scylla 0.8.32 → 0.9.0

data/source_texts/polish.txt

@@ -1,1014 +0,0 @@
-
-
-
-'''Polska''', '''Rzeczpospolita Polska''' –  położone w http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/gegn23wp48.pdf.., między  na północy a  i  na południu w dorzeczu  i . Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38 milionów ludzi, zajmuje pod względem zaludnienia 34. miejsce na świecieNationMaster.com 2003–2007, ., a szóste w Unii Europejskiej.
-
-Od zachodu graniczy z , od południa z  i , od wschodu z  i , od północnego wschodu z  oraz od północy z  eksklawą o nazwie . Ponadto większość północnej granicy Polski wyznacza wybrzeże . Polska  na Bałtyku graniczy ze strefami  i .
-
- jest szybko rozwijającym się państwem, członkiem wielu organizacji międzynarodowych. Polska należy do , , , , , , , , ,  oraz . Polska jest jednym z założycieli organizacji takich jak:  (opuszczone w 2004 r.), ,  czy . Ponadto Polska należy do  oraz stara się o wejście do  i .
-
-== Etymologia ==
-
-Źródłem nazwy Polska jest prawdopodobnie nazwa  plemienia  (''Polanie'')W '''' (ok. 1000) występuje łacińska forma ''Polani'', w ''Kronice''  (1002) – Poleni.. Nazwa Polan z kolei pochodzi od indoeuropejskiego wyrazu ''pole'', oznaczającego ''pole uprawne'' lub otwartą przestrzeń. Nazwa ''Polska'' zaczęła być używana w odniesieniu do całego  w XI wieku i funkcjonowała pierwotnie jako forma określenia „ziemia polska” (łac. ''terra Poloniæ''). Zarówno własne nazwy Polski i Polaków (y) jak i większość nazw nadawanych im w innych językach (y) wywodzą się z tego źródła.
-
-== Historia ==
-
-Za datę utworzenia państwa polskiego najczęściej przyjmowany jest rok 966, kiedy władca  . W roku 1025 władca Polski uzyskał tytuł ewski. Od końca XIII wieku na tron polski często wybierano . W 1569 roku, po wygaśnięciu trwającej od 1386 unii dynastycznej z  oba kraje zdecydowały się na . Nowe państwo nosiło nazwę .
-
-W latach 1772–1795 ziemie Rzeczypospolitej zostały rozdzielone przez sprzymierzonych : ,  i . W 1918 roku Polska odzyskała niepodległość jako , we wrześniu 1939 roku została ponownie  i  przez  i . Był to bezpośredni powód wybuchu  w Europie. W następstwie wojny życie utraciło ponad 6 milionów obywateli Polski, a państwo stało się   od ZSRR. 
-
-W efekcie  obalono władzę komunistyczną i niedługo potem Polska stała się państwem o . Mieszkańcy powszechnie nazywają ją .  i powrócono do .
-
-12 marca 1999 roku Polska przystąpiła do , zaś 1 maja 2004 roku stała się członkiem .
-
-=== Prehistoria ziem polskich ===
-
-W okresie  tereny współczesnej Polski zamieszkiwało wiele odmiennych grup etnicznych. Przynależności  i  tych grup, w szczególności  , pozostaje niepewna.
-
-W 1933 odkryto pozostałości , założonej około 738 roku p.n.e. i wiążącej się z kręgiem .
-
-=== Dynastia Piastów ===
-
-Polska uformowała się w jednolicie zarządzane terytorium w połowie X wieku. Pierwszym potwierdzonym historycznie  był , który w 966 , co zapoczątkowało zwalczanie pogańskich  i  społeczeństwa. Przyjęcie chrztu miało w ówczesnym czasie także duże znaczenie polityczne. Pierwszym władcą, który został koronowany, był syn Mieszka I – , który kontynuując politykę ojca zorganizował w roku 1000 .
-
-W 1138, po śmierci , Polska została podzielona między jego potomków, co zapoczątkowało trwające prawie 200 lat rozbicie dzielnicowe. W XIII wieku Henrykowie Śląscy ( i ) zjednoczyli dwie dzielnice – Śląsk i Małopolskę, lecz po najazdach , zakończonych klęskami w  oraz  w 1241, ich państwo ponownie się rozpadło. Zjednoczenia kraju dokonał , który w roku 1320 koronował się na króla Polski. Jego syn, , skutecznie umocnił i rozszerzył pozycję Polski w regionie – poszerzył terytorium Polski, zawarł kompromisowe sojusze i przeprowadził liczne reformy wewnętrzne, w szczególności w budownictwie i gospodarce. Po jego bezpotomnej śmierci wygasła dynastia Piastów jako władców Polski.
-
-=== Dynastia Andegawenów ===
-Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 tron polski przejął  z dynastii . Okres jego rządów to zarazem początek supremacji szlachty w życiu politycznym kraju, obdarzonej w 1374 w  pierwszym .
-
-Kiedy również Ludwik zmarł w 1382, w Polsce nastąpił okres najdłuższego w jej historii . Ostatecznie królem Polski   została córka Ludwika, . W 1386 weszła ona w związek małżeński z księciem  , który   został koronowany na władcę Polski.
-
-=== Dynastia Jagiellonów ===
-
-Pod panowaniem  Polska zawarła w 1385 . W 1410 w , zjednoczona armia polsko-litewska odniosła zdecydowane zwycięstwo nad zagrażającym obu państwom . Po , zakon stał się em Polski.
-
-Następował rozwój polskiej kultury, nauki i ekonomii, z osobistościami jak  i . Rozpowszechniona też była tolerancja religijna. Na początku XVI wieku powołano pierwsze oddziały zwycięskiej w wielu bitwach formacji kawalerii polskiej armii – .
-
-Polska i Litwa w latach 1474–1569 były też celem 75 najazdów .
-
-=== Rzeczpospolita Obojga Narodów ===
-
-W 1569 Polska i Litwa zawarły ; utworzona została , a każdy nowo koronowany  automatycznie zostawał  i nigdy nie był podnoszony na . Po bezpotomnej śmierci , ostatniego króla z dynastii Jagiellonów, w 1573 wprowadzono . Ówczesna Rzeczpospolita, szczególnie po uchwaleniu wolności religijnej na , była nazywana „azylem heretyków”; ściągali do niej prześladowani w zachoniej Europie , , wypędzani z Hiszpanii przez Inkwizycję  i  z .  w Polsce, znacznie liczniejsza niż na zachodzie Europy, korzystała z przywilejów . W okresie tym, nazywanym , Rzeczpospolita powiększała swoje terytorium, stając się największym państwem w Europie.
-
-W XVII wieku Rzeczpospolita uwikłana była w konflikty ze  („”), Kozakami () i Rosją (). Wraz z nieefektywnością rządu wskutek prawa '''' doprowadziły one do stopniowego upadku państwa i wzrostu zależności wobec sąsiadów. Mimo to,  był w stanie rozgromić armię turecką w .
-
-Pod koniec XVIII wieku podjęto próby reformy kraju, m.in. ostatni król Polski  powołał w 1773 , a w 1791  uchwalił .
-
-=== Rozbiory i okres pod zaborami ===
-
-Trzy  (w 1772, 1793 i 1795) położyły kres próbom naprawy państwa. Rzeczpospolita Obojga Narodów przestała istnieć, a jej terytoria zostały rozdzielone pomiędzy ,  i .
-
-W okresie zaborów Polacy zbrojnie lub politycznie podejmowali działania mające na celu odzyskanie niepodległości. W 1807  utworzył podległe Francji , jednak w 1815 roku na kongresie wiedeńskim zwycięskie państwa  zadecydowały o jego podziale. Ze wschodniej części Księstwa Warszawskiego utworzono , z  i em Rosji jako głową państwa, stopniowo ograniczano jednak jego autonomię. W latach 1830–1831 trwało narodowe .
-
-W drugiej połowie XIX wieku autonomię uzyskała znajdująca się pod zaborem austriackim . Do 1846 roku istniało , jednak po stłumieniu  zostało ono przyłączone do Austrii. Na terenie Prus powstało mające zaspokoić narodowe ambicje Polaków , które po powstaniach wielkopolskich w latach 1846 i 1848 zlikwidowano. W 1863 roku wybuchło trwające ponad rok narodowe .
-
-=== II Rzeczpospolita ===
-==== Dwudziestolecie międzywojenne ====
- – Naczelnik Państwa polskiego w latach 1918–1922]]
- – siedziba Naczelnika Państwa i prezydentów ]]
-
-Za formalny początek  uznaje się 11 listopada 1918, kiedy to władzę wojskową w  objął . W wyniku jego działań wojska niemieckie wycofały się z miasta, a tworzące się właśnie polskie instytucje państwowe nadały mu tytuł Naczelnika Państwa. Po zakończeniu  zwycięskie państwa  zaaprobowały plan utworzenia niepodległego państwa polskiego.
-
-Pierwsze lata po ogłoszeniu niepodległości były okresem niepokojów społecznych i konfliktów. W latach 1918–21 Polska prowadziła równocześnie sześć wojen ze swoimi sąsiadami. Toczyły się  i  dotyczące wschodniej granicy kraju, wybuchły trzy  i  przeciwko niemieckim władzom na tych terenach, dochodziło do  o sporne tereny graniczne. Najpoważniejszym konfliktem tego okresu była wygrana przez Polskę  w 1919.
-
-Podstawowym problemem II Rzeczypospolitej był brak spójności w ramach samego społeczeństwa polskiego. Ludność wywodziła się z terenów trzech zaborów, które przez ponad stulecie stanowiły tereny różnych krajów. Trudnością były też różnice pomiędzy mniejszościami narodowymi, które stanowiły liczną część społeczeństwa. Osób określających się jako Polacy było około 68,9%, Ukraińców było 13,9%, Żydów 8,7%, Białorusinów 3,1% a Niemców 2,3%. Około 75% ludności Polski mieszkało na wsi, której największymi problemami była bieda i duże przeludnienie. Polska scena polityczna również była miejscem silnych konfliktów. Czołowe partie polityczne – ,  i  prezentowały diametralnie różne wizje państwa polskiego. Tragicznym rezultatem tych napięć było  związanego z PSL prezydenta  w 1922.
-
-W pierwszych latach istnienia Polska przyjęła ustrój  – w styczniu 1919 odbyły się pierwsze , a 17 marca 1921 uchwalono . W roku 1924 w ramach kształtowania gospodarki państwa i walki z rosnącą inflacją przeprowadzono  premiera , wprowadzono nową walutę –  oraz założono . Prowadzono duże inwestycje w przemysł wydobywczy na Śląsku, rozbudowywano infrastrukturę elektryczną i kolejową, zbudowano  i nowy . Okres międzywojenny był czasem intensywnego rozwoju kultury polskiej – powstawały ważne dzieła literackie i malarskie, a również prace naukowe. Państwo skutecznie inwestowało w edukację, szczególnie w nauczanie początkowe na terenach wiejskich.
-
-W 1926 roku, w sytuacji kryzysu politycznego Józef Piłsudski doprowadził do wojskowego , znanego jako . W wyniku przewrotu system demokracji parlamentarnej został przekształcony w , w którym większość władzy obejmował prezydent, natomiast wolność działania opozycji oraz wolność prasy i słowa została poważnie ograniczona. Władzę przejął Piłsudski oraz jego współpracownicy, tworzący środowisko znane jako ''''. Autorytarny sposób sprawowania władzy przez „pułkowników” przyczynił się do dalszego rozszerzenia napięć społecznych i radykalnych postaw w czasie lat 30.
-
-==== II wojna światowa ====
-,  obok Grand Hotelu]]
-
-
-1 września 1939  uderzyły na Polskę. W pierwszych tygodniach po inwazji rozegrało się , z których największą była przegrana przez  . 14 września wojska niemieckie rozpoczęły . Równocześnie z oblężeniem miasta rozpoczęła się ewakuacja urzędów centralnych, rządu i prezydenta przez granicę południową do . 17 września Polska zaatakowana została również przez , której natarcie było skutkiem   a . Walki trwały do początków października 1939 – 28 września skapitulowali obrońcy Warszawy, a 6 października zakończyła się ostatnia, przegrana przez Polaków .
-
-Terytorium Polski zostało podzielone pomiędzy III Rzeszę a Związek Radziecki na mocy . Tereny zajęte przez Armię Czerwoną wcielone zostały do ZSRR, część terenów okupowanych przez Niemcy włączona została do III Rzeszy, na części utworzono tzw. . Równocześnie z wprowadzeniem władzy okupacyjnej rozpoczęły się . Na terenach okupowanych przez Niemcy i ZSRR prowadzono masowe aresztowania i egzekucje osób pełniących wcześniej funkcje państwowe lub zaangażowanych w ruch oporu. Szczególny rodzaj prześladowań wymierzony został w  –  zmuszone zostały do zamieszkania w zamkniętych dzielnicach – , stopniowo odebrane zostały im wszelkie prawa. Od 1941 roku w   będących obywatelami Polski. Hitlerowcy prowadzili również , w wyniku których wiele osób pozbawionych zostało miejsca zamieszkania lub zmuszonych do  na terenie Niemiec.
-
-Odpowiedzią na represje i aresztowania była zbrojna działalność  i organizacji ruchu oporu. Kulminacją tych działań była  i  w 1944. W 1943 wybuchło . Przez cały okres wojny międzynarodowo uznaną kontynuacją władz II Rzeczypospolitej był . W wyniku działań  i w czasie okupacji zginęło około 16% obywateli Polski, zniszczonych zostało wiele miast, w tym niemal całkowicie Warszawa.
-
-=== Polska Rzeczpospolita Ludowa ===
-]]
-
-]]
-, podczas których podjęto decyzję o rozpisaniu wolnych wyborów, które utorowały drogę przemianom demokratycznym w Polsce i Europie]]
-W styczniu 1944 roku nacierająca na   przekroczyła przedwojenną granicę  i . W lipcu 1944 w ZSRR utworzono , który miał sprawować władzę na terenach Polski wyzwolonych przez wojska radzieckie. W skład PKWN wchodzili wyznaczeni przez  polscy działacze . W czerwcu 1945 powstał , natomiast kraje Europy Zachodniej cofnęły uznanie . Władze komunistyczne w Polsce wyeliminowały z życia publicznego wszystkie partie opozycyjne, wprowadziły terror policyjny i masowe aresztowania politycznych przeciwników, głównie działaczy  z czasów okupacji. W wyniku sfałszowanych  do pierwszego  większość zdobyły partie komunistyczne.
-
-W pierwszych latach po wyzwoleniu przeprowadzono wiele zmian społecznych i politycznych – m.in. zasiedlenie tzw. ,  oraz . Rozpoczęto odbudowę kraju ze zniszczeń wojennych, w tym odbudowę całkowicie zniszczonej Warszawy. W 1948 powstała , co spowodowało faktyczne wprowadzenie w Polsce systemu jednopartyjnego. W 1952 roku państwo polskie zmieniło nazwę na Polska Rzeczpospolita Ludowa, uchwalono również . Jednocześnie zwiększono terror policyjny oraz prześladowania opozycji, kościoła katolickiego i przedwojennych działaczy publicznych, które trwały aż do śmierci Stalina w 1953. W 1956 odbył się pierwszy w PRL strajk generalny oraz krwawo stłumione przez wojsko i milicję .
-
-W wyniku zmian w Związku Radzieckim przeprowadzonych po śmierci Stalina, również w Polsce  i powołano nowe władze, której przywódcą został  . Nowy rząd podjął próbę zmiany relacji ze społeczeństwem i reformy gospodarki, których jednak zaprzestano już po kilku latach. W 1968 władze rozbiły demonstracje studentów w Warszawie i Krakowie, co stało się pretekstem do , w wyniku której wiele osób zmuszonych zostało do emigracji. Po kolejnej fali brutalnie stłumionych  Władysław Gomułka zrezygnował ze stanowiska I sekretarza, a jego miejsce zajął .
-
-Nowa ekipa rządowa podjęła próbę reformy gospodarki i przyspieszania wzrostu gospodarczego kraju. W wyniku reform wprowadzonych przez ekipę Gierka, które finansowano głównie z pożyczek zagranicznych, rozpoczęto budowę wielu nowych zakładów przemysłowych, zmechanizowano rolnictwo, budowano masowo osiedla mieszkaniowe. Podniósł się tez poziom życia społeczeństwa, wzrosła dostępność wielu produktów oraz wysokość zarobków. Z powodu błędów ekonomicznych wynikających ze stosowania  już w roku 1975 doprowadzono do załamania gospodarki i dużego zwiększenia . Zmusiło to rząd do wprowadzenia dużych podwyżek cen żywności, na co społeczeństwo zareagowało falą strajków i protestów, które wybuchły w . Strajki te zostały brutalnie stłumione przez milicję, a ich uczestnicy objęci represjami. Protesty w 1976 doprowadziły do powstania pierwszych organizacji opozycji antykomunistycznej.
-
-Kolejne strajki miały miejsce w . Władze podjęły z protestującymi rozmowy, w wyniku których podpisano . Porozumienia te gwarantowały m.in. powstanie legalnego związku zawodowego – . We wrześniu 1980 Edward Gierek został odsunięty od władzy, a jego miejsce zajął . Po ponad rocznym okresie względnej swobody politycznej i społecznej w Polsce, w grudniu 1981 władze podjęły decyzję o , co łączyło się z likwidacją wszelkich swobód obywatelskich, masowymi aresztowaniami działaczy opozycji i wprowadzaniem władzy wojskowej w kraju. Stan wojenny trwał do 1983 roku.
-
-=== III Rzeczpospolita ===
- traktatu dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej]]
-
-Pod koniec 1988 w wielu miejscach Polski wybuchły strajki, których osłabione władze komunistyczne nie były w stanie stłumić. W tej sytuacji podjęły rozmowy z  i innymi działaczami , w wyniku których strajki zostały zakończone, natomiast władze zezwoliły na legalizację NSZZ „Solidarność” i na rozmowy o częściowym dopuszczeniu tej organizacji do władzy.
-
-Rozmowy te, znane jako , zostały przeprowadzone w pierwszej połowie 1989. W trakcie rozmów ustalono, że zostaną przeprowadzone wybory parlamentarne, w których kandydaci opozycji będą mogli otrzymać maksymalnie 35% miejsc w Sejmie oraz dowolną liczbę miejsc w Senacie. Władze komunistyczne zobowiązały się również do dopuszczenia do utworzenia wolnych mediów oraz do zakończenia represji wobec opozycjonistów.  odbyły się 4 i 18 czerwca 1989 – w ich wyniku  otrzymał maksymalną dopuszczoną liczbę miejsc w Sejmie. 24 sierpnia 1989 powstał pierwszy demokratyczny . Rok później przeprowadzono , które wygrał Lech Wałęsa.
-
-Demokratyczne władze Polski przeprowadziły w czasie pierwszych lat III Rzeczypospolitej wiele istotnych zmian i reform. Początkowo wprowadzono zmiany do  zmieniające nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska, przywracające do  orła w koronie i odrzucające zasady komunistycznego . W roku 1990 przyjęto pakiet reform gospodarczych znanych jako , polegający na wprowadzeniu , obniżeniu  i  oraz na dążeniu do przyspieszenia . W 1997 roku przyjęto nową , określającą zasady działania państwa funkcjonujące do dzisiaj.
-
-Kolejnymi prezydentami Polski byli  (1995–2000 i 2000–2005),  (2005–2010) i  (od 2010). Od ukształtowania III RP w 1989 w kraju istniało , których działania doprowadziły do znacznego rozwoju państwa i wzrostu poziomu życia jego mieszkańców. Strategicznym celem rządów pierwszego dwudziestolecia III RP było wejście do  i , co zostało osiągnięte odpowiednio w 1999 i 2004 roku. Polska odgrywa istotną rolę w rozszerzonej Unii Europejskiej, czego znakiem było objęcie przez  w 2009 roku stanowiska .
-
-== Ustrój polityczny ==
-
-Na podstawie  z 1997 Polska jest  z , opierającą się na .
-
-=== Konstytucja ===
-
-Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej to najważniejszy  w Polsce, uchwalony 2 kwietnia 1997 przez  i zatwierdzony w ogólnonarodowym . Ogłoszony w , wszedł w życie 17 października 1997. Konstytucja złożona jest z  i 13 rozdziałów, w tym 243 .  określa charakter ustroju państwowego. Ukazuje sposób zorganizowania i działania głównych organów państwa. Definiuje status prawny i i sposób ich wpływania na politykę państwa.
-
-=== Władza ustawodawcza ===
-]]
-
- stanowi dwuizbowy  (Sejm – 460 posłów, Senat – 100 senatorów) wybierany w bezpośrednich, powszechnych i tajnych  na 4-letnią kadencję od dnia pierwszego posiedzenia. Jego głównym zadaniem jest stanowienie prawa poprzez uchwalanie ustaw konstytucyjnych i zwykłych, w tym budżetowej, a także ratyfikowanie umów międzynarodowych. W wyjątkowych przypadkach opisanych w Konstytucji możliwe jest rozwiązanie Sejmu (a jednocześnie Senatu) przed upływem końca kadencji przez głowę państwa lub uchwałę przyjętą większością 2/3 głosów. Jego przedłużenie możliwe jest jedynie w czasie  lub do 3 miesięcy po zakończeniu kadencji.
-
-Organizację Sejmu i Senatu, porządek prac oraz sposób powoływania i działalności ich organów określają regulaminy uchwalone przez każdą z izb.
-
-Sejm i Senat ze swego grona wybierają marszałka i wicemarszałków, którzy tworzą .  jest najwyższym przedstawicielem izby niższej parlamentu, przewodniczy obradom Sejmu oraz reprezentuje go na zewnątrz. Sejm i Senat powołują również : stałe, które mają za zadanie przygotowywanie projektów w dziedzinie ustawodawstwa i kontroli (obecnie działa ich 39: 25 w Sejmie i 14 w Senacie) oraz nadzwyczajne, powoływane w celu rozpatrzenia konkretnych spraw izby i ulegające rozwiązaniu po wykonaniu zadania. Specjalnym rodzajem komisji nadzwyczajnej jest .
-
-Posłowie i senatorowie mogą tworzyć  składające się z co najmniej 15 parlamentarzystów, a posłowie ponadto , dla utworzenia których potrzeba 3 posłów.
-
-Przewodniczący klubów parlamentarnych wraz z członkami prezydium tworzą , organ zapewniający współdziałanie klubów poselskich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac izb w polskim parlamencie. Posłom i senatorom w okresie sprawowania przez nich mandatu przysługuje .
-
-
-
-==== Proces legislacyjny ====
-
-Prawo , na mocy art. 118 Konstytucji RP, przysługuje prezydentowi, rządowi, Senatowi, grupie 15 posłów lub komisji sejmowej, a także grupie 100 tys. obywateli. Projekt ustawy trafia do tzw. . Następnie odbywają się trzy czytania w Sejmie. Ustawę przyjętą przez Sejm rozpatruje Senat, który ma prawo zgłosić do niej poprawki lub ustawę odrzucić (po odrzuceniu ustawa wraca do Sejmu, gdzie bezwzględną większością głosów można odrzucić sprzeciw Senatu). Uchwalona przez Sejm i Senat ustawa trafia następnie do , który może w ciągu 21 dni przyjąć i podpisać ją, bądź zgłosić  i przekazać do ponownego rozpatrzenia Sejmowi (weto prezydenckie może być odrzucone przez izbę niższą parlamentu większością 3/5 głosów w obecności co najmniej 230 posłów) lub wystąpić do  z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z . Podpisaną ustawę publikuje się w .
-
-==== System prawny ====
-
-System prawny w Polsce ma charakter tzw. prawa stanowionego, tzn. nie wykorzystuje w procesie stosowania prawa zjawiska u, powszechnie występującego w .
-
-
-
-=== Władza wykonawcza ===
-]]
-]]
-
-Organami  w Polsce są: Prezydent RP oraz Rada Ministrów. Prezydent jest wybierany w powszechnych  na 5-letnią kadencję (wygrywa ten kandydat, który otrzyma bezwzględną większość głosów). Może on sprawować tę funkcję maksymalnie przez dwie kadencje. Według Konstytucji Prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych, pełni rolę zwierzchnika , stoi na straży nienaruszalności i niepodzielności terytorium kraju oraz czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji. Do jego uprawnień należy, m.in. podpisywanie ustaw przyjętych przez Sejm i Senat, ratyfikowanie umów międzynarodowych, powoływanie sędziów, nadawanie  czy stosowanie prawa łaski.
-
-Organem doradczym Prezydenta RP w sprawach bezpieczeństwa państwa jest . W sprawach szczególnie ważnych dla interesu państwa prezydent może zwołać  – wspólne posiedzenie głowy państwa wraz z Radą Ministrów. W pełnieniu funkcji i wykonywaniu obowiązków prezydentowi pomaga .
-
-Rada Ministrów, czyli rząd, jest kolegialnym organem władzy wykonawczej. W jego skład wchodzą:  (premier), zy,  oraz przewodniczący komitetów.
-
-Tryb tworzenia rządu określony jest w Konstytucji RP, w myśl której, prezydent desygnuje Radę Ministrów wraz z prezesem Rady Ministrów. Premier w terminie 14 dni, przedstawia Sejmowi program działania rządu () z wnioskiem o udzielenie  (poparcia). Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W przypadku, gdyby rządowi nie udzielono wotum zaufania, Sejm w ciągu kolejnych 14 dni wybiera premiera oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów wg takich samych reguł głosowania. Prezydent RP powołuje tak wybrany rząd i odbiera przysięgę od jego członków. Na wypadek, gdyby w takim trybie rząd nie został powołany Konstytucja RP przewiduje inne rozwiązanie. Prezydent w terminie 14 dni powołuje Prezesa RM i na jego wniosek członków RM. Sejm w ciągu następnych 14 dni udziela jej wotum zaufania, tym razem większością głosów. W razie nieudzielenia w takim trybie rządowi wotum zaufania, Prezydent RP skraca kadencję Sejmu i zarządza nowe wybory.
-
-
-
-=== Władza sądownicza ===
-]]
-
-Organami wymiaru sprawiedliwości w Polsce są: ,  (,  i ) oraz  ( i  – wojewódzkie sądy administracyjne i ). Wespół z  i  tworzą niezawisłą .
-
-Podstawą władzy sądowniczej jest wyłącznie , niezależne od innych organów państwowych. y i y wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, wszyscy sędziowie i członkowie trybunałów podlegają wyłącznie Konstytucji RP i ustawom. Sędziowie nie mogą należeć do żadnej partii politycznej ani związków zawodowych (apolityczność). Nie wolno im również prowadzić działalności publicznej sprzecznej z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
-
-Do kompetencji wymiaru sprawiedliwości należy orzekanie w rozpoznawanych sprawach z zakresu ,  i .
-
-
-
-=== Partie polityczne ===
-
-Status prawny polskich partii politycznych określają:  oraz ustawa z 27 czerwca 1997, w której zapisana jest pełna definicja partii politycznej, brzmiąca następująco:
-
-: ''Partia polityczna jest dobrowolną organizacją występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.''
-
-Artykuł 13. Konstytucji RP zakazuje istnienia partii odwołujących się w swoich programach do  metod i praktyk działania , u i u, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.
-
-Każda partia, która nie łamie art. 13 Konstytucji, podlega wpisaniu do ewidencji partii politycznych prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie (wniosek musi być poparty przez co najmniej tysiąc pełnoletnich obywateli). Ewidencja partii politycznych jest jawna i dostępna dla każdego. Po wpisaniu do ewidencji partia ma moc prawną i jest objęta ochroną prawną przewidzianą dla dóbr osobistych.
-
-W trakcie kadencji od 2007 rozkład poszczególnych mandatów i liczba klubów i kół poselskich uległy jednak zmianie.
-
-W wyborach w 2007 zaznaczyły się różnice między preferencjami politycznymi różnych regionów. Platforma Obywatelska wygrała we wszystkich okręgach Polski zachodniej, Prawo i Sprawiedliwość zaś we wszystkich okręgach wschodniej Polski z wyłączeniem okręgu warszawskiego, podwarszawskiego, łódzkiego i krakowskiego. PO wygrało także we wszystkich miastach wojewódzkich oprócz Rzeszowa i Kielc. Z kolei LiD był drugą siłą polityczną w części powiatów zachodniej Polski, gdzie udało mu się osiągnąć nawet 25%.
-
-==== Partie w Sejmie od 2011 ====
-Po wyborach parlamentarnych w 2011 r. mandaty rozkładają się następująco w Sejmie:
-*  (39,18%, 207 mandaty),
-*  (29,89%, 157 mandatów),
-*  (10,02%, 40 mandatów),
-*  (8,36%, 28 mandatów),
-*  (8,24%, 27 mandatów)
-*  (0,19%, 1 mandat).
-
-Obecnie Ruch Palikota ma 41 posłów, ponieważ z SLD przeszedł .
-
-7 listopada 2011 został zawiązany klub . Utworzyło go 16 posłów i 1 senator .
-
-==== Komitety Wyborcze w Senacie od 2011 ====
-Po wyborach parlamentarnych w 2011 r. mandaty rozkładają się następująco w Senacie:
-* Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska RP – 63 senatorów
-* Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość – 31 senatorów
-* Komitet Wyborczy Polskie Stronnictwo Ludowe – 2 senatorów
-* Komitet Wyborczy Wyborców Cimoszewicz do Senatu – 1 senator
-* Komitet Wyborczy Wyborców Kazimierza Kutza – 1 senator
-* Komitet Wyborczy Wyborców Marka Borowskiego – 1 senator
-* Komitet Wyborczy Wyborców Rafał Dutkiewicz – 1 senator
-
-=== Polityka zagraniczna ===
-
-
-==== Cele polityki zagranicznej Polski ====
-Podstawowe cele polityki zagranicznej w latach 90. XX wieku pozostawały niezmienne mimo zmian politycznych w parlamencie i rządzie. Były to: członkostwo w  oraz , współtworzenie stabilnego systemu bezpieczeństwa europejskiego opartego na współdziałaniu NATO, ,  oraz , utrzymywanie dobrosąsiedzkich stosunków z państwami regionu, działanie na rzecz współpracy regionalnej, zrównoważona polityka wobec Zachodu i Wschodu, popieranie procesów rozbrojeniowych, ochrona tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego, rozwinięte kontakty z .
-
-W początkach XXI wieku polityka zagraniczna Polski koncentrowała się na czterech priorytetach: osiągnięciu członkostwa w UE, umacnianiu bezpieczeństwa państwa, poprawie stosunków ekonomicznych z zagranicą oraz umacnianie stabilności regionalnej i pozycji Polski w Europie Środkowo-WschodniejExposé ministra  z maja 2000, według .
-
-Minister  w exposé 7 maja 2008 sformułował kierunki polskiej polityki zagranicznej w pięciu obszarach:
-* „Polska silna mocą solidarnej Unii Europejskiej” (pełniejsze wykorzystywanie możliwości wynikających z uczestnictwa w UE)
-* „rola Polski w światowym systemie bezpieczeństwa” (bezpieczeństwo energetyczne, dywersyfikacja źródeł i szlaków dostaw surowców, zaangażowanie w działania stabilizacyjne NATO, modernizacja NATO, ulokowanie elementów infrastruktury wojskowej Sojuszu w Polsce, rozszerzenie NATO o Ukrainę i Gruzję);
-* „wzmocnienie wizerunku Polski na świecie”;
-* „Polonia” (zwiększenie liczby urzędów konsularnych, reforma polskiego systemu edukacyjnego, która pozwoli obywatelom na stałe mieszkającym za granicą na kontynuację nauki w języku polskim oraz reedukację tych, którzy będą chcieli wrócić, głosowanie korespondencyjne bądź przez Internet);
-* „nowoczesna służba dyplomatyczna”.
-
-
-
-== Siły zbrojne ==
-
-
-„Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej” to główne określenie wojska polskiego, dzielącego się (2008) na: , ,  oraz . Ich głównym zadaniem jest obrona granic Polski przed atakami z zewnątrz, oraz współpraca z . Polskie SZ liczyły 1 stycznia 2006 137 200 żołnierzy i poborowych w służbie czynnej.
-
-Głównym zadaniem Sił Powietrznych jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych Rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z ,  i . Ich prekursorem były siły powietrzne  podczas I wojny światowej. Do 2004 nosiły nazwę: Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej.
-
-Marynarka Wojenna odpowiada za obronę wybrzeża i . Pod względem  jest związkiem operacyjnym – . Początek wojenno-morskiej obecności Polski na Bałtyku datuje się na XV wiek, natomiast współczesne polskie siły morskie powstały w 1918 po odzyskaniu niepodległości.
-
-
-
-== Podział administracyjny ==
-
-Polska jest państwem unitarnymArt. 3 Konstytucji, a ustrój jej władzy lokalnej opiera się na dualizmie, gdyż poza agendami administracji rządowej istnieje samorząd terytorialny, powołany do zadań publicznych niezastrzeżonych dla innych organów władzyArt. 163 Konstytucji. Jego podstawową jednostkę stanowi Art. 164 ust. 1 Konstytucji.
-
-
-Od 1 stycznia 1999 obowiązuje trzystopniowy podział administracyjny kraju na:
-* '''16 '''
-: składających się w sumie z
-:* 65  i
-:* 314 ów
-:: które składają się w sumie z
-::* '''2479 '''
-::: w tym
-:::* 306 
-:::* 602 
-:::* 1571 
-
-(wg stanu z 1 stycznia 2011)
-
-=== Samorząd terytorialny ===
-
-W Polsce wyróżnia się trójszczeblowy samorząd:
-* ;
-* ;
-* .
-Jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty i województwa) mają osobowość prawnąArt. 165 ust. 1 Konstytucji i zapewniony udział w dochodach publicznychArt. 167 Konstytucji.  są powszechne, równe, bezpośrednie i przeprowadzane w głosowaniu tajnymArt. 169 ust. 1 Konstytucji.
-
-== Geografia ==
-
-]]
-
-
-Polska zajmuje 9. miejsce w Europie pod względem powierzchni oraz 8. pod względem liczby ludności. Długość  wynosi 3511 km, w tym 440 km przypada na granicę morską (linia  , która nie jest linią granicy państwa, wynosi 770 km).
-Graniczy z następującymi państwami
-* od zachodu z  (467 km),
-* od południa z  (796 km) i  (541 km),
-* od wschodu z  (535 km) i  (418 km),
-* od północy z  (104 km) i  (, 210 km).
-Długość granicy morskiej wynosi 440 km.
-
-Po 1945 dokonano pewnych .
-
-W wymiarze północ-południe Polska rozciąga się na długości 649 km, to jest 5° i 50'. Powoduje to różnicę w długości trwania dnia między północną i południową częścią Polski. Latem na północy dzień jest dłuższy o ponad godzinę niż na południu, zimą – odwrotnie. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość Polski wynosi 689 km, co w mierze kątowej daje 10° 02'.
-
-Polska leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego, jest to czas słoneczny a 15° przebiegającego m.in. na zachód od ,  i  oraz na wschód od a.
-
- znajduje się w  koło . Najstarszy (1775) obliczony  znajduje się w  koło , w województwie podlaskim. Przez Polskę przebiega również granica pomiędzy kontynentalnym blokiem Europy Wschodniej, a rozczłonkowaną przez morza wewnętrzne Europą Zachodnią.
-
-Współrzędne geograficzne skrajnych punktów Polski:
-* 49°00'  – szczyt ,
-* 54°50'  – Najbardziej na północ wysuniętą latarnią morską w Polsce jest latarnia na przylądku , położona niedaleko  i czasem to Rozewiu przypisuje się – błędnie – skrajnie północne położenie w Polsce; jest ona jednak o kilkaset metrów mniej wysunięta w morze niż plaże Jastrzębiej Góry. w ,
-* 14°07'  – łuk  koło ,
-* 24°09'  – kolano u koło .
-
-=== Rzeki i jeziora ===
-
-Najdłuższe rzeki w Polsce to  (o długości 1047 km),  (854 km, w granicach Polski 742 km),  (808 km),  (772 km; w granicach Polski 224 km; odcinek graniczny 363 km),  (484 km) i  (443 km).
-
-Największe  w Polsce to  (113,8 km²) i  (104 km²) na . Są to stosunkowo płytkie jeziora morenowe. Najgłębszym polskim jeziorem jest jezioro  (108,5 m), nieco bardziej na wschód, na . Są głównie jeziora pochodzenia  i są położone przede wszystkim w północnej części kraju, zgrupowane na obszarach zwanych pojezierzami. Na terenie Polski występuje 7081 jezior o powierzchni większej niż 1 ha (ich łączna powierzchnia to 281 377 ha). W stosunku do roku 1954 liczba jezior zmniejszyła się aż o 2215, czyli ponad 11 proc. Spowodowane to było szybkim zanikaniem najmniejszych jezior.  Polski wynosi tylko 0,9 proc. powierzchni kraju. Dla porównania w  jeziora zajmują ponad 8,5 proc. powierzchni, a jezior o powierzchni powyżej 2 akrów (ok. 0,81 ha) jest tam ponad 97,5 tysiąca.
-
-=== Budowa geologiczna ===
-Na obszarze Polski stykają się 3 wielkie jednostki tektoniczne:
-#  wschodniej Europy (wschodnia i północno-wschodnia Polska), a więc ;
-#  środkowej i zachodniej Europy (). Spod pokrywy osadowej tej platformy wyłaniają się części  i  ( i , );
-#  ( z m).
-
-=== Ukształtowanie powierzchni ===
-
-
-Przeważającą część obszaru kraju zajmują tereny  wschodniej części , a średnia wysokość wynosi 173 m   ułożone są równoleżnikowo (pasowo) przechodząc od terenów nizinnych na północy i w Polsce centralnej do terenów  i  na południu.
-Polska ma 70 szczytów powyżej 2000 metrów wysokości, wszystkie w . Najwyższym punktem kraju są  – szczyt w  (2499,1 m n.p.m.), najniżej położonym punktem jest   na  (-1,8 m n.p.m.).
-
-=== Klimat ===
-
-
-Polska leży w strefie  ciepłego przejściowego. W wyższych partiach  i  występuje klimat górski. Latem średnia temperatura to od 17 °C na wybrzeżu do 19,3 °C na  i w okolicach . Zimą od około 0 °C w , –1 °C na ,  i wybrzeżu, –3 °C w  do poniżej –5 °C na Suwalszczyźnie. Średnia roczna temperatura waha się od ponad 9 °C w okolicach ia,  i  do około 6 °C na Suwalszczyźnie.
-
-Opady roczne wynoszą około 600 mm. Najniższe – około 500 mm – notuje się na , co związane jest z położeniem tego obszaru w  pojezierzy; najwyższe – z wyjątkiem gór – notuje się na środkowej części wybrzeża i na  (około 750–800 mm rocznie).
-
- trwa przeciętnie od 180-190 dni na północnym wschodzie kraju do 235 dni w okolicach ,  i ia.
-
-Liczba dni z pokrywą śnieżną jest zróżnicowana i wzrasta w miarę przesuwania się na wschód. Na ,  i na  pokrywa śnieżna zalega przez mniej niż 40 dni w roku, w centrum Polski około 60 dni, a na Suwalszczyźnie przez ponad 100 dni.
-
-Dni gorące, z temperaturą maksymalną powyżej 25 °C, występują od kwietnia do września, czasem także w październiku. Jest ich od około 10-20 na wybrzeżu do ponad 40 na  i . Dni upalnych, z temperaturą maksymalną powyżej 30 °C notuje się od 1 na północy do 8 w okolicach ia,  i .
-
-Ekstremalne temperatury powietrza zanotowane na terytorium Polski to +40,2 °C ( k. Opola, 29 lipca 1921 r.) oraz –42,2 °C (, 9 lutego 1929 r.), –42 °C ( k. Krakowa, 2 lutego 1929 r.), –41 °C (, 11 stycznia 1940 r.), –40,6 °C (, 10 lutego 1929 r.), –39,6 °C (, 10 lutego 1956 r.), –37 °C (, 28 grudnia 1996 r.).
-
-== Środowisko naturalne ==
-=== Flora ===
-
-W granicach Polski stwierdzono dotychczas występowanie blisko 3000 rodzimych i trwale zadomowionych ów w randze  i podgatunku roślin  '' (Magnoliophyta)''. Poza tym, występuje na jej obszarze 67 gatunków  '' (Pteridophyta)'', 910 gatunków  '' (Bryophyta)'', 2000 gatunków  '' (Chlorophyta)'', 25 gatunków  i 39 gatunków  '' (Rhodophyta)''.
-
-=== Fauna ===
-]]
-
- Polski należy do , wchodzącej w skład . Należy ona do średnio zróżnicowanych pod względem gatunkowym i reprezentowana jest przez ok. 33 tys. gatunków zwierząt (są szacunki, które mówią, iż po dokładnej analizie będzie to liczba znacznie wyższa, dochodząca do 47 tys.). Znaczna część spośród tych gatunków występuje (lub występowała – jak ) nie tylko w Polsce, ale też innych obszarach Europy.
-
-Na terenie kraju występuje ponad 90 gatunków W różnych źródłach podawane są odmienne liczby gatunków ssaków żyjących na terenie Polski: od 89 do 107., 444 gatunki  (z czego ok. 220 gniazdowych), 9 gatunków , 18 – , 119 gatunków  (w tym 55 słodkowodnych), 5 gatunków , ok. 260 gatunków , 25–30 tysięcy gatunków , ok. 1400 gatunków , ok. 240 gatunków , 5 – , 8 –  oraz ok. 4 tysięcy gatunków .
-
-Pod względem występowania gatunków zwierząt Polska dzieli się na 7 : , , , , ,  i .
-
-Skład gatunkowy polskiej fauny ukształtował się dopiero po ostatnim , kiedy to po ustąpieniu  z terenów południowych napłynęły nowe gatunki zwierząt. Także w czasach historycznych zmieniała się lista zwierząt żyjących na terenie kraju: niektóre gatunki przestawały być obecne w faunie Polski (np. y, , ), inne zaś dołączały do krajowych gatunków, czy to na drodze świadomej introdukcji (np. y, y, ), czy to w wyniku przypadku (y, i, ostatnio też , z  m.in. ).
-
-Większość gatunków obecnie występujących w Polsce stanowią zwierzęta  strefy lasów liściastych (jak , , i). W północno-wschodniej części Polski żyją też gatunki typowe dla strefy , a nawet  (np. , , ), zaś w południowo-wschodniej także gatunki owe (,  i in.). Nieco odmienny od reszty kraju skład gatunkowy ma fauna obszarów górskich (, ). Poza gatunkami typowymi dla tego typu środowiska (jak  czy ) żyją tam też zwierzęta wytępione na pozostałym obszarze kraju (, i i ). Niektóre z gatunków polskiej fauny są typowymi zwierzętami  (np. y i ).
-
-=== Ochrona przyrody ===
-
-W Polsce prowadzi się aktywne działania mające na celu ochronę przyrody. Chociaż pewne działania w zakresie ochrony przyrody można spotkać już w średniowieczu i wiekach późniejszych, to przemyślane i planowe działania oparte na naukowych podstawach podjęto na szerszą skalę dopiero w 2. połowie XX wieku. Najcenniejsze obszary chroni sieć  i .
-Po akcesji do Unii Europejskiej w Polsce wprowadzono także sieć obszarów , na których chroni się elementy przyrody zagrożone w skali Europy. Poza obszarowymi formami ochrony obowiązuje prawna ,  i .
-
-
-
-== Demografia ==
-
-
-, wieś założona prawdopodobnie w XII wieku przez niemieckich kolonistów. Zabytkowa drewniana zabudowa przy ul. Piłsudskiego, niegdyś typowo polska]]
-
-W okresie kształtowania się państwowości Polska obejmowała swym zasięgiem ziemie o powierzchni ponad ćwierć miliona km² z przeszło milionem mieszkańców. Za czasów  obszar państwa (około 270 tys. km²) zamieszkiwało ponad 2,5 miliona osób. Unia z Litwą przyniosła radykalny przyrost demograficzny i terytorialny. Za czasów  obszar państwa zbliżył się do 1 miliona km², zaś ludność w końcu XVI wieku prawdopodobnie osiągnęła 9 milionów. W chwili utraty niepodległości wielonarodowościowe państwo liczyło co najmniej 13–14 milionów mieszkańców, przy czym przez cały okres wspólnej państwowości z  znaczną część ludności stanowiły osoby posługujące się innym językiem niż polski (w końcu XVIII wieku było ich ok. 60%). Po odzyskaniu niepodległości w granicach Polski znalazło się kilka milionów osób o innej niż polska narodowości, tak więc Polska przed  była krajem wielonarodowościowym, gdzie mniejszości stanowiły powyżej 30% ludności. W okresie między 1921 a wybuchem II wojny światowej liczba ludności wzrosła z 27,2 mln do 35,2 mln Jednak zmiany granic Polski po wojnie oraz przesiedlenia sprawiły, że obecnie Polska jest krajem nieomalże jednolitym etnicznie. Wszystkie mniejszości narodowe łącznie nie przekraczają 3% ludności.
-
-Po II wojnie światowej w Polsce zanotowano niespotykany nigdzie indziej (poza ZSRR) przyrost naturalny. W latach 50. XX wieku w Polsce przybywało ponad 500 tys. mieszkańców rocznie (tyle osób zamieszkiwało wówczas w Krakowie). Przyczyną tak dużego przyrostu naturalnego był ogromny ubytek ludności w czasie wojny (wg różnych źródeł od 6 do 10 milionów). Kolejny wyż demograficzny przyszedł z początkiem lat 70. oraz na początku lat 80. (zbliżenie się członków rodzin w czasie stanu wojennego). Od końca lat 80. przyrost naturalny drastycznie spadł, by na początku XXI wieku zejść poniżej zera. Obecnie znów notuje się nieznacznie większą liczbę urodzeń, gdyż w okres prokreacji wchodzi wyż demograficzny lat 70. Ponadto od kilku lat obserwuje się prorodzinną politykę państwa („becikowe”, ulgi podatkowe), a także kobiety, które odłożyły rodzicielstwo w latach 90. na rzecz kariery rodzą dzieci. Niemniej jednak z Polski do krajów UE wyemigrowało (wg różnych szacunków) od 500 tysięcy do ponad 2 milionów młodych ludzi, którzy pragną założyć rodziny w nowym miejscu zamieszkania. W ostatnich latach ludność Polski ustabilizowała się na poziomie 38,1 mln osób (w okresie od X 2006 do III 2009 liczba ta wahała się w wąskim przedziale 38,11-38,14 mln). Według prognoz GUS z 2010 roku, liczba ludności w Polsce w 2030 ma wynieść ok. 36,8 mln. W 2008 i 2009 roku nastąpił wzrost liczby urodzeń. W 2008 roku w Polsce urodziło się 414 tys. dzieci, a w 2009 roku 418 tys.
-
-Przyrost naturalny jest zróżnicowany regionalnie. Przyczyniają się do tego konteksty historyczne i społeczne – np. na  występuje jedna z najwyższych w kraju dzietność na kobietę, a mimo to ludność tego województwa zmniejsza się. Spowodowane jest to znacznymi migracjami, głównie starszych osób, które w latach 70. przybyły tu do pracy w przemyśle, a teraz na emeryturze wracają w swoje rodzinne strony. Z kolei Warszawa jest najstarszym miastem w Polsce, o ujemnym przyroście naturalnym a mimo to z powodu migracji liczba ludności miasta rośnie.
-
-Obszarami o najwyższym przyroście naturalnym pozostają , województwa północne i wschodnie (wyjątkiem jest tutaj ), a najniższy i ujemny przyrost naturalny odnotowuje się w województwach zachodnich (z wyjątkiem  i  gdzie przyrost jest dodatni) i centralnych, w szczególności w .
-
-=== Narodowości oraz grupy etniczne ===
-
-
-
-. Tatarzy osiedlili się w 18 wioskach na polskich ziemiach królewskich, z łaski , otrzymując tytuły szlacheckie bez wymogu przejścia na katolicyzm co było niespotykane w Europie w owych czasach]]
-
- w iu]]
- posługują się  zaliczanym do  . Dla pewnej części Polaków  jest blisko z nim spokrewniony . Język polski jest  Rzeczypospolitej, jakkolwiek prawo gwarantuje  używanie ich własnych , zwłaszcza na obszarach, gdzie występują ich większe skupiska. W 21 gminachNa podstawie  umieszczonego na stronach BIP MSWiA. jako pomocnicze języki urzędowe stosowane są , ,  oraz  (tzw. ).
-
-W  ponad 96% ankietowanych zadeklarowało narodowość polską, 1,23% (471,5 tys. osób) zadeklarowało przynależność do innej narodowości, natomiast 2,03% ludności (774,9 tys. osób) nie określiło swej przynależności narodowościowej. Najbardziej liczne  stanowią  (173,2 tys.)  (152,9 tys.),  (48,7 tys),  (31,0 tys),  (12,9 tys),  (6,1 tys.),  (5,9 tys.) i  (5,8 tys.).
-
-W Polsce nie obserwuje się masowego napływu imigrantów jak w krajach zachodnich. Niemniej jednak coraz więcej firm sprowadza pracowników zza granicy, szczególnie z Ukrainy, Białorusi oraz Dalekiego Wschodu (Chiny, Wietnam). Zajmują oni lukę na rynku pracy powstałą z powodu nasilonej w ostatnich latach emigracji zarobkowej młodych Polaków. Źródła UE wskazują, że w ciągu najbliższych lat i do Polski ściągać będą imigranci, głównie ze wschodniej Europy. Pojawiają się też, wraz z zagranicznymi firmami otwierającymi fabryki w Polsce, zagraniczni pracownicy średniego i wyższego szczebla kierowniczego wraz z rodzinami, w tym oprócz pochodzących z Europy Zachodniej i Ameryki, także z Azji: Korei Południowej i Japonii.
-
-=== Statystyki demograficzne ===
-
-
-
-=== Miasta Polski ===
-
-Według danych  z 1 stycznia 2011, w Polsce jest 908 miast. Najmniejsze z nich () liczy 858 mieszkańców, największe zaś () jest niemal 2000 razy większe. Według danych z 2006 do największych polskich  należą  (2 943 625 mieszkańców)Stan na 31 grudnia 2006 dla ''Obszaru Metropolitalnego Warszawy'' wg ,  (2 226 300Stan na 30 września 2006 wg  Uwzględniono 19 miast wchodzących w skład konurbacji.) i  (1 449 783)Stan na 31 grudnia 2006 wg .
-
-Poniższa lista przedstawia największe miasta Polski (liczące ponad 100 tys. mieszkańców w grudniu 2010):
-
-
-
-=== Wyznania religijne ===
- w  – centrum pielgrzymek w Polsce]]
-
-
-Największą wspólnotę religijną stanowi , do którego należy około 34 mln wiernych. W obrządku   jest 33,7 mln mieszkańców Polski, co stanowi około 89% populacji.  liczy 55 tys. wiernych,  5 tys.,  195 osób. Z tradycji  wywodzi się , do którego należy 47 tys. wiernych ( – 23,7 tys. wiernych,  – 20,6 tys. wiernych,  – 2 tys. wiernych,  – 675 wiernych,  – 450 wiernych,  – 90 wiernych). Obok starokatolików działalność prowadzą grupy :  i .
-
-Wspólnoty tradycji  liczą ponad pół miliona wiernych ( – 504,2 tys.,  – 1110 osób,  – ok. 100 osób). W Polsce mieszkają także przedstawiciele .
-
-Do u przyznaje się ponad 150 tysięcy wiernych:  – 75 tys.,  – 23 tys.,  – 9,5 tys.,  – 6,5 tys.,  – 6 tys.,  w Polsce – 5 tys.,  – 4,5 tys.,  – 3,6 tys.,  – 3,5 tys.,  – 2,8 tys.,  – 2,5 tys.,  – 2,4 tys.,  – 1,8 tys., oraz  – 1,7 tys..
-
-Wyznania  obejmują:  (126,5 tys. wiernych),  – 2,2 tys.,  – 1,7 tys. wiernych oraz  () – 1,3 tys. wiernych.
-
-Inne grupy wyznaniowe liczą łącznie ok. 150 tysięcy członków, a największe z nich to  – 5 tys. wiernych,  – 5,5 tys. wiernych. Kilka prawnie zarejestrowanych w  związków wyznaniowych (jak  lub ) ma natomiast źródła w etnicznych, przedchrześcijańskich . Grupy praktykujących  powstają w Polsce od lat 70. XX wieku, wiele z nich zrzesza obecnie . W roku 1990 zarejestrowano  . Działają także grupy zwolenników ,  i .
-
-Największe w Polsce międzywyznaniowe organizacje chrześcijańskie to:  zrzeszająca kościoły ,  i  oraz  zrzeszający kościoły,  i organizacje związane z  em.
-
-Według badań  z 2007, 55% Polaków w sprawach wiary stosuje się do zaleceń Kościoła, 39% wierzy na swój sposób, a 6% deklaruje się jako niewierzący, niezdecydowani lub obojętni religijnie.
-
-W Polsce praktykuje około 45% wszystkich wierzących i jest to po  najwyższy wskaźnik w Europie, przy czym w latach osiemdziesiątych praktykowało około 60%. Po kilkuletnim wzroście liczby praktykujących, w 2007 nastąpił spadek (z 45,8% w 2006 do 44,2%). Według Rocznika Statystycznego w 2008 roku nastąpił kolejny spadek uczestnictwa w niedzielnych  (z 44,2% do 40,4%).. Lecz w 2009 roku minimalnie wzrosła frekwencja w nabożeństwach niedzielnych do 41,5%, oraz liczba przystępujących do .
-
-Najbardziej zurbanizowane diecezje rzymskokatolickie są najmniej religijne. W Warszawie, Szczecinie i Łodzi do kościoła uczęszcza regularnie niecałe 20% społeczeństwa; najmniej religijnymi diecezjami są  (26,8%),  (26,9%) i  (27,4%), a najbardziej religijnymi są diecezje południowo-wschodnie:  (67,8%),  (63,1%) i  (59%).
-
-Za członków poszczególnych kościołów i związków religijnych przyjmuje się zazwyczaj osoby, które w stosunek członkostwa weszły (np. poddane ), nawet jeżeli w okresie późniejszym z niego wystąpiły. Wiarygodne dane statystyczne nie mogą więc zostać sporządzone wyłącznie na podstawie oficjalnej dokumentacji . Sprawia to, na przykład, że liczba Polaków bez wyznania prawdopodobnie jest znacznie zaniżona, a wyznawców Kościoła rzymskokatolickiego – znacznie zawyżona.
-
-=== Polacy na świecie ===
-
-, pierwszy Polak wybrany na papieża]]
-
-Oprócz populacji krajowej, jest to szeroko rozumiana Polonia, oraz rdzenni mieszkańcy terytoriów niegdyś w Rzeczypospolitej Polskiej lub obocznych, znajdującymi się dziś poza granicami kraju. Polacy żyją w dużych liczbach na Litwie, Czechach, Białorusi, Ukrainie, w Rosji (tamże są m.in. historycznie rozproszeni po Syberii, z koncentracją w Jakucji), w Kazachstanie (z powodu rosyjskich zesłań), Gruzji (podobnie), Niemczech, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, większości krajów Europy Zachodniej i Skandynawii (Polacy są najliczniejszą grupą obcokrajowców na Islandii), w Ameryce Południowej, szczególnie w Brazylii.
-
-Polacy i Polska występują i utrwaleni geograficznie są nawet pojedynczo: anonimowy majtek na polinezyjskiej wyspie (na jego cześć została nazwana wieś o nazwie  na atolu ), czy pamiętnie w infrastrukturze całych państw, jako kolejowy budowniczy w  Peru i Ekwadoru: inżynier . W tym kontekście, kojarzą się prace podróżnika i antropologa  na pacyficznych wyspach , które później zaowocowały jego teoretycznymi osiągnięciami, m.in. podłożem brytyjskiej .
-
-Niewątpliwie najszerzej znanym Polakiem jest papież , który jako pierwszy papież wybrany spoza Włoch od prawie 500 lat, oraz działacz na rzecz praw człowieka, pojednania międzywyznaniowego oraz wolnej Polski zaskarbił sobie poważanie w skali światowej, niezależnie od należnej mu w oczach katolików świątobliwości papieskiej.
-
-Inni znani na świecie Polacy to wybitni naukowcy i matematycy: np. fizyk i matematyk , współkonstruktor bomby atomowej z  i twórca iteratywnej , czy fizyk i chemik , pracująca nad uzyskaniem i zastosowaniem  ze swoim francuskim mężem fizykiem-chemikiem  w Paryżu, czy polski i rosyjski astronom , klasyfikujący  tysięcy gwiazd.
-
-Są to równie wybitni architekci: , twórca liniowo-prętowego zawieszenia dachu  czy , profesor emeritus , czy  z żoną , nagradzani przedwojenni rysownicy polskiego plakatu; on: twórca parabolicznej architektury wielkich hal ( w ), niedoszły, zmarły w katastrofie lotniczej projektant miasta , ona: profesor emeritus .
-
-Są to sportowcy: uczący i rozwijający sport w Niemczech mistrz olimpijski z Moskwy w skoku o tyczce , liczni byli i aktualni piłkarze, w tym światowej klasy francuski , śląscy i polsko-niemieccy  oraz  i .
-
-Są to także artyści: długo stale pracująca i przebywająca za granicą rzeźbiarka , wokalistki jazzowe  i  oraz piosenkarka , która w latach 60. XX wieku zyskała popularność międzynarodową, głównie w , gdzie była pierwszą gwiazdą Casino de Paris w ; filmowcy: reżyser , polska reżyser  i aktorka kina niemego ; aktorka teatralna , podróżnicy: carski zesłaniec i geograf , badacz  , współczesny polarnik ; lekarze i działacze społeczni: w międzywojennej Czechosłowacji , w Polsce jeszcze pod zaborem i w Niemczech .
-
-Zwłaszcza w XXI wieku do światowej czołówki modelek weszły Polki, m.in. , ,  oraz .
-
-Przez wiele dekad, Polacy emigrowali przeważnie do Stanów Zjednoczonych, Kanady, oraz Australii. W dużej mierze są zintegrowani tamże, nadając w odczuwalnej mierze polskość miejscowej mozaice społecznościowej, podobnie jak kiedyś Polska była mozaiką ludów.
-
-Polacy na świecie to również liczna grupa pracujących zarobkowo, ostatnimi laty szczególnie w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwecji, Włoszech, Hiszpanii.
-
-== Gospodarka ==
-
-
-
-=== Charakterystyka polskiej gospodarki ===
-Pod względem wielkości , Polska jest szóstą gospodarką  i 21. gospodarką świata (w 2009).
-
- wynosił według obliczeń  w 2009 nominalnie 11 288 dolarów, a po zmierzeniu  18 072 dolarów i wyniósł 61% średniej unijnej. Tempo wzrostu gospodarczego stawia Polskę wśród najszybciej rozwijających się krajów  – w 2009 PKB wzrósł o 1,7%, co było jedynym dodatnim wynikiem w UE (średnia –4,1%). Wzrost PKB per capita w Polsce w latach 1992–2002 należał według OECD do najwyższych na świecie i wyniósł 216% z poziomu 4994 dolarów w 1992 do 10 800 dolarów w 2002 według parytetu siły nabywczej. Sektor usług odpowiada za wytworzenie 67,3% całego PKB, przemysł 28,1%, rolnictowo 4,6%.
-
- w 2004 wyniosła 3,5%, w 2005 2,1%, w 2006 1,0%, w 2007 2,5%, w 2008 4,2%, w 2009 3,5%.
-
-Polska uznawana jest przez  za kraj bardzo wysoko rozwinięty ze względu na  (HDI), który bierze pod uwagę takie czynniki jak długość życia, średnią długość edukacji odbytej przez 25-latków i oczekiwany czas edukacji dzieci w wieku szkolnym, jak również PKB ''per capita'' po zmierzeniu . Wskaźnik HDI wynosił w 2010 r. 0,795, dając Polsce 41. miejsce na świecie na 169 uwzględnionych państw, między  a em. Polska zadłużona jest na około 50% PKB, jest to poziom niższy od średniej UE, która wynosi 73%.
-
- – największa giełda w Europie Środkowo-Wschodniej]]
-Polska gospodarka jest . Sektor państwowy wytwarza obecnie około 25% PKB (w rękach państwowych pozostaje , , część akcji ,  i wielu mniejszych przedsiębiorstw) i jest to poziom porównywalny do takich krajów, jak  czy . Inwestycje zagraniczne w latach 1990–2006 wyniosły ponad 87 mld dolarów.
-
-W 2008 w Polsce wydobyto 84,28 mln t węgla kamiennego, wyprodukowano: 9,73 mln t stali surowej; 154,36  energii elektrycznej, oddano do użytku 165,2 tys. nowych mieszkań.
-
-Głównym partnerem handlowym Polski są kraje Unii Europejskiej i Rosja: na Niemcy przypada ponad 35% polskiego eksportu i importu. Polska ma ujemny bilans w handlu zagranicznym.
-
-
-
-=== Zatrudnienie ===
-
-
-Struktura zatrudnienia w polskiej gospodarce odbiega od europejskich standardów, gdyż 13% ludności pracuje w rolnictwie, podczas gdy średnia UE to 5%, w sektorze usług pracuje 57% ludności (średnia UE to 68%), w przemyśle pracuje 30% ludności (średnia UE to 26%). W Polsce 59% społeczeństwa w wieku produkcyjnym jest zatrudniona, podczas gdy średnia UE to 64%. Według OECD w 2009 r. Polacy byli trzecim najdłużej pracującym narodem na świecie po  i  – przeciętna roczna liczba przepracowanych godzin na 1 pracownika wyniosła 1966.
-
-W związku z lepszą mechanizacją pracy wzrosła także wydajność pracy w Polsce. Polska ma także jeden z najniższych w Europie współczynników przynależności do , wynoszący 14% z przewagą w sektorze państwowym, w  wynosi on 45%, a w Szwecji 80%.
-
- w 2012 roku: 1500 zł
-
- na koniec 2009 wyniosło 11,9%. Od początku 2004 do końca 2008 następował systematyczny spadek bezrobocia. Na koniec 2004 wynosiło ono 19%; w 2005 – 17,6%, w 2006 14,8%, w 2007 – 11,2%, w 2008 – 9,5%.
-Według  bezrobocie wynosi 8,2%, a według GUS 10,6%.
-
-=== Handel zagraniczny ===
-==== Eksport ====
- w 2009 był szacowany na 136 mld dolarów i dał 27. miejsce w świecie za  i przed .
-
-Największą część polskiego eksportu stanowią maszyny i urządzenia transportowe, w tym samochody (41,4% dochodów z eksportu), towary przemysłowe (21,8%) i produkty przemysłu chemicznego (13%). Najważniejszymi partnerami handlowymi pod względem eksportu są  (23% obrotu),  (6%) i  (6%).
-
-==== Import ====
- w 2009 szacowany był na 149 mld dolarów i dał 23. miejsce na świecie za  i przed .
-
-Importuje się przede wszystkim maszyny i urządzenia transportowe (35,5% wydatków związanych z importem), towary przemysłowe (18,7%) i paliwa mineralne, w tym gaz ziemny (11,2%). Najważniejszymi partnerami handlowymi pod względem importu są Niemcy (23% obrotu),  (10%) i  (8%).
-
-==== Bilans handlowy ====
- był w 2009 ujemny, deficyt obrotów towarowych wyniósł ponad 12,8 mld dolarów.
-
-=== Polskie przedsiębiorstwa ===
-W 2008, cztery polskie przedsiębiorstwa – , ,  i  – zostały umieszczone na dorocznej liście ''dwóch tysięcy największych i najprężniejszych spółek giełdowych na świecie'' magazynu . Większość polskiego PKB wytwarzają jednak małe i średnie przedsiębiorstwa.
-
-=== Polska w rankingach ===
-
-*  2007 (''Quality of Life Index''): 43 miejsce na 195 razem z , za  i , tuż przed  i ;
-*  2010 (''Index of Economic Freedom'', Heritage Foundation i „”): Polska została zakwalifikowana do grupy państw o „umiarkowanej wolności gospodarczej” i zajęła 71. miejsce na 179 państw;
-* 
-:* 39. miejsce w rankingu 139 państw,  2010;
-:* 44. miejsce w rankingu 57 gospodarek (państw i regionów), IMD International 2010;
-*  2009 (''Corruption Perceptions Index 2009'', ): 49 miejsce razem z em i  na 180 krajów;
-* ''World Investment Report 2011'', ( – UNCTAD): Polska szóstym najbardziej atrakcyjnym do inwestowania krajem świata.  został natomiast uznany za najbardziej perspektywiczne miasto dla działalności innowacyjnej na świecie
-http://www.newsweek.pl/artykuly/sekcje/biznes/pawlak--polska-jest-bardzo-atrakcyjnym-krajem-dla-inwestorow,79961,1..
-* Wskaźnik Zaufania Inwestorów Zagranicznych 2010 (''Foreign Direct Investment Confidence Index'' wg firmy konsultingowej A.T. Kearney): 6. miejsce;
-
-* Wskaźnik Globalizacji, obrazujący stopień integracji państw i społeczeństw ze światem (Globalization Index 2007, A.T. Kearney i Foreign Policy Magazine): 41 miejsce na 72 badane kraje str. 71.;
-
-* Światowy Wskaźnik Rozwoju Handlu Detalicznego, określający perspektywy rozwoju handlu (''Global Retail Development Index'', A.T. Kearney), Polska zajmuje 27. miejsce na świecie, za iem, tuż przed  str. 2..
-
-== Infrastruktura i transport ==
-
-
-
-=== Transport samochodowy ===
-
- odgrywa w Polsce duże znaczenie, ponieważ ponad 85% ładunków przewożonych jest ciężarówkami. Oprócz tego przez Polskę porusza się wiele pojazdów w ruchu tranzytowym między Europą Zachodnią i Południową oraz krajami wschodniej części kontynentu – , , , , ,  i innymi państwami.
-
-Do 2006 w Polsce było 381 tys. km dróg, w tym 253 tys. km dróg o nawierzchni twardej i 127 tys. km o nawierzchni gruntowej.
-
-
-
-
-
-=== Transport kolejowy ===
- i  w Polsce]]
-
-Największą firmą zajmującą się przewozami kolejowymi jest grupa  S.A., w skład której wchodzi wiele spółek m.in.:
-*  S.A. – odpowiedzialna za infrastrukturę,
-*  S.A. – odpowiedzialna za przewóz towarów,
-*  Sp. z o.o. – obsługująca połączenia „kwalifikowane”, tj. pociągi , ,  oraz pasażerski ruch międzyregionalny dotowany z budżetu państwa (Do 1 grudnia 2008 międzywojewódzkie pociągi pospieszne obsługiwane były przez PKP Przewozy Regionalne.).
-
-Z grupy PKP S.A. wydzielono i przekazano  spółkę  Sp. z o.o., obsługującą głównie pasażerski ruch regionalny i w mniejszym stopniu ruch międzyregionalny. Przewozy Regionalne są aktualnie największym przewoźnikiem pasażerskim w kraju.
-
-W  pasażerski ruch regionalny realizują ,  i . W przeciwieństwie do spółek grupy PKP, są one własnością samorządów.
-
-W  i Warszawie istnieją koleje aglomeracyjne poruszające się po torach  ().
-
-Istnieje także wielu przewoźników nie powiązanych z grupą PKP (w tym wielu prywatnych), obsługujących głównie transport towarowy. Kilku przewoźników posiada także licencję na przewóz osób.
-
-Zdecydowana większość  w Polsce znajduje się pod zarządem PLK S.A. Za dostęp do niej pobierane są od poszczególnych przewoźników opłaty.
-
-Łączna długość  wynosi 20 665 km.
-
-
-
-=== Transport lotniczy ===
-
-
-Cywilny  w Polsce zapoczątkowany został w 1919 r. pierwszym przelotem z pasażerami na trasie z Poznania do Warszawy. W 1923 r. uruchomiono regularne linie lotnicze z Warszawy do Gdańska i Lwowa, a w 1929 r. powstało przedsiębiorstwo .
-
-Polskie  to , , , ,  i . Największy udział w przewozach pasażerów w Polsce ma  i węgierski .
-
-Cywilne lotniska komunikacyjne użytku publicznego (posiadające betonowy pas startowy), według ilości operacji lotniczych, to: , , , , , , , , , , ,  (od 2012 roku). Oprócz nich istnieje wiele innych lotnisk należących do ów.
-
-Sieć połączeń lotniczych między polskimi miastami nie jest rozbudowana; większość połączeń nadal odbywa się za pośrednictwem .
-
-
-
-=== Transport wodny ===
- morska, przybrzeżna i śródlądowa jest w Polsce stosunkowo dobrze rozwinięta. Korzystne warunki przyrodnicze i dostęp do wielu zbiorników wodnych (, żeglowne rzeki , ,  i , ,  i in.) umożliwiają dalszy rozwój żeglugi i żeglarstwa.
-
-Główne porty morskie to , , , ,  i .
-
-W Polsce utrzymywane są połączenia promowe między  a , iem,  oraz między iem a , między Gdańskiem a  () i między Gdynią a . Dodatkowo latem istnieje połączenie promowe między Świnoujściem a .
-
-
-
-=== Transport miejski ===
- w Polsce składa się głównie z ów i ów. W Warszawie funkcjonuje jedna , a druga linia jest w trakcie realizacji.  funkcjonuje w Poznaniu (); podobne torowiska są w budowie w Krakowie (), w Szczecinie (), we Wrocławiu () oraz w Łodzi ( – część ). Ponadto w ie,  i  jeżdżą y.
-
-
-
-=== Telekomunikacja ===
-
-* liczba aktywnych telefonów komórkowych: 44,09 mln (GUS, grudzień 2008)
-* liczba telefonów stacjonarnych: 8,2 mln (GUS, listopad 2009)., było 12,3 mln (GUS, styczeń 2006).
-
-== Edukacja i nauka ==
- – Collegium Maius]]
-
-Edukacja w szkołach publicznych w Polsce jest bezpłatna. Płatne są jedynie studia wyższe niestacjonarne. W roku akademickim 2008/2009 istniało 458 uczelni publicznych i niepublicznych, na których kształciło się 1,9 mln osób. Na uczelniach wyższych pracowało 98 tys. pracowników naukowych. Wydatki publiczne na szkolnictwo wyższe ze źródeł publicznych i prywatnych stanowiły w 2005 roku 1,6% PKB. Dla porównania we  wynosiły one 0,9%, w  1,1%, a w  1,7% PKB.. Całkowite wydatki na edukacje w 2005 roku osiągnęły 5,5% PKB.
-
-W Polsce powstała jedna z najstarszych uczelni w Europie, . Po kilku wojnach w XVII w. i na początku XVIII, polska nauka znajdowała się w stagnacji, do czasów . Powołano wówczas , pierwsze ministerstwo edukacji na świecie. W tym czasie odradzało się także polskie piśmiennictwo, przemysł i handel. Dalszy rozwój został stłumiony przez państwa ościenne w wyniku . W XIX i XX wieku wielu Polskich naukowców pracowało za granicą. Jednym z nich była , która studiowała i pracowała we Francji. Skłodowska-Curie otrzymała dwie , pierwszą w , a drugą w . Odkryła ona dwa nowe  , z których jeden nazwała „” ( ''polonium'') na cześć Polski będącej w owym czasie pod . W pierwszej połowie XX wieku Polska była rozwijającym się centrum matematycznym. Polscy matematycy tworzyli  oraz . Jednym z efektów ich prac było rozszyfrowanie kodu  w 1932 roku.
-
-W rankingu 500 najlepszych uniwersytetów świata ARWA 2009, z Polski zakwalifikowały się dwa:  oraz , obydwa w czwartej setce.
-
-== Opieka zdrowotna ==
-
-Zgodnie z artykułem 68 , każdy obywatel Polski ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
-
-== Architektura i sztuki piękne ==
- w Warszawie z  i , w głebi zabudowa  z  i ]]
-
-Geneza sztuki Polski sięga pradziejów (). Po  w 966 r. Polska wchodzi w obszar kultury łacińskiej i powstają pierwsze dzieła  i . Ze względu na zmiany terytorialne trwająca od połowy XIII - do II połowy XVI wieku  rozwija się nierównomiernie. Od XV wieku zauważa się relacje z kulturami wschodnimi. Od początku XVI stulecia zauważa się zainteresowanie włoskim em, a stulecie później iem, który trwa do lat 60. XVIII w. Od XIX wieku w dobie zaborów wzrasta rola artystów pochodzenia krajowego, zarówno okresie , u, u i . W dwudziestoleciu międzywojennym upowszechniły się m.in. tendencje awangardowe i idea stylu narodowego. Po ostatniej wojnie większość zniszczonych dzieł odbudowano i zrekonstruowano.
-
-=== Średniowiecze ===
-  w Krakowie]]
-Po  kraju rozpowszechnia się na terenie całej Polski  a następnie od początku XII w.  która trwa do połowy XIII stulecia. Przykładem sztuki przedromańskiej są relikty katedr w Gnieźnie, Poznaniu i Krakowie, palatia i kaplice centralne m.in. na . Cennym dziełem rzemiosła artystycznego są wyroby złotnicze czego przykładem jest . Najstarsze manuskrypty są dziełami importowanymi, m.in. Sakramentarz Tyniecki, Ewangeliarz Emmerański i Ewangeliarz Kruszwicki. Przykładami architektury dojrzałego romanizmu są fragmenty katedry krakowskiej zwanej hermanowską z , pobliski  oraz kolegiaty w  i . Rozwinęła się rzeźba architektoniczna m.in. w  (zespół tympanonów fundacyjnych, kolumn z figuralnymi przedstawieniami cnót i przywar), zespół portali i tympanonów z . Malarstwo książkowe XII-wieku egzemplifikuje m.in. Biblia Czerwińska. Rzadkim przykładem plastyki jest rytowana . Wysoki poziom prezentuje metaloplastyka, w tym wyroby złotnicze (kielichy i pateny z Trzemeszna, Gniezna, Płocka i Kalisza) oraz z brązu ( i ). Z XIII stulecia pochodzą najstarsze insygnia władzy takie jak  miecz sprawiedliwości a następnie koronacyjny królów Polski. Znajdujący się w skarbcu katedry krakowskiej krzyż jest wykonany w XV w. ze starszych o dwa stulecia diademów książęcych. Na szeroką skalę rozwija się sztuka i architektura  (klasztory w , Wąchocku i Koprzywnicy) oraz zakonów mendykanckich ( w u).
- w ]]
- na ziemiach polskich cechuje w pewnym sensie brak spójności chronologicznej jak artystycznej, podyktowane było konsekwencjami  i niezależności od Królestwa Polskiego Śląska i Pomorza, gdzie gotyk pojawił się najwcześniej. W architekturze dominuje recepcja gotyku redukcyjnego i północnego . Rzadko budowano w całości z kamienia, tenże materiał służył często wyłącznie do dekoracji rzeźbiarskiej. Na wielką skalę rozwija się budownictwo sakralne. Przykładami są kościoły na wrocławskim  ( i )  i  w Krakowie, ,  i  w Gdańsku, , , , ponadto kościoły w Olkuszu, Gosławicach, Kamionnej, Starym Bielsku i wiele innych. Na szeroką skalę wznosi się we wszystkich regionach Polski zamki. Prym wiedzie architektura krzyżacka w Prusach, na Pomorzu i w Warmii (zamki w , ). Przykładami z innych ziem są zamki w  ,  itp. Architekturę municypalną reprezentuje , zaś mieszkalną zespół kamienic w Toruniu, Krakowie i . Wiele miast zachowało w różnym stopniu obwarowania z bramami i basztami, m.in. w Szydłowie, Paczkowie, Stargardzie Szczecińskim z , Krakowie z  i .
-, ''Zesłanie Ducha Świętego'', fragment ]]
-Wraz z architekturą występują dzieła rzeźby architektonicznej (portale, wsporniki, zworniki sklepień itp.). Do najcenniejszych przykładów zalicza się dekorację zamku malborskiego, kościoła Mariackiego i pobliskiego  przy  czy . Dziełami rzeźby sepulkralnej są nagrobki Piastów Ślaskich we Wrocławiu, Opolu, Krzeszowie, Henrykowie, Lwówku Śląskim oraz królów Polski w katedrze wawelskiej. Świadectwem XIV-wiecznej  są , krucyfiksy z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu, katedry w Kamieniu Pomorskim czy fary w Wągrowcu, figurki jasełkowe klasztoru Klarysek w Krakowie. Powstają liczne figury Madonny z Dzieciątkiem (m.in. zespół wrocławskich Madonn na Lwach, Madonna z klasztoru Karmelitek w Krakowie).  egzemplifikują  z Wrocławia, , wrocławski relikwiarz św. Doroty. Coraz częściej wykonuje się retabula ołtarzowe, najcenniejszymi przykładami są m.in.  dłuta , poliptyk w  w , .
-, ok. 1450 r. ]]
-Malarstwo gotyckie na ziemiach polskich dzieli się na ścienne (polichromie w Małujowicach, Sielęcinie, kościele św. Jana w Gnieźnie, kapitularza klasztoru w Lądzie, ruskie malowidła m.in. w ), witrażowe (Toruń, Chełmno, Włocławek, Kraków) książkowe (Legenda Świętej Jadwigi) i tablicowe. Przykładami są Święta Anna Samotrzecia ze Strzegomia,   krakowskie poliptyki Dominikański i , dzieła , Poliptyk Jana Jałmużnika ponadto m.in. wrocławski , ołtarz z Legendą Świętej Jadwigi, dzieła malarstwa gdańskiego jak , Duży i Mały Ołtarz Ferberów, Ołtarz Jerozolimski i wiele innych.
-
-Wśród dzieł rzemiosła artystycznego wyróżniają się dzieła złotnicze fundacji , drewniane stalle w Toruniu, Pelplinie i Gdańsku, monstrancje ze Staniatek, Wieliczki, wyroby , w tym relikwiarz św. Stanisława i berło Akademii Krakowskiej.
-
-=== Nowożytność ===
- w  z ]]
-Za panowanie Jagiellonów Polska przeżywa „złoty wiek”. Ostatni władcy tej dynastii  i  rozpowszechniają w Polsce idee humanistycznego u. Gruntownie został przebudowany , który otrzymał bogaty wystrój wnętrz z m.in. , malowane fryzami i dekoracją stropów (). Przy katedrze krakowskiej wzniesiono . Zmieniła się częściowo zabudowa mieszkalna m.in. przy . Renesans upowszechnił się także na terenie Małopolski (, pałac w ) i Wielkopolski (). Przykładem renesansowego „miasta idealnego” jest . Powstają kamienice z podcieniami i attykami (). Formy renesansowe w miejszym stopniu są powszechne na Śląsku () i Pomorzu (). W renesansowej rzeźbie zdominowały dzieła sepulkralnej (nagrobki ). Powstają także retabula ołtarzowe (m.in. ołtarza głównego katedry krakowskiej, obecnie w kolegiacie w ie). W malarstwie książkowym utrwaliły się formy gotyckie (, dzieła ), zaś w malarstwie sztalugowym zdominował portret (twórczość ). Intensywnie rozwinęło się rzemiosło artystyczne – dzieła snycerskie, płatnerskie, złotnicze czego przykładem jest .
-
-Od II połowy XVI stulecia powszechny staje się , przede wszystkim na Śląsku i Pomorzu, gdzie przejmowano formy charakterystyczne dla architektury Niderlandów. Przykładami są zabytki w Gdańsku takie jak , , , . ''Exemplum gratia'' wrocławskiego manieryzmu jest  przy . Innymi dziełami architektury śląskiego manieryzmu są  oraz . Świadectwem sztuki  są ambony w tym kazalnica w . W Małopolsce niderlandzki manieryzm egzemplifikuje ołtarz główny fary w u, na Rusi zaś . Włoską odmianę manieryzmu reprezentują dzieła rzeźbiarskie ego. Przykładami architektury Małopolski i Rusi są , ,  itp.
-  w ]]
- w Polsce sięga poczatku XVII stulecia, jego wczesna faza jest ściśle związana z  i panowaniem . Wzrosła potęga i autorytet duchowieństwa, w miejsce humanizmu lansowano myśli o przemijalności i kruchości ludzkiego życia. Nowym centrum artystycznym staje się nowa stolica,  gdzie przed  postawiono  oznaczającą potęgę władzy króla. Świadectwem działalności  jest m.in. . Poza ośrodkami miejskimi powstają monumentalne klasztory (m.in. na , w , ). Powstają liczne rezydencje obronne czego przykładem jest . W malarstwie wczesnego baroku oprócz obrazów o tematyce religijnej i tradycyjnego portretu staropolskiego upowszechnił się tzw. . Wnętrza kościołów otrzymują bogaty wystrój (m.in. ołtarze w kazimierskich świątyniach św. Katarzyny i Bożego Ciała, stalle w tymże kościele).
-
-Po potopie szwedzkim, który zahamował ruch budowlany nastąpił dalszy rozwój sztuki barokowej. Apogeum sztuki przypada na okres panowania Jana III Sobieskiego, dla którego wzniesiono . Liczne kościoły powstały na terenie całej Rzeczypospolitej (przebudowa kościoła i klasztoru na , , , kościół farny w Poznaniu,  w , kościół i klasztor Misjonarzy w ) oraz na Śląsku (kościoły w ) i Warmii (). Powstają także synagogi () i cerkwie. Budownictwo świeckie reprezentują pałace (, ),  (, , ), liczne kamienice. Na dworze Jana III Sobieskiego działał malarz , w Wielkopolsce tworzył m.in. , Małopolsce , na Pomorzu m.in. , , zaś na Śląsku .
-
-Na XVIII stulecie przypada w Polsce okres późnego baroku i rokoka. Centrum artystycznym rezydujących w Polsce i Saksonii Wettynów była Warszawa, gdzie przebudowano zamek królewski, założono  ozdobioną rzeźbami , kościoły przy . Powstały rezydencje magnackie m.in. w  , . Intensywnie budowano budowle sakralne (, kościoły w u, , , ie itp.) z bogatym wystrojem wnętrz (,  itp.).
-
-Najcenniejszymi dziełami późnego baroku na Śląsku są  z ,  i kościół św. Jadwigi w . Na Wileńszczyźnie działa architekt , na Rusi m.in.  i rzeźbiarz .
-
-
-==== XIX–XXI w. ====
-, '''']]
- łączy późne rokoko z em. Warszawski zamek został rozbudowany o kilka reprezentacyjnych sal.  wzniósł m.in.  i . Na dworze ostatniego króla Polski działa wedutysta  i preferujący tematykę historyczną . Malarstwo późnego rokoka reprezentuje . Do ok. 1830 r. powstawały dzieła o formach w pełni klasycyzujących, takie jak np.  zabudowa  w Warszawie (), powstają nowe miasta () i założenia parkowe (). Rzeźbę reprezentują dzieła . Działali także artyści krajowi m.in. architekci  () i   (). Malarstwo przełomu XVIII i XIX w. reprezentuje m.in. .
-
- w Polsce reprezentują malarze    poruszający wątek narodowo-wyzwoleńczy. W architekturze dominuje  i . Na terenie ziem polskich działał m.in. , lansujący historyzm wznosząc swoje dzieła w Antoninie,  czy . W II połowie XIX stulecia malarstwo zdominował  i realizm historyczny. Codzienność stała się tematem płócien , wiejski krajobraz i widoki małych miasteczek malował . Czołowym polskim akademistą był . W Krakowie i Paryżu działał . Gros jego '''' zajmowała historia Polski; artysta podjął  percepcję przeszłości kraju. Rzeźbę II połowy XIX wieku reprezentują , , , zaś architekturę m.in. . Na Śląsku działał neogotycysta , lansujący nawrót do średniowiecznej pobożności.  sprzyja rozwojowi miast (Łódź, Katowice, Żyrardów) i osiedli robotniczych ( na Śląsku). Powstają liczne wille i rezydencje fabrykantów. Na przełomie stuleci działa neogotycysta . Motywy francuskiego impresjonizmu przyjęli m.in.  .
-, '''']]
-Okres  wiąże się z nie tylko symbolizmem, lecz także z poszukiwaniem indywidualnego podejścia do sztuki. Działali malarze , , , , ; rzeźbiarz , architekci ,  i , który preferował . W architekturze przeważają formy secesyjne (zabudowa ), które wykorzystywano do aranżacji wnętrz (m.in.  z dekoracją i witrażami Stanisława Wyspiańskiego,  w Krakowie projektu ). Na szeroką skalę rozwinęło się wzornictwo przemysłowe, sztuka użytkowa preferowana przez m.in. .
-
-Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w sztuce pojawiły się tendencje awangardowe. Kubizm swobodnie interpretowali w swoich dziełach malarze , , , rzeźbiarz  nie rezygnując z figuratywności. Działają grupy artystyczne (m.in.  i ). Architektura charakteryzowała się swobodną często uproszczoną redakcją form dawnych (dzieła , ) zaś pod koniec lat 20. zdominowały formy czyste, sprzyjające . Wielkim przedsięwzięciem była budowa . Na Śląsku preferowana jest niemiecka awangarda. Wśród dzieł wyróżnia się  we Wrocławiu, dzieło .
-,  w Katowicach. W głębi  (proj. ,  i Maciej Krasiński)]]
-Po zakończeniu II wojny światowej ma miejsce odbudowa zabytków i miast. Wielkimi przedsięwzięciami była odbudowa Poznania, Gdańska i Warszawy ukoronowana restytucją Zamku Królewskiego. W sztukach plastycznych nad socrealizmem zdominowały kierunki awangardowe. W latach 50. działała grupa  (, , ). Z późniejszych ugrupowań m.in. , z  na czele,  i wiele innych. Indywidualistami malarstwa są m.in. , , , , , . Wzrosło znaczenie polskiej grafiki () i plakatu (założenie , twórczość m.in. , , ). Przedstawicielami rzeźby są m.in. ,  . Do upadku komunizmu w architekturze dominowało budownictwo wielkopłytowe. Wyjątkowym przykładem jest katowickie  z charakterystycznymi „”. Powstały także pomysłowe dzieła jak  w krakowskich  katowicki  i wiele innych. Po 1989 r. oprócz krajowych architektów (np. ), swoje dzieła w Polsce wznieśli m.in.  i .
-
-== Kultura ==
-
-
-=== Język ===
-
-
-=== Literatura ===
-
- – ]]
-]]
-
- powstawała pod wpływem krajów zachodnich i . Do końca XII wieku) na terenie kraju literatura rozwijała się wyłącznie w języku łacińskim, była też zazwyczaj anonimowa. W okresie drugim (XII–XIV w.) pojawiły się pierwsze utwory w języku narodowym ('''', ''''). Utwory literackie pisane po polsku pojawiały się coraz częściej od około 1543 roku, kiedy to większe uznanie zaczęli zdobywać tacy pisarze jak: , , . Na  (XVII w.) składa się kilka nurtów, m.in. nurt religijny, twórczość . Poezja wyrażała poczucie marności dóbr doczesnych oraz przemijania miłości i szczęścia ('''' ). Powstawały także erotyki (). W literaturze baroku wyodrębnia się również twórczość  (głównie anonimową), w której dominowała , ,  i . Epoka Oświecenia w Polsce rozpoczęła się w pierwszej połowie XVIII w.; duża jej część zajmowała się sprawami obywatelskimi i politycznymi. Twórczość taką uprawiali m.in.  i . Pisarze ci (podobnie jak ,  i ) związani byli z em, nawiązującym do twórczości . Obok niego funkcjonował nurt , w jego ramach tworzyli m.in.  i . Najpopularniejszymi gatunkami epoki były: , ,  i .
-
-Sytuacja  w 1795 roku wpłynęła w znaczny sposób na , która pełniła odtąd funkcję utrzymywania świadomości narodowej. W okresie porozbiorowym gromadzono ,  i  (). Sytuację literacką zmienił upadek : piśmiennictwo od tamtego momentu podzieliło się na literaturę krajową ( ,  ,  ) oraz , gdzie powstały ważne dzieła dla polskiej literatury:  '''' i '''' (który został uznany za ),  '''',  ''''.
-Rok 1864 (upadek ) uznaje się zazwyczaj za początek u w Polsce. W tym okresie zmieniła się rola przypisywana literaturze. Miała być ona przede wszystkim użyteczna i reagować na aktualne wydarzenia i problemy społeczne. Zmniejszyło się znaczenie poezji (choć wciąż powstawała, tworzyli m.in. , ), a najwyżej cenionym  stała się  (m.in. '''' i ''''  oraz '''' ) lub  (m.in.  '''', Orzeszkowa '''', ''''). Tworzono również liczną  (, , Prus), a także , takie jak: '''' Prusa oraz '''', '''', '''', '''', '''' Henryka Sienkiewicza.
-
-Kolejna epoka to , w której programie zwrócono uwagę na ponadprzeciętność artysty. Powstaje hasło „sztuka dla sztuki” oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na  i jednostkowe przeżycie. Wtedy tworzyli , , , , , .
-
-==== XX wiek ====
-
-Polska miała w XX wieku czterech noblistów w dziedzinie literatury: , ,  i . Inni ważni pisarze to ,  i , których zalicza się do awangardy; twórca fantastyki naukowej , który przewidział w swoich dziełach ogromną liczbę odkryć naukowych i wynalazków, takich jak , , rzeczywistość wirtualna; ysta , którego portrety innych kultur i nacji są szeroko cenione i przekładane na inne języki. Ponadto: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,  i .
-
-=== Filozofia ===
-
-Pierwszym znanym filozofem polskim był , właściwy rozwój filozofii polskiej wiąże się jednak dopiero z założeniem Akademii Krakowskiej – jak inne uniwersytety środokowoeuropejskie, uczelnia ta powstała w czasach stopniowego zmierzchu myśli scholastycznej. Najszerzej znani polscy filozofowie średniowieczni uprawiali przede wszystkim filozofię praktyczną, zwłaszcza powiązaną z em myśl społeczną i polityczno-religijną: czynił tak już , do innych kluczowych reprezentantów tego nurtu należeli ,  i . Na gruncie filozofii spekulatywnej uprawiane były wszystkie główne kierunki filozoficzne późnej scholastyki, tj. ,  i  (''via antiqua''; główni reprezentanci: , , ) i  (''via moderna'', główni reprezentanci: , ).
-
-Najwybitniejszym reprezentantem  był w XV wieku , do wczesnej recepcji humanizmu w Polsce przyczynił się także Włoch . Głównymi reprezentantami myśli humanistycznej, często o raczej publicystyczno-politycznym niż czysto filozoficznym charakterze, byli w Polsce , , , , . Szeroko znana była myśl ariańska: prace  i . Znaczące elementy filozoficzne, zwłaszcza w dziedzinie metodologii nauk przyrodniczych, zawierają dzieła .
-
-W XVI wieku na uniwersytetach kontynuowano filozofię szkolną, która odrodziła się wraz z przybyciem do polski . Głównym ośrodkiem filozofii jezuickiej była  – dużą popularność w Europie zyskał podręcznik logiki , a także dzieło . W XVII-wiecznej Polsce rozwijała się także filozofia innowiercza, a zwłaszcza ariańska. Jej przedstawicielami byli krytyk Kartezjusza  oraz  i . Pisma filozoficzne pozostawił też poeta i prozaik owy .
-
-Od XVII wieku docierały do Polski nowe, antyscholastyczne idee filozoficzne (nazywane ''philosophia recentiorum''), a w czasach saskich pierwsze idee oświeceniowe (, , ). W czasach stanisławowskich upowszechniła się kultura oświeceniowa na wzór francuski – wśród filozofów najwybitniejszymi byli , ,  i . Filozofia typu oświeceniowego rozwijała się nadal w pierwszych dekadach wieku XIX, zwłaszcza w Wilnie. Do recepcji  przyczynił się natomiast zwłaszcza .
-
-Filozofia pierwszej połowy XIX wieku rozwijała się pod przemożnym wpływem idealizmu niemieckiego: głównymi reprezentantami idealizmu w Polsce byli , ,  i . Istotne elementy filozoficzne zawierają także utwory  i . Główną ideą filozofii polskiej tego okresu był tzw. . Druga połowa XIX wieku ma mniejsze znaczenie filozoficzne: tendencje pozytywistyczne reprezentowali  i , ważnym myślicielem socjalistycznym był . Przełom XIX i XX wieku to recepcja filozofii życia (Nietzschego i Schopenhauera) – reprezentantem aktywizmu i ważnym teoretykiem kultury był w tym okresie .
-
-Wiek XX to okres największego rozkwitu filozofii polskiej, szczególnie logiki. Wiązało się to z działalnością , założonej przez . Jej reprezentantami byli m.in. , , , , , , , . Tarski należy do najwybitniejszych logików współczesnych, do jego najwazniejszych osiągnięć należą: definicja prawdy, pojęcie definiowalności, konsekwencji i ω-zupełności. Do głównych osiągnięć Leśniewskiego należą tzw. systemy Leśniewskiego, Łukasiewicza – logiki wielowartościowe, Ajdukiewicza – teoria kategorii semantycznych i inne badania semantyczne, Kotarbińskiego – koncepcja reizmu i rozwój prakseologii. Bliscy szkole lwowsko-warszawskiej byli także socjolog , współtwórca psychologii polskiej , historyk filozofii i estetyk , etyk . Głównym reprezentantem  w Polsce i jednym z czołowych fenomenologów w ogóle był . Własny system  wypracował . Ważnymi filozofami kultury byli  i . Tomizm i osiągnięcia logiki współczesnej łączyło  (, ).
-
-Po II wojnie światowej, mimo trudności politycznych związanych z dominacją filozofii marksistowskiej, filozofia polska nadal się rozwijała, kontynuowali działalność Kotarbiński, Ajdukiewicz, Ingarden i Ossowscy. Do tradycji szkoły lwowsko-warszawskiej nawiązują filozofowie analityczni (, , , logik ), rozwija się filozofia katolicka, w tym zwłaszcza neotomizm i personalizm (, , , ) oraz wszystkie nurty filozofii XX-wiecznej (, , , , , , , , historyk filozofii ).
-
-=== Muzyka ===
-
-
-Najczęściej wymieniani polscy kompozytorzy muzyki poważnej to: , , , , , , , , , , , .
-
-
-
-=== Film ===
-
-zy polscy, których filmy zgłoszone zostały do rywalizacji o  w kategorii filmu nieanglojęzycznego: , ,  (2 razy), , , ,  (3 razy), ,  (3 razy),  (1 raz), , ,  (2 razy), , , , , , , , ,  (7 razy), ,  (4 razy).
-
-
-
-=== Środki masowego przekazu ===
-==== Stacje telewizyjne ====
-
-
-
-===== Telewizja publiczna =====
-Historia telewizji w Polsce sięga roku 1937, kiedy w Warszawie uruchomiona została pierwsza doświadczalna stacja telewizyjna. W 1959 emisję regularnego programu rozpoczął nadawca publiczny – . Od 1970 nadawany jest program 2 telewizji publicznej, a od 1992 – program satelitarny dla Polonii zagranicznej. W Polsce działa dziewięć kanałów publicznej TVP: , , , , , , ,  i  oraz niedawno uruchomiona stacja telewizyjna  i .
-
-===== Telewizje prywatne =====
-Pierwszą prywatną polską telewizją o zasięgu lokalnym była , założona w roku 1990, która z czasem z innymi prywatnymi telewizjami lokalnymi utworzyła ogólnopolską sieć o nazwie . W 1992 roku w Polsce powstała kolejna telewizja prywatna ale nie lokalna o nazwie , ta telewizja w 1993 roku dostała koncesję na nadawanie naziemne. Obecnie w Polsce działają prywatne telewizje , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , .
-
-===== Platformy satelitarne =====
-Na terenie Polski działają platformy satelitarne: , , , ,  i .
-
-==== Stacje radiowe ====
-
-W domenie przekazu radiowego, działa publiczne : , , , . Poza publicznym Polskim Radiem, działa radio prywatne: , , , , , , , ,  i inne, a także wiele stacji lokalnych i internetowych.
-
-==== Prasa ====
-
-Według danych , największy nakład wśród dzienników, które poddały się kontroli nakładu, mają (dane za wrzesień 2008, w kolejności od największego): , , , , , , , , , , , , , , , , , , , . Dane za wrzesień 2008. Ogólnodostępne wyłącznie do celów dydaktycznych i naukowych..
-
-Największe opiniotwórcze czasopisma kraju to , ,  i ..
-
-==== Portale internetowe ====
-Największymi polskimi portalami są:  (WP), , , , które oferują m.in. darmową pocztę elektroniczną, czat, a niektóre również blogi. Najpopularniejszym portalem społecznościowym jest  (istnieje również polskojęzyczny ). Internetowe wersje gazet to np.  i .
-
-=== Kuchnia ===
-]]
-
-Na kształtowanie się swoistych cech kuchni polskiej miały wpływ przemiany historyczne. Na przestrzeni dziejów kuchnia polska ulegała wpływom i zmianom regionalnym, zwłaszcza, że tereny Rzeczypospolitej Polskiej historycznie zamieszkiwała zmieniająca się mozaika narodów. W efekcie silne są kulinarne wpływy wschodnie (tatarsko-tureckie, wcześniej mongolskie), rusińskie, niemieckie, francuskie, włoskie i żydowskie.
-
-Najpopularniejsze polskie potrawy to m.in.: , , , , , , , , ,  (, , , , , , , , ), potrawy z  i ów,  (chleb żytni, pszenny), ciasta, warzywa, owoce (jabłka, gruszki, rozmaite jagody, porzeczki), , jak i wszelkiego rodzaju mięsa (głównie wieprzowe, drobiowe i wołowe), rozmaicie przygotowane, oraz w mniejszym stopniu ryby morskie i słodkowodne. Specyficznym polskim deserem są , popularne są też inne wypieki, w tym , , , i czy .
-Do bardzo specyficznych potraw i napojów należą także , , , , , .
-
-Wśród napojów alkoholowych  pędzona ze zbóż i ziemniaków wyparła rozpowszechniony niegdyś . , w Polsce owe, jest napojem tradycyjnym i pospolitym,  natomiast pija się rzadziej.
-
-Popularnym napojem jest  pita często z dodatkiem plasterka cytryny i słodzona . Herbata przybyła do Polski z Anglii wkrótce po jej ukazaniu się w Zachodniej Europie (za sprawą kupców holenderskich). Jednak jej rozpowszechnienie przypisywane jest zaborcom rosyjskim w XIX wieku. Wówczas do polskich domów w tzw. Kongresówce trafiły y z Rosji, gdzie herbata niezależnie pojawiła się w postaci daru z Chin na dworze carskim, na ok. 50 lat przed jej rozpowszechnieniem w Holandii. Popularna jest także , powszechnie pita w Polsce od XVIII wieku, także przez niższe warstwy społeczne, jak rzemieślnicy czy zamożne chłopstwo.
-* ''Źródła'': 
-
-=== Sport ===
- w bolidzie  podczas testów przedsezonowych na torze ]]
-
-Najpopularniejszym sportem w Polsce jest . Największe sukcesy w tej dyscyplinie  odnosiła w latach 70. do początku lat 80., kiedy to na  zajęła 3 miejsca w  i  . Drużyna narodowa zdobyła również złoty medal na , a także dwa srebrne medale w  oraz w . 18 kwietnia 2007 prezydent   ogłosił, że  odbędą się w Polsce i na . Polskie miasta-gospodarze meczów tej imprezy to , ,  i . Najwyższa liga piłki nożnej w Polsce nazywa się .
-
-Dużym zainteresowaniem cieszy się również . W tej dyscyplinie m.in. ,  i  odnoszą sukcesy na arenie międzynarodowej. Najbardziej utytułowane kluby żużlowe w Polsce to , , , . Popularna jest także , po zdobyciu  w  i , a także trzeciego miejsca w  przez , tzw. „Złotka”, oraz  w  i  w  przez . Innym chętnie oglądanym sportem jest , choć polskie ligi i reprezentacje w tej dyscyplinie nie stoją na wysokim poziomie. W ostatnim okresie na znaczeniu zyskały  dzięki sukcesom ,  za sprawą ,  ze względu na sukcesy  na dwóch kolejnych  w roku  i , a także  dzięki sukcesom m.in.  i .
-
-
-
-== Święta ==
-
-
-=== Dni ustawowo wolne od pracy ===
-
-Na obszarze Polski, zgodnie z ustawą z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, z późn. zm., dniami wolnymi od pracy są wszystkie niedziele oraz 13 dni będących świętami: trzy państwowe, osiem  oraz  (z tego dwa święta wypadają zawsze w niedzielę).
-
-
-
-
-
-== Bibliografia ==
-
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-* 
-
-
-== Linki zewnętrzne ==
-
-
-
-*  
-*  
-*  
-*  
-*  
-*  
-*  
-*  
-*  
-*   
-*  
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-