sp-tutorial 0.2.0

data/lib/views/unix-commands.rdiscount

@@ -0,0 +1,604 @@
+#### {% title "Przegląd poleceń Uniksowych" %}
+
+# Przetrwać z uniksem
+
+<blockquote>
+  {%= image_tag "/images/alan_perlis.jpg", :alt => "[Alan Perlis]" %}
+  <p>
+   Computer Science is embarrassed by the computer.
+  </p>
+  <p class="author">— Alan Perlis</p>
+</blockquote>
+
+
+## Logowanie i wylogowywanie
+
+* Hasła. Co mierzy [The Password Meter] [password meter]
+* Zmiana hasła: polecenie `passwd`
+* Logowanie zdalne: `ssh`. [Getting started with SSH] [started with ssh]
+* Wylogowywanie: `exit`, `logout`
+* Blokowanie i odblokowywanie terminala: ctrl+s, ctrl+q
+* Kto pracuje: `who`, `w`.
+
+Uzyskiwanie pomocy: polecenie `man`.
+Składnia polecenia uniksowego.
+
+Tworzenie aliasów: 
+
+    :::shell-unix-generic
+    alias l='ls -l'
+
+Polecenie *alias*:
+
+    alias ls
+    alias rm
+
+Aliasy nazw plików: *ln*. Przykłady:
+
+    ln -s TARGET LINK_NAME
+    ln -s TARGET... DIRECTORY
+    ls -s LINK
+    rm LINK
+
+## SSH: secure shell
+
+Generujemy klucze: prywatny i publiczny:
+
+    :::shell-unix-generic
+    ssh-keygen
+    ... Enter, Enter…
+    cat ~/.ssh/id_rsa.pub
+
+
+## Limity dyskowe
+
+Polecenia: `quota`, `du -h` i `du -sh`, `df -h`.
+
+Do wypróbowania:
+
+    :::shell-unix-generic
+    df -k
+    df -m
+    df -h
+    du /tmp
+    du -s /tmp      # -s = zestawienie
+    du -h -s /tmp
+
+Konfiguracja przeglądarki: zmiana wielkości pamięci podręcznej
+przeglądarki (ang. *cache*).
+
+
+## Znaki specjalne powłoki
+
+Wklepując polecenia powinniśmy zwrócić uwagę, że *Bash* rezerwuje
+niektóre ze znaków. Zarezerwowane znaki dzielimy na dwie kategorie:
+*metaznaki*
+
+    |    &   ;   (   )   <   >   space   tab
+
+oraz *operatory sterujące*:
+
+    ||   &   &&   ;   ;;   (   )   |   |&   <newline>
+
+W powłoce możemy cytować (*quoting*) znaki na trzy sposoby,
+korzystając ze znaku:
+
+* escape \(&nbsp;\\&nbsp;\)
+* pojedynczego cudzysłowu \(&nbsp;'&nbsp;\)
+* podwójnego cudzysłowu \(&nbsp;"&nbsp;\)
+
+Niecytowane *metaznaki* oddzielają słowa.
+
+Cytowanie znaków jest opisane w manualu programu *bash*
+w sekcji *QUOTING*. Mały przykład:
+
+    :::shell-unix-generic
+    echo "The # here does not begin a comment."
+    echo 'The # here does not begin a comment.'
+    echo The \# here does not begin a comment.
+    echo The # here begins a comment.
+    
+    echo ${PATH#*:}    # podstawienie parametru
+    echo $(( 2#101 ))  # zmiana podstawy na 10
+    
+    echo hello; echo world
+    
+    for file in /{,usr/}bin/*calc
+    #             ^   wyszukaj wszystkie pliki wykonywalne 
+    #                 o nazwie kończącej się na "calc"
+    #                 w katalogach /bin i /usr/bin
+    do
+      if [ -x "$file" ]
+        then
+          echo $file
+      fi
+    done
+    
+    echo {a..z}
+    echo {0..4}
+
+
+## Jedno po drugim
+
+Wykonywanie kilku poleceń kolejno:
+
+    ls ; ls -l
+
+
+## Przekierowanie
+
+Standard input, output i error: STDIN, STDOUT, STDERR. 
+Przykłady:
+
+    echo 'hello world' > test.txt
+    read x
+    good bye
+    echo $x
+    good bye
+    read x < test.txt
+    echo $x
+    hello world
+
+
+## Dopisywanie
+
+Przykład:
+
+    echo 'ala > test.txt
+    echo 'ma kota' >> test.txt
+    cat test.txt
+    ala
+    ma kota
+    tac test.txt
+
+Inny przykład:
+
+    nl test.txt
+
+
+## Grupowanie 
+
+Przykład:
+
+    (ls ; df -h; who) > result.txt
+
+
+## Potoki
+
+Zestawianie poleceń w potok:
+
+    :::shell-unix-generic
+    who | sort
+    who | wc -l
+    ls | wc -l
+    who | grep wbzyl
+    echo 'czas na przerwę' | tee result.txt
+
+
+<blockquote>
+  <h1>Bashowy hardcore</h1>
+<pre>rm -rf $( du -s * | \
+  sort -rn | head -1 | cut  -f 2 )
+kill -9 $( ps augxww | \
+  sort -rnk +3,+4 | \
+  head -1 | \
+  awk '{print $2}' )
+</pre>
+</blockquote>
+
+Wyszukiwanie katalogów zajmujących najwięcej miejsca na dysku:
+
+    :::shell-unix-generic
+    du -m ~ | sort -k1nr | head
+
+
+## Operacje na plikach
+
+Zawartość katalogu `/`. Katalog domowy użytkownika: `pwd`.
+Ścieżka, ścieżka względna, katalog bieżący, rodzicielski.
+
+<blockquote>
+  <h1>Bashowe dziwadełka</h1>
+<pre>alias kitty=cat
+alias dir=ls
+alias erase=rm
+alias process_table=ps
+setenv DISPLAY=vt100
+</pre>
+</blockquote>
+
+Pliki: tworzenie, usuwanie, przenoszenie, zmiana nazwy.
+Polecenia: `ls`, `tree`, `cp`, `cd`, `rm`, `rmdir`.
+
+Rozwijanie nazw plików: globbing.
+
+*Pliki ukryte*, to pliki których nazwy zaczynają się od kropki:
+
+    :::shell-unix-generic
+    ls -la | egrep ' \.'
+
+Wyświetlanie zawartości pliku: `cat`:
+
+    :::shell-unix-generic
+    cat /etc/bashrc
+    cat -n /etc/bashrc
+    cat /etc/bashrc /etc/passwd > ~/tmp/etc.txt
+    cat /etc/passwd | tr a-z A-Z
+    tr a-z A-Z < /etc/passwd
+
+Polecenia: `wc`, `head` oraz `tail`.
+
+Zdalne kopiowanie plików: `scp`.
+
+
+## Korzystamy z archiwum plików
+
+Polecenia: *tar*, *gzip*, *gunzip*, *zip*, *unzip*.
+
+Jak utworzyć archiwum *.tar.gz*? Na przykład
+w katalogu nadrzędnym wykonujemy polecenie:
+
+    tar zcf backup.tar.gz public_git
+
+Jak rozpakować archiwum *backup.tar.gz*?
+
+    tar zxf backup.tar.gz
+
+Jak podejrzeć co zawiera archiwum *.tar.gz*:
+
+    tar ztf backup.tar.gz
+
+Zwykle w opcjach dopisujemy *v*, co oznacza
+*verbose*, po polsku to chyba gadatliwość?
+
+
+## Uprawnienia
+
+Polecenia `chmod` i `chown`. Przykład:
+
+    :::shell-unix-generic
+    cd ~/tmp
+    mkdir xxx
+    ls -ld xxx
+    # drwxr-xr-x 2 wbzyl pracinf 4096 09-14 12:48 xxx/
+    chmod 701 xxx
+    ls -ld xxx
+    # drwx-----x 2 wbzyl pracinf 4096 09-14 12:48 xxx/
+    touch xxx/readme
+    ls -l xxx/readme
+    # -rw-r--r-- 1 wbzyl pracinf 0 09-14 12:52 xxx/readme
+    chmod 600 xxx/readme
+    ls -l xxx/readme
+    # -rw------- 1 wbzyl pracinf 0 09-14 12:52 xxx/readme
+
+Dlaczego nie ma przykładów dla polecenia `chown`:
+
+    :::shell-unix-generic
+    groups
+
+
+## Przykład: własna strona WWW na *Sigmie*
+
+Własna strona na *Sigmie* krok po kroku:
+
+    :::shell-unix-generic
+    cd
+    chmod 711 ../wbzyl
+    mkdir public_html
+    chmod 711 public_html
+    cd public_html
+    cat > index.html
+    ... wklejamy zawarość pliku index.html poniżej ...
+    ... wciskamy ctrl-D
+    cat > main.css
+    ... wklejamy zawarość pliku main.css poniżej ...
+    ... wciskamy ctrl-D
+
+Plik *index.html*:
+
+    :::html
+    <!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN" 
+        "http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
+    <html>
+    <head>
+      <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
+      <link href="/favicon.ico" rel="SHORTCUT ICON">
+      <link href="main.css" media="all" rel="Stylesheet" type="text/css" charset="utf-8">
+      <title>HTML4 + CSS</title>
+    </head>
+      <body>
+        <h1>HTML4 + CSS</h1>
+        <p>Przykładowy akapit.</p>
+      </body>
+    </html>
+
+Plik *main.css*:
+
+    :::css_experimental
+    html {
+      background-color: #AAAAAA;
+    }
+    body { 
+      margin: 20px 100px;
+      padding: 2em;
+      font-family: Verdana, sans-serif; 
+      background-color: #EEEEEE;
+    }
+
+Na koniec walidujemy stronę.
+
+
+## Przykład: repozytorium Git
+
+Zakładamy repozytorium:
+
+    :::shell-unix-generic
+    cd ~/tmp
+    mkdir test
+    cd test
+    touch README.md
+    git init
+    git add .
+    git commit -m "pierwsza wrzutka"
+    ... edycja README.md, add – zmiany, commit – co zostało zrobione
+
+
+## Praca z *Emacsem* czystym relaksem
+
+Edytory ASCII i non-ASCII. [Emacs kontra Vi] [wojny edytorowe].
+
+[**Real Programmers**](http://xkcd.com/378/)
+
+{%= image_tag "/images/real_programmers.png", :alt => "[real programmers comics]" %}
+
+Użyteczne linki:
+
+* [A Guided Tour of Emacs] [emacs-tour]
+* {%= link_to "Skróty klawiszowe edytora Emacs", "/doc/survival.pdf" %}
+* [Emacs Wiki] [emacs-wiki]
+* [Emacs Starter Kit] [emacs-starter-kit] —
+  All the code you need to get started, with an emphasis on dynamic languages.
+* [GNU Emacs manual] [emacs-manual]
+* [Programming in Emacs Lisp (Second Edition)] [emacs-lisp-intro]
+* [An Introduction to Programming in Emacs Lisp] [elisp]
+
+Zobacz też edytor [Bespin » Code in the Cloud] [bespin].
+
+
+## Przykład: udostępniamy repozytorium Git
+
+Tworzymy *bare* repo *test.git* z repozytorium *test*:
+
+    :::shell-unix-generic
+    mkdir ~/public_git  # katalog na publiczne repozytoria
+    git clone --bare ~/tmp/test ~/public_git/test.git
+
+Teraz każdy, korzystając z protokołu git, może sklonować na swój
+komputer repo *test.git*:
+
+    :::shell-unix-generic
+    git clone git://sigma.inf.ug.edu.pl/~wbzyl/test.git
+
+Właściciel repo, czyli ja, klonuje repo korzystając z protokołu
+**ssh**:
+
+    :::shell-unix-generic
+    git clone ssh://sigma.inf.ug.edu.pl/~wbzyl/public_git/test.git
+
+Właściciel repo może wykonać `pull` i `push`, a pozostali
+tylko `pull`.
+
+
+## Przykład: blog
+
+Skorzystamy z gotowego bloga [Jekyll-Bloga] [jblog]
+który specjalnie przygotowałem na tę okazję.
+
+Wchodzimy na serwer *http://github.com*, gdzie zakładamy darmowe publiczne
+konto (do 300MB): zakładka *Pricing and Signup*.
+
+Po zalogowaniu się na swoje konto, klikamy w zakładkę *account*
+i dodajemy klucz publiczny z *Sigmy*: zakładka *SSH Public Keys*.
+
+<blockquote>
+ <p>
+  <em>fork</em> – widelec, widły, <b>rozwidlenie</b><br/>
+  <em>branch</em> – gałąź, odnoga; <b>odgałęzienie</b>
+ </p>
+</blockquote>
+
+Przechodzimy na konto: *http://github.com/wbzyl/*, gdzie klikamy
+w projekt *jblog*. Forkujemy projekt. Na koniec, klonujemy 
+sforkowany przed chwilą projekt na swój komputer. 
+
+Teraz przechodzimy do katalogu z projektem:
+
+    :::shell-unix-generic
+    cd jblog
+
+i dodajemy oryginalne repozytorium jako **remote**:
+
+    :::shell-unix-generic
+    git remote add wbzyl git://github.com/wbzyl/jblog.git
+
+Umożliwi to pobieranie i scalanie uaktualnień z oryginału:
+
+    :::shell-unix-generic
+    git fetch wbzyl
+    git diff wbzyl/master
+    git merge wbzyl/master
+
+Piszemy pierwszy wpis do swojego bloga: [instrukcje są tutaj] [jblog].
+
+
+## Zmienne środowiska
+
+Polecenie: `env` i `set`.
+
+Zmienna `PATH`.
+
+I18N: `LANG`, `LC_XXX`.
+
+Pliki: `.bashrc`, `.bash_profile`, `.bash_history`. 
+
+
+## Przekierowywanie wejścia/wyjścia
+
+Jakieś przykłady: `>`, `>>`, `<`.
+
+    :::shell-unix-generic
+    cd
+    echo "export PATH=$PATH:."  >> .bashrc
+    cd ~/.ssh
+    cat ../id_rsa.pub >> authorized_keys    
+
+
+## Polecenie find
+
+Proste przykłady:
+
+    :::shell-unix-generic
+    find | LC_ALL=C sort
+    find -ls | sort -k11
+    grep POSIX_OPEN_MAX /dev/null $(find /usr/include -type f | sort)
+    getconf ARG_MAX
+    find /usr/include -type f | xargs grep POSIX_OPEN_MAX /dev/null
+
+Znajdź pliki puste lub nie otwierane od ponad roku:
+
+    :::shell-unix-generic
+    find . -size 0 -o -atime +365
+
+Więcej przykładów:
+
+    :::shell-unix-generic
+    find . -name "*.c" -print
+    find . -mmin -5  # pliki modyfikowane w ostatnich 5 minutach 
+    find . -mmin +5  # ?
+    find . -name "*.c" | xargs ls -l
+
+Polecenie *locate*.
+
+
+## Polecenie diff
+
+Tworzymy dwa pliki testowe:
+
+    :::shell-unix-generic
+    echo Test 1 > test.1
+    echo Test 2 > test.2
+
+Sprawdzamy różnice:
+
+    :::shell-unix-generic
+    diff test.[12]
+    diff -c test.[12]
+
+Tworzymy łatę (ang. patch):
+
+    :::shell-unix-generic
+    diff -c test.1 test.2 > test.diff
+
+Nakładamy łatę:
+
+    :::shell-unix-generic
+    patch < test.diff
+    cat test.1
+
+
+<blockquote>
+ {%= image_tag "/images/tparr.jpg", :alt => "[Terence Parr]" %}
+ <p>
+  I can safely say that I am crippled without grep and feel naked
+  (believe me, that ain't pretty) without sed, awk, and wc.
+ <p>
+ <p class="author">
+  — <a href="http://www-128.ibm.com/developerworks/xml/library/x-sbxml.html">Terence Parr</a>
+ </p>
+</blockquote>
+
+## Wyrażenia regularne 
+
+Samouczek: [Learning to Use Regular Expressions] [regexp tutorial].
+
+Program <kbd>egrep</kbd>.
+
+Testowanie wyrażeń regularnych: [Regular Expression Tester] [regexp tester]
+
+
+## Fuse filesystem
+
+Krótka ściąga z [Fuse filesystem] [fuse].
+
+Łączenie ze zdalnym hostem:
+
+    :::shell-unix-generic
+    sshfs username@host: mountpoint
+
+Odmontowanie systemu zdalnego:
+
+    :::shell-unix-generic
+    fusermount -u mountpoint
+
+
+<blockquote>
+ <p>
+  A novice programmer was explained the meaning of RTFM. He showed up
+  the next day saying: 
+ „So I went out and bought the Kama Sutra. Now what?”
+  </p>
+  <p><i>Meta</i>:
+   If you tell the joke above to a non-programmer, he will ask:
+   „What's RTFM?” A programmer will ask: „What's Kama Sutra?”
+  </p>
+</blockquote>
+
+## Do poduszki…
+
+Klasyczny esej pisarza science-fiction N. Stephenson'a:
+<a href="http://www.cryptonomicon.com/beginning.html">In the Beginning 
+was the Command Line</a> — obowiązkowa lektura guru uniksowego!
+
+Praktyczne:
+<a href="http://www.pixelbeat.org/cmdline.html">Linux command: A practical reference</a>.
+
+Samouczek:
+<a href="http://www.ee.surrey.ac.uk/Teaching/Unix">UNIX Tutorial for Beginners</a>.
+
+W utrwaleniu składni poleceń uniksowych może pomóc lektura
+tej krótkiej satyry science-fiction: [Spłuczka w linuxie] [spluczka].
+
+Też warte przeczytania:
+<a href="http://bashcurescancer.com">BASH Cures Cancer</a>.
+
+
+## Alternatywa
+
+[Ruby shell] [rush]. Instalacja:
+
+    :::shell-unix-generic
+    gem install rush
+
+
+#### Linki
+
+[password meter]: http://www.passwordmeter.com "Password Strength Checker"
+[started with ssh]: http://kimmo.suominen.com/docs/ssh "Getting started with SSH"
+[rush]: http://rush.heroku.com "Ruby shell"
+[fuse]: http://fuse.sourceforge.net/sshfs.html "SSH Filesystem"
+[regexp tutorial]: http://gnosis.cx/publish/programming/regular_expressions.html "Learning to Use Regexp"
+[regexp tester]: http://www.roblocher.com/technotes/regexp.aspx "Regular Expression Tester"
+[spluczka]: http://www.piotr.nabielec.com/index.php?option=com_content&task=view&id=41 "Spłuczka w linuxie"
+
+[emacs-starter-kit]: http://github.com/technomancy/emacs-starter-kit "Emacs Starter Kit"
+[emacs-wiki]: http://www.emacswiki.org "Emacs Wiki"
+[emacs-manual]: http://www.gnu.org/software/emacs/manual/emacs.html "GNU Emacs manual"
+[emacs-lisp-intro]: http://www.gnu.org/software/emacs/emacs-lisp-intro/emacs-lisp-intro.html "Programming in Emacs Lisp (Second Edition)"
+[elisp]: http://www.gnu.org/software/emacs/manual/elisp.html "An Introduction to Programming in Emacs Lisp"
+[emacs-tour]: http://www.gnu.org/software/emacs/tour "A Guided Tour of Emacs"
+
+[jblog]: http://github.com/wbzyl/jblog "Jekyll-Blog dostosowany do Sigmy"
+
+[bespin]: https://bespin.mozilla.com/ "Bespin » Code in the Cloud"
+
+[wojny edytorowe]: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojny_edytorowe "Wojny edytorowe"