQ JATUN KAMACHIKUY
+    [Preamble]
+    Pachantin ayllu wawaq allin kausaypi kananta yuyaykuspan, kay kamachikuy paqarin. Runaq kausay qasi kusi kausaypi kananpaq, tukuy llakipi kaspapas "justicia" taripananpaq. Kikin runakayninta runa masinkunawan reqsichispa kausananpaq.
+    Runaq runa kayninta sarunchasqata rikuspan, wakin ima mil lay salqa runakunaq runa masinta ku'muchisqanta, waqachisqanta rikuspan, kay ancha sut'i kamachikuykuna rikhurin, ashwan allin, ashwan sumaq kausay runaq taripananpaq; mana imamanta manchakuspa, mana yarqayta muchuspa, sut'i simipi rimarispa qasi kausaypi kananpaq.
+    Runapaqpuni tukuy ima allinkunapas kamasqa karqan. Chay kamasqa kasqanta reqsispan; "derechon" kasqanta yachaspan kay simikuna kamakun qharipas warmipas kushkachasqalla kausanankupaq, sapa p'unchay ashwanta jananchakuspa. Kausanankupaq: paykuna ukhupipas, llapa ayllu runa uldiupipas, sapanka runataqmi tukuy llakimanta qespisqalla purikunan, llapa "mundo" pachantinman qasi kausay mast'arikunanpaq.
+    Teqse muyuntin "munduq" "estadonkuna" juñuykunakuspan, ancha allinta rimanakunku "Organización de las Naciones Unidas" sutita churaykukuspa. Jina sumaqta, allinta yuyayukuspataq, ruwaspataq, juq sonqolla kamachinakunku yanapanakunankupaq, runaq runakayninta, qespesqa kayninta, tukuy "derechunta" junt'achinankupaq.
+    Chay rimasqanku junt'akunanpaqtaqmi, jatun "Asamblea" nisqa, ancha sut'inta qowanchis kay "Declaración Universal de los Derechos Humanos" qelqapi, llapa llaqtakuna ch'ullallata yuyaykuspa runaq allinkayninta tajyachinanpaq, chay allin kamachikuy simikuna junt 'akunanpaq.
+    Kaqllataqmi reqsichina, yachachina qhipa wiñay runamanpas, waynakunamanpas ashwan allinta paykuna junt'achinanpaq ashwan allin yuyaytawanpas yapanankupaq, kikin "nacion-ninkupipas", pachantin nacionkunapipas.
+    JATUN RIMANAKUYPI CHANINCHASQA KAMACHIKUY
+  
+    JUQ ÑIQEN (1)
+    Llapa runan kay pachapi paqarin qispisqa, "libre" flisqa, allin kausaypi, chaninchasqa kausaypi kananpaq, yuyayniyoq, yachayniyoq runa kasqanman jina. Llapa runamasinwantaqmi wauqentin jina munanakunan.
+  
+    ISHKAY ÑIQEN (2)
+    Kay jatun kamachikuyqa llapa runapaqmi, qasilla qespisqalla purikunanpaq, pipas kachun, mistipas, runapas, yuraqpas yanapas; warmipas, qharipas. Taytachakuna mamachakunapi i-ñiqpas. Pacha Mama yupaychaqpas; imayna yuyaykuq runapas. May llaqtayoqpas; wajchapas, qhapaqpas.
+    
+  
+    KINSA ÑIQEN (3)
+    Llapan runan kausaypachapaq kamasqa, mana piqpa rimapayasqantaqmi purikunan kausanan p 'unchaykama.
+  
+    TAWA ÑIQEN (4)
+    Manan pipas runaq chitasqan kamachipi puriyta atinchu. Runawan yanachikuyqa unayñan tukukapun, kay "Declaración de los Derechos Humanostaq" chaninchan chay tukukuyninta, wiñaypaq. Yanachikuyqa qonqaypachaman churasqan kapun.
+  
+    PHISQA ÑIQEN (5)
+    Manan pipas, peqpapas, k'irisqan, muchuchisqan, k'umuchisqan kananchu.
+  
+    SOQTA ÑIQEN (6)
+    Llapa runaq "derechunmi", maypipas runa jina "respetasqa" kananpaq.
+  
+    QANCHIS ÑIQEN (7)
+    Leypaq-qa, jatun kamachikuypaq-qa llapa runapas kikillan, "igual-lían kanchis; mana pitapas ajílaspa, mana pitapas t'aqarparispa.
+  
+    PUSAQ ÑIQEN (8)
+    Llapa runapaq churasqan sapanka "nacionpi", jatun llaqtapi "tribunalkuna", "leywan", "amparakunanpaq" piña mayña runakayninta sarunchayta munaqtinpas.
+  
+    ISQON ÑIQEN (9)
+    Manan pipas yanqa qasinmantaqa muchuy wasipi wesq'asqapas, Ilaqtanmanta qarqosqapas kayta atinchu.
+  
+    CHUNKA ÑIQEN (10)
+    Llapa runapas, imamantaña juchachasqa kaspapas, "tribunalpa" uyarisqanmi kanan; chayman jina juchayoq kasqanpas, mana juchayoq kasqanpaq yachakunanpaq.
+  
+    CHUNKA JUQNIYOQ ÑIQEN (11)
+    
+      
+	Jayk'an juchachasqa runaq-qa, kanmi "derechon" manan juchayoqcho kani, ninanpaq "justicia" taripanankama.
+      
+      
+	Allin ch'uyaman "justicia" chayaspa, ima muchuymanpas churana, juchanman jina.
+      
+    
+  
+    CHUNKA ISHKAYNIYOQ ÑIQEN (12)
+    Manan piqpa imayna kausakusqantapas tapupakuyta atinchischo. Manataqmi imaynatas warminwan, wawankunawan tiyan chaytapas yachayta munananchischu. Manan runaq allin kasqanta, "honranta", allin runa kasqanta panpachanachu; Chaykuna ruwasqamantaqa "leymi" muchuchinan. Chay tukuywanpis, manan pipas qelqa apachisqanchista, "carta" chaskinanchista pakallapi, mana yachasqanchis "liita" yachayta atinchu. Llapa runan chay mana chaninmanta "libre" l:anan, "leypa" "protejisqan
+  
+    CHUNKA KINSAYOQ ÑIQEN (13)
+    
+      
+	Llapa runan may munasqantapas purikunan, tiyananpaqtaq may llaqtatapas, may cheqastapas aj llakunan.
+      
+      
+	"Nacion-ninmanta" lloqsispapas kaqmi kutiykampuyta atillantaq.
+      
+    
+  
+    CHUNKA TAWAYOQ ÑIQEN (14)
+    
+      
+	Cheqnisqaña, qatiykachasqaña kaspapas, piqpa wasinpipas, maypipas pakuykukuyta atinmi, may "nacionpipas", may llaqtapipas, may cheqaspipas.
+      
+      
+	Manan "común" juchayuqman aypanchu kay "derecho".
+      
+    
+  
+    CHUNKA PHISQAYOQ ÑIQEN (15)
+    
+      
+	Llapa runakunaq "derechunmí juj nacionalidadniyoq" kay. Llapataqmi mayqen naciontapas tiyananpaq ajllakuyta atin. Chaymantaqa manan pipas jark'akuyta atinchu.
+      
+      
+	Manataqmi pipas, maypas "nacionalidadninchista" qechuyta atinchu, nitaq juj "nacionalidad" aj llakunanchista tatichiyta atinchu.
+      
+    
+  
+    CHUNKA SOQTAYOQ ÑIQEN (16)
+    
+      
+	Qharipas warmipas junt'asqa watanman chayaspaqa "casarakuyta" atin piwanpas maywanpas, mana piqpa jark'akusqan, yuraqwanña yanawanña, paykuna pura tinkuku, munanakunku chayqa.
+      
+      
+	Warmi qhari wawakunantin tiyaspataqmi allin rimanakuypi tiyananku, kikin "derechuyoq" juj sonqolla tiyaspapis, t'aqanakuspapis.
+      
+      
+	[Missing?]
+      
+    
+  
+    CHUNKA QANCHISNIYOQ ÑIQEN (17)
+    
+      
+	Llapa runaqmi kanan jallp'apas, wasipas, tukuy ima kausaypas, pay sapanpa, llank'ananpaqpas, wakipi llank'ananpaqpas.
+      
+      
+	Manan piqpa kaqninpas qechuy atikunchu.
+      
+    
+  
+    CHUNKA PUSAQNIYOQ ÑIQEN (18)
+    Llapa runan yuyaykukuyta, jamut'ayta atin yuyaychakusqanman jina. Manan pipas chaytaqa jark'ayta atinmanchu. Kaqtaqmi ima "religionpipas" kausayta atin tukuy runaq yachashasqan.
+  
+    CHUNKA ISQONNIYOQ ÑIQEN (19)
+    Tukuy runapas umanpi yuyaykusqantan rimarinan manapitapas manchakuspa. Yuyaykusqantataqmi pachantin runaman, teqsi muyuntin, lluy "munduntin" runaman riqsichinan yachananpaq. Sut'in rimaqtan pacha kamaq taytachapas yanapan. Chay yuyaykukusqanmantaqa, ruwasqanmantaqa manan pipas cheqniytapas, juchachaytapas atinchu.
+  
+    ISKAYCHUNKA ÑIQEN (20)
+    
+      
+	Pi runapas, may runapas juñunakuytaqa atinmi. Runa juñunakuyqa kananpunin; allin rimanakuypaq, sumaq rimanakuypaq-qa.
+      
+      
+	Ichaqa, manataqmi pipas tanqasqaqa, mat'isqaqa, ima juñunakuymanpas jaykunanchu.
+      
+    
+  
+    ISKAYCHUNKA JUJNIYOQ ÑIQEN (21)
+    
+      
+	Llapa runapas atinmi llaqtanta "nacionninta" kamachiyta; chaypaq ajílasqa, chaypaq churasqa kaspaqa; pay kikinpas, mashki mink'anta churaspapas.
+      
+      
+	Kushkallan llapa runapas kanchis, llapataqmi kamachikuq kaytapas atinchi Llaqtaq munayninmi kamachikuqtaqa jurqon, llapa runamante jujta ajílaspa sumaq jatun rimanakuypi, "eleccionispí ajílaspa.
+      
+      
+	[Missing?]
+      
+    
+  
+    ISHKAY CHUNKA ISHKAYNIYOQ ÑIQEN (22)
+    Llapa runan, imaynan kausasqanman jina llaqtanwan, "nacionninwan" qochikunan mikhuytapas, tukuy ima kausaytapas; yachaytawanpas, yachayninman yapananpaq, chaywantaq jananchasqa runa kananpaq.
+  
+    ISHKAYCHUNKA KINSAYOQ ÑIQEN (23)
+    
+      
+	Llapa runapaq kamasqan llank'ayqa, sapanka runataqmi ajllakunan iman munasqan llank'ayta.
+      
+      
+	Tukuymi llank'ananpaq yanapasqa kanan. Yanqa, qasi kaytaqa mana runa atinchu. Runaqa chanintan, llank'asqanman jina chaskinan "salariontaqa".
+      
+      
+	Llapa runan chaskinan kallpanpa chanintaqa, paypa kausananpaq jina; warminpa, wawankunaq kausananpaq jina. Manachaytaqmi llaqta runa yanapanan.
+      
+      
+	Tukuy runan "sindicato" "organizayta" atin; jinallataq "sindicalizado" "derechun" "respetachinanpaq".
+      
+    
+  
+    ISHKAYCHUNKA TAWAYOQ ÑIQEN (24)
+    Llapa llank'aq runapaqmi samana p'unchayqa churasqa. Kikillantaqmi, kaqllataqmi "vacaciones" ñisqa, sapa wata aslíapas juj killa samayniyoq kanan mana llankaspa "pagasqa".
+  
+    ISHKAYCHUNKA PHISQAYOQ ÑIQEN (25)
+    
+      
+	Llapa runapaqmi kanan allin kausay, kaqllataq warminpaqpas, wawankunapaqpas. Kananmi mikliunanpas, wasinpas, p 'achanpas; kanantaqmi janpiqnin "medicupas". "Seguro Socialpas" kananmi paypaq-qa mana llank'ayta atiqtin, onqoqtin; warmin wañuqtin, ima llakipiña kaqtinpas.
+      
+      
+	Wachakoq warmiqa rikusqan qhawasqan kanan. Wawakunapas kaqllataqmi kanan; "Casadoq" wawanpas, mana "casadoq" wawanpas.
+      
+    
+  
+    ISHKAYCHUNKA SOQTAYOQ ÑIQEN (26)
+    
+      
+	Tukuy runapaq churasqan "escuela", "colegio", "educación", llapataqmi chaykunata chaskinan mana qolqellamanta.
+      
+      
+	Jatun yachaywasimantaqmi jaykunan ashwan umayuq, yuyayniyoq, jamautayoq jina.
+      
+      
+	"Educacionqa" llapa runaq ashwan allinruna kananpaqmi, llapa runamasintin munanakunanpaqmj, maymantaña kaqtinpas, may llaqtayuqña kaqtinpas.
+      
+    
+  
+    ISHKAYCHUNKA QANCHISNIYOQ ÑIQEN (27)
+    
+      
+	Llapa runan reqsinan jatun yachayniyoqpa yachayninkunata, chaymi "ciencia" nisqa, llapan reqsinan tukuy sumaq ruwaykunata: "artes" sutiyoq.
+      
+      
+	Llapa runan yachanan, aypanan jatun yachay, kausay yachay, ashwan jatun "filosofía" nisqa jamutay kuraq yachayta.
+      
+    
+  
+    ISHKAYCHUNKA PUSAQNIYOQ ÑIQEN (28)
+    Sapanka runan munannanchis kay jatun kamachikuy simikunaq juntakunanta, llapa pachantin, "munduntin" llaqtakunapi.
+  
+    ISHKAYCHUNKA ISHQONNIYOQ ÑIQEN (29)
+    
+      
+	Ayllunchispi kausaq runataqa, llaqtanchis runataqa, anchatan, munana, yupaychana; ayllun, llaqtan sapanka runatapas uywawanchis, wawanmi kanchis.
+      
+      
+	[Missing?]
+      
+      
+	[Missing?]
+      
+    
+  
+    KINSACHUNKA ÑIQEN (30)
+    Kay jatun kamachikuy simikunaqa manan juj runallapaqchu; manataqmi "nacionkunaq" kamacheqkunallapaqchu, llapa runaq allinninpaqmi, pachantin llaqtakunapitaqmi junt'akunan.
+  
+    ÑAUPAQ NISQA SIMIKUNA
+    Perú "paisninchisqa" "munduntinpi paiskunamanta" ashwan ashkha rijchayniyoqmi, chay raykupischá llapa runaq sonqonman chayan, chaypistaqchá ch'ulla kausayllapi kan runaq llaqtan.
+    Kay "nacionninchispin" imaymana rijch 'aq runapas; imaymana simi rimaqpas; imaymana yachayniyoqpas juñuykunakun kushka, ancha unay watakunamantaña. Yunkayoq, qhiswayoq, punakunayoq ancha jatun jallp'api.
+    Chaymi kay "patriapi" tiyaq "peruano" runamasinchiskunaqa, kausayninku allin ñanman churay munaqkunaqa, sapa kuti, sapa p'unchay sumaq rimanakuypi kanan, sonqonkuq ashwan allinta tinkunanpaq, ñaupa pacha allin runakuna jina kausananpaq.
+    Kunan kamachiqninchis "gobiernon" musoq kausayman jaykunanchista munan; ashwan k'apaj chaninchasqa allin kausaypi kananchista munan. Jinataqmi juñunaykusqa "nacionkunata", "Naciones Unidas" nisqata, tawachunka watanpi, jaywarin kay runasimiman t'ijrasqa JATUN KAMACHIKUYTA, "Declaración Universal de los Derechos Humanos" nisqata.
+    Wakin pisi runakunallaq rimasqan simikunamanwanpas t'ijrakunmi kay nisqanchis Jatun Kamachikuyqa, mana piqpa kausaynin, mana piqpa yachaynin tanqasqa, wijch'urparisqa kananpaq; llapa jatun suyunchispi tantaykusqa llaqtakunaq jananchakunanpaq. Kayta ruwaspan "gobiernonchispa" allin yuyaykusqanta, tukuy sonqota churaspa, Perú kamachisqanta sut 'inchasun. Runasimipi rimaspan pachantin llaqtakunawan rimanakusun.
+